Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1945, Blaðsíða 22

LESBÓK MOPvGUNBLAÐSINS
C, 72
VerklýðsfélöiJ verkfæri eiiiræöi^fjörnar
árum eftir, höfðu verkalýðsfje-
iögin með verksmiðjunefndum og
eftirlitsnefndum sínum raunveru-
leg yfirráð yfir auðlindiim lands-
ins og björguðu landinu frá hruni
og stjórnleysi.
En þegar hin fjárhagslega ný-
skipun (NEP) hófst, mistu þau
aðstöðu sína til áhrifa á fjármál
ríkissins, en gátu þó ennþá gætt
brýnustu hagsmuna verkamanna.
Er skrifstofuvald Stalins kom
til sögunnar á árunum eftir 1925,
varð gagnger brevting á starfsemi
og högum verkalýðssamtakanna.
Er byrjað var á fimm ára áætl-
uninni voru'þau sameinuð skrif-
stofuvaldi ríkisins. Hlutverk
þeirra var nú ekki lengur að gæta
hagsmuna verkamanna heldur
áttu bau að herða á vinnuaganum
og sjá til þess, að hámarksafköst-
in yrðu aukin.
Þessi fjelagsskapur, sem áður
hafbi verið athvarf og vöm verka-
mannastjettarinnar var nú orðinn
verkfæri í hendi ríkisvaldsins til
þess að kúga verkamenn.
Allar þær tilskipanir og bga-
fyrirmæli, sem getið hefir verið
hjer að framan, — um refsingu
fyrir brot gegn vinnuaganum, um
vinnubækur og lengi’i vinnutíma
o. s. frv. — voru samþyktar opin-
berlega samkvæmt meðmælum
verklýðssamtakanna, enda hófust
þessi lagaboð venjulega á þessum
formála: „Samkvæmt tillögu mið-
stjórnar verkalýðssamtakanna,
hefir æðsta ráð Ráðstjórnarríkja-
sámbandsins ákveðið að
Verkalýðsfjelög Ráðstjórnar-
ríkjanna eru skipulögð sem fag-
fjelög eftir framleiðslugreinum og
í þeim eru allir þeir, sem við fyr-
irtækin vinna, jafnt framkvæmd-
arstjórinn og verkstjórinn sem
þvottakonan. Kosningar fara fram
á starfsmannafundum verksmiðj-
unnar og leggur þá formaður
sveitaráðs eða hjeraðsráðs fram'
frambjóðendalista, sem greidd eru
atkvæði um með því að allir rjetta
upp hendina í einu. Stefnuskrá
verkalýðsfjelaganna er best lýst
með því að tilfæra hjer ummæli
tveggja af fremstu leiðtogum
þeirra:
„Það verður að vera algjör-
lega á valdi forystumanna iðn-
aðarins að ákvarða launastig-
ann. Þeir einir verða að draga
markalínuna. (Andrew í Pravda,
29. des. 1935. Meyer, Politics.
N. Y. marz 1944).
Til þess að komið verði á
skynsamlegu launakerfi og vinn-
an verði skipulögð á hagkvæm-
an hátt, er nauðsynlegt að for-
ráðamenn iðnaðarins og tækni-
legir framkvæmdastjórar taki
þessi mál þegar í sínar hendur
og beri ábyrgð á þeim. Þetta
er einnig gert vegna þess, hve
nauðsynlegt er að valdið sje að
mestu í eins manns hendi og
til þess að tryggja fjárhagslega
afkomu fyrirtækisins. [Verka-
mennirnir] .... mega ekki
rísa til varnar gegn stjórn sinni.
Það er fortakslaust rangt, og er
hið sama og að taka völdin úr
höndum stjórnarinnar. Það er
gjörspilt tækifærisstefna, runn-
in undan rifjum vinstriflokk-
anna og miðar að því einu að
svifta einstaklinginn áhrifavaldi
sínu og hindra framkvæmdar-
stjórnina í starfi sínu. (Wein-
Politics, N-Y. marz 1944)’.
berg í Trud. 8. júlí 1933. Meyer,
Nú spyrjum vjer: Hvaða ástæðu
hafði ráðstjórnin til þess að taka
upp þá stefnu, sem lýst hefir vcrið
í þessum kafla og köflunum næst
á undan? Ekki vil jeg halda því
fram að hún hafi farið svona að
ráði sínu gegn betri vitund, og
því síður vil jeg væna hana um
að hún hafi hallast að stefnu gagn-
byltingarmanna. Slíkar fullyrðing-
ar mundu minna um of á hinar
neikvæðu baráttuaðfei’ðir komm-
únista. Til þess að komast að skyn-
samlegri niðurstöðu, verðum vjer
að telja það víst, að stjórninni hafi
gengið gott eitt til, er hún greip
til „bráðabirðgaráðstafananna",
sem hún af áróðursnauðsyn varð
að fela undir viðfeldnara gerfi.
Augljóst er hverjar voru meg-
inástæður þess, að lagt var út á
þessa braut: það voru engar hug-
sjónir fyrir hendi er örvuðu mtnn
til að auka framleiðsluna. Því var
gripið til peninganna sem hvatn-
ingarmeðals. Menn gátu ekki beygt
sig undir vinnuagann af frjálsum
vilja. Þessvegna varð að halda hon-
um uppi með þvingunarráðstöfun-
um. En hvorug þessara ástæðna
getur rjettlætt það, hve hóflaust
stjórnin hefir beitt þessum aðferð-
um. En það, sem kemur til að vega
þyngst, er sagan kveður upp dóm
sinn um rússnesku þjóðfjelagstil- •
raunina, er sú óhrekjanlega stað-
reynd, að þær hugsjónir, sem eru
meginstoðir sosialismans, hafa
hrunið.
IX.
Löggjöf Rússlands.
Eftir eyðileggingu þá, er le’ddi
af borgarastyrjöldinni, og hung-
ursneyðina, sem ríkti í landinu,
komust börn svo tugum þúsunda
skifti á vergang eða mynduðu með
sjer flokka ungra glæpamanna.
Urðu þessi börn almenningi hin
mesta plága og þjóðfjelaginu og
stjórninni hið erfiðasta vandamál.
Yfirvöldin kölluðu þessa umkomu-
leysingja „Besprisorny" — b. e.
frávillinga eða flækinga.
Vergangsbörn þessi voru mikil-
vægur þáttur í erlendri áróðurs-