Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1945, Blaðsíða 32

682
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Yfirráftastefiian í staft liugsjóna
„draumórar“, „rómantik" og til-
finningavæmni“, skýtur ósjálfrátt
upp í hugum manna, — jafnvel
sannfærðra kommúnista. Reynsla
þeirra og sá raunveruleiki,
sem blasað hefir við þeim í Rúss-
landi undanfarin tuttugu og fimm
ár hefir gert þá kaldhæðna.
Og vegna þess að þeir hiafa
viljað trúa því, að Rússland og
sósialismi væri eitt og hið sama,
þá hafa þeir gleymt því, hvað
sósialismi er í raun og veru. Án
þess að skapa mönnum nýjar hvat-
ir og hugsjónir í stað þeirra hvata
sem bera auðvaldsskipulagið uppi,
— getur eðlileg þjóðfjelagsstarf-
semi ekki farið fram, og þjóðar-
líkaminn lamast.
Þjóðfjelag, sem ekki er reist á
heilbrigðum hvötum og hugsjór.um
og á engin siðferðileg verðmæti,
mun, hversu sem fjárhagske-rfi
þess kann að vera farið, annað-
hvort tortímast í ógnaræði og
stjórnlevsi, eða liggja eins og
lífvana hrúgald undir svipuhögg-
unum.
Við því var ,ekki að búast, að
byltingarhugsjónin frá 1917, gæti
hrósað sigri án mikilla erfiðleika
og hindrana, á þeim miklu breyt-
ingatímum, er yfir stóðu. En saga
Ráðstjómarríkjanna er ekki saga
sóknar og undanhalds á víxl. Eog-
lína þróunarinnar rís jafnt og
þjett fyrsta áratuginn. fram tíl
1925, en úr því leitar hún sííelt
niður á við, þar til svo er kcmið
að lokum, eftir tuttugu ár frá því
að tilraunin hófst, að undantekn-
ingarlaust og á öllum sviðum lífs-
ins, hefir verið fallið frá hiuum
nýju hvötum og hugsjónum, en
þær gömlu, sem fleygt hafði ver-
ið út á hlaðvarpann, verið teknar
upp í þeirra stað.
Ófriðurinn hefir flýtt fyrir þess-
ari þróun og fullkomnað hana. Það
var táknrænt að fleiru en einu
leyti, er hinn orthodoxi erkibiskup
Sergius var kórónaður í dóm-
kirkjunni í Moskvu 12. septem-
ber 1943, og þar með opinberlega
viðurkendur biskup yfir öllum
Rússum. I því var fólgin játning
ráðstjórnarinnar á því, að henni
hefði ekki tekist að skapa mönn-
um nýja trúarhugsjón, ný sið-
gæðileg verðmæti, nýja trú, sem
menn væru reiðubúnir til að lifa
og deyja fvrir.
Beri ráðstjórnarvinurinn það
fyrir sig, að ekki sje hægt á tíma
einnar kynslóðar, að skapa nýtt
andlegt viðhorf, þá ætti hanr> að
kynna sjer sögu siðabótarinnar,
sögu múhameðstrúarinnar eða
endurreisnartímabilsins. AHar
ómengaðar andlegar byltingar
hafa breiðst út með stórstraums-
hraða og tilfinningaöflin, sem bau
leystu úr læðingi, hafa aftur gagn-
bleytt hinar gömlu, skrælnuðu trú-
arskoðanir manna.
Og þó höfðu þeir Lúther, Mu-
hamed og Galileo hvorki blaðaein-
okun eða útvarp til að styð.jast
við. Á síðari ái'um hefir Nazism-
inn sýnt, að hægt er að breyta
hugsunarhætti fjölmennrar þjóðar
á miklu styttri tíma. Innan tíu ára
var dulfræði nasismans komin á
í Þýskalandi í stað kristindóms og
húmanisma.
Ráðstjórnarvinirnir halda því
fram, að ein af ástæðunum fyrir
endurreisn rússnesku orthodoxu-
kirkjunnar, hafi verið sú, að vinna
með því hylli Balkanþjóðanna.
Þetta er að öllum líkindum rjett,
en það sannar aðeins það, sem vjer
höfum haldið fram. Það sýnir, að
til þess að geta vænst stuðnings
erlendis frá eða heima fyrir,
þurftu rússnesk stjórnarvöld að
færa sjer í nyt trúarhvatir maima,
einmitt vegna þess að sósialism-
inn, eins og hann er framkvæmd-
ur í Rússlandi, hefir ekki nægi-
legt andlegt aðdráttarafl.
Það er annar uppvakningur,
sem á hann skyggir: Alslavastefn-
an (Panslavi&minn).
Al-slava-þing hafa verið haldiiv
árlega í Moskvu frá því árið 1941,
og hafa sótt þau fulltrúar frá Pól-
landi, Tjekkoslovakiu, Búlgaríu,
Jugóslavíu, Montenegro o. fl. Ræð-
ur þær, sem fluttar hafa verið á
þessum þingum, mundu hafa þótt
afturhaldskendar, jafnvel árið
1910.
Föðurland verkalýðsins hafði
ennþá einu sinni gerst leiðtogi
allra Slava. Höfuðandstæðingur-
inn var ekki lengur auðvaldsskipu-
lagið heldur erfðafjandi allra
slavneskra þjóða, — þýski innrás-
arlýðurinn“. (Orð Berlings hers-
höfðingja á fjórða Al-slavaþmg-
inu).
Þeir ráðstjórnarvinir, sem ráð-
ast með mestu offorsi á Pan-ger-
mönsku stefnuna, eru oft hlyntir
Al-slavastefnunni. Hún minnir þá
á rússa-skyrtuna og balalaika,
(rússneskt strengjahljóðfæri. —
Þýð.), sem eru, eins og kunnugt
er, óaðskiljanlegur hluti sósialism-
ans.
En í heimi staðreyndanna er Al-
slavastefnan kynþátta hreyfing,
scm notuð hefir verið til fram-
dráttar rússneskri yfirráðahneigð
og Alríkisstefnu (Imperialisma).
Markmið hennar hefir verið að ná
yfirráðum yfir Dardanellasundi
og fá aðgang að Eystrasalti, Eyja-
hafi og Adriahafi. Og markmiðið
er hið sama enn í dag. Með því
að leysa upp alþjóðasamband
verkamanna, en endurreisa í bess
stað rússnesku orthodoxukirkjuna
og vekja upp aftur Alslavastefn-
una, sagöi Rússland að fullu og öllu