Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1945, Blaðsíða 4

LESTSÓK MORGUNBLAÐSINS
fir.4
Triiin á Riisslaiiri breiddist liit
Því breiðai-a sem bilið varð á
milli trúarinnar á Soviet og veru-
leikans, því tevgjanlegri urðu rök
hins rjetttrúaða, þar til honum að
lokum fanst það sjálfsagt og eðli-
legt að Ribbentrop yrði sæmdur
Leninorðunni, að miljónamæring-
urinn væri kallaður öreigi og borð-
ið fyrir framan hann stöðupoHur.
Lesi maður forystugreinarnar, sem
birst hafa í Daily Worker undan-
farin tíu ár, verður manni innan-
brjósts eins og Malice í Undra-
landi.
IV.
Þnr sem þessu er þannig varið,
er það tilgangslaust með öllu að
ræða við þá, sem haldnir eru
kommúnistatrúnni, hvort sem þær
umræður fara fram einslega eða
á opinberum vettvangi. óhlut-
drægni er frá byrjun útilokuð og
rökin eru ekki metin eftir gildi
þeirra, heldur því, hvort þau hcnta
kerfinu. Og ef þau gera það ekki,
er reynt að sveigja þau svo til. að
þau geri það.
Þeim, sem þannig fara að því,
að komast að rjettri niðurstöðu, er
líkt farið og barninu, sem athugar
hvern hlut, sem það fær í hendur,
með það eitt fyrir augum, hvort
hann sje ætur eða ekki, eða hvort
hann sje góður eða vondur á bragð-
ið. Ef maður t. d. lætur þess get-
ið, að Trotsky hafi skapað Rauða--
herinn, þá hefur hann ekki farið
með söguleg sannindi, heldur sagt
það sem óbragð er að, og hann
verður að vera viðbúinn að mæta
andstöðu að sama skapi.
Tilfinningarnar þurfa ekki að
birtast í æstri framkomu. Varnar-
kerfið starfar oftast hiklaust, eins
og vel smurð vjel. Ef hætta er á að
vjelin ætli að stöðvast, þá grípur
hún sjálfkrafa til smuminga og
hártogar.a. Þá vill það oft bera við
að andstæðingurinn reiðist, en
0
hinn rjetttrúaði varðveitir ró sína,
»— hina brosandi yfirburði ofstæk-
ismannsins og prestsins.
Andmælandinn á við enn aðra
erfiðleika að etja. Hann kemst í
vandræði vegna óheppilegra
bandamanna og vegna þess að
íhaldsöflin styðja mál hans og
hrópa sigri hrósandi: „Þetta er
það sama og við höfum alltaf
sagt!“ Það hefur komið á daginn
að íhaldsmennirnir höfðu á rjettu
að standa þrátt fyrir rangar for-
sendur. Þó er hann í hjarta sínu
með hinum rjetttrúaða, sem fer
villur vegar enda þótt forsendur
hans sjeu rjettar. En um leið
gremst honum heimska hans, því
ekkert er eins óþolandi og að vita
aðra halda með þrákelkni fast við
villur sem maður hefur sjálfur
fyrrum gert sig sekan um. Af
þeim ástæðum er það, sem ungl-
ingar gera mönnum svo gramt í
geði.
Hjá sumum verður þessi gremja
að hatri. Trotskysinnar hegða sjer
eins og táldreginn elskhugi, sem
fjasar um það í tíma og ótíma, að
unnusta hans sje hóra, en froðu-
fellir þó af reiði í hvert sinn er
hann fær nýja sönnun fyrir því.
Tálvonir, sem bregðast, valda jafn-
mikilli geðshræringu og ófarir í
ástamálum.
Að lokum er sú hætta fyrir
hendi, að menn'kúvendi í skoðun-
um. Góð dæmi þess, og til varnað-
ar, eru þeir Laval og Doriot, sem
báðir voru eitt sinn í kommúnista-
flokknum franska. Þeir menn
mega búast við að renna hratt nið-
ur hallann sem orðinn er háll af
umferð hinnar miklu fylkingar
hugsjónamanna, sem gerst hafa
svikarar. Það er erfitt verk að
nema staðar í miðjum slakkanum
og hanga þar og einmanalegt mun
þar vera.
V.
Töfrahrinyurinn, er lykur um
kommúnistatrúna orkar. ekki að-
eins á meðlimi kommúnistaflokks-
ins, heldur einnig, en óljósar, á
sósialista, frjálslynda, mentaða
framfaramenn og upplýsta presta.
Á hir.um ömurlegu áratugum milli
síðustu heimsstyrjalda, er vinstri-
flokkarnir urðu' fyrir sífeldum
svikum og biðu hvern ósigurinn af
öðrum, þegar verðhrun, atvinnu-
leysi og fasismi, æddu yfir löndin
hvert á fætur öðru, þá var Rúss-
land hið eina, sem menn vildu lifa
og deyja fyrir. Það var eina vonin
í öllu vonleysinu, eina fyrirheitið
hinum þreyttu og vonsviknu.
í orði kveðnu höfðu ,,vinirnir“
þó ýmislegt við það að athuga, en
undir niðri voru þeir snortnir af
átrúnaðinum. En þeir voru ekki
eiðsvarnir áhangendur rjetttrún-
aðarins og því gátu þeir leyft sjer
að guðlasta, jafnvel að láta sjer
um munn fara ljettúðuga fyndni.
Gagnrýni þeirra var ekki trú
þeirra hættuleg, — til þess var
hún of óljós og teygjanleg. En í
öllu þessu var einhver traustur og
órjúfanlegur kjami, einskonar
töfrabula, sem hljóðaði eitthvað á
þessa leið: „Hvað sem öðru líður,
þá er Rússland „það sem alt veltur
á“ — „það sem koma skal“, —
„síðasta vonin“ o. s. frv.
Jafnvel dauðhræddir kauphall-
arbraskarar og mentaðir kaup-
sýslumenn komust að þeirri nið-
urstöðu á krepputímum, að „þegar
alt kemur til als, getur eitthvað
verið til í þessu“, rjett eins og guð-
leysinginn, er á dánarbeðnum með-
tekur hið heilaga sakramenti. —
Þó að skoðun þessara manna sje
ekki eins skýr og ákveðin og kenn-
ing hins rjetttrúaða, þá er hennar
gætt af sömu blindu eðlishvötinni
og jafnmikilli kostgæfni.