Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1945, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÖSINS
06o
Ueróp koiiiiiiuiiista áifl §(utiniiig§ Uitier
hverju lagaboði eða ræðu, sem frá
forráðamönnum Rússlands kemur,
hvort heldur það gerist heima fyr-
ir eða á alþjóðavettvangi.
í þessu efni kemur einmitt til
greina hin aldagamla deila um það
hvort tilgangurinn helgi meðalið
— öll meðöl. Jeg mun ekki ræða
hjer hina siðfræðilegu hlið bessa
máls. — Frá raunsæissjónarmið-
inu einu getur vel verið, að það
hafi verið Rússlandi til fram-
dráttar að beita hlífðarlaust að-
ferðum Macchiavellis, en það hef-
ur orðið til að spilla, afskræma
og að lokum eyðileggja hina al-
þjóðlegu byltingahreyfingu, og
fyrir það hefir bestu mönnum
verkalýðsstjettarinnar í Evrópu
verið fórnað.
Tiltæki eins og það að draga
hakakrossfánann við hún og láta
hljómsveit Rauða hersins leika
nasistasönginn á flugvellinum í
Moskvu við ko.mii Ribbentrops
þangað, hefði mátt líta á sem
kuldalega tækifærisstefnu, ef það
hefði átt sjer stað í einhverju af
auðvaldsríkjunum. En það fær
aðra og dýpri merkingu þegar það
skeður í „föðurlandi verkamanna
og bænda“. Það, sem á hefir unn-
ist með þessu verður ekki metið
til jafns við þann gífurlega hnekki
sem jafnaðarmannahugsjónin beið
við það siðferðilega.
Tiltæki sem þetta verður ekki
metið á dauðan stærðfræðilegan
mælikvarða, því að afleiðingar
þess eru óútreiknanlegar. Báðum
megin jöfnunnar eru óþektar
stærðir.
Menn hafa gleymt því of fljótt,
að hrun Frakklands 1910 var ekki
eingöngu að kenna starfsemi
fimtu herdeildar hægriflokkanna.
Herój) kommúnista, að þetta
væri „styrjöld hinna ríku og
óviðkomandj hinum vinnandi
stjettumátti ríkastan þáttinn í
því að lama baráttukjark franska
hersins.
Ilver getur með nokkrum rjetti
fullyrt það að ávinningur Rússa
af þessari utanríkismálastefnu
þeirra, vegi upp á móti því mikla
tjóni er hlaust á fyrstu vígstöðv-
um styrjaldarinnar?
A árunum 1939—1941 hjeldu
blöð „komintern“, og starfsemi
uppi óduldum andróðri gegn
bandamönnum til þess að þóknast
Hitler. Tveim árum síðar var
„komintern" ieyst upp, að því er
fullyrt var, til þess að þóknast
Churchill og Roosevelt.
En það er ekki hægt að „reka
úr vistinni“ stofnun eins og al-
þjóðasamband verkamanna, rjett
eins og það væri þjónn, sem ekki
væri not fyrir, og ráða annan á
morgun. Það er ekki hægt að fara
með hugsjónir, skoðanir og fórn-
arvilja miljóna manna af öllum
þjóðernum eins og tölur á pappír.
Hið sama gildir um almenning
í Rússiandi sjálfu. Það er aiment
viðurkent, að stjórnmálaleg ment-
un sje meginskilyrði þess að geta
skilið sósialismann. Það er enn-
fremur játað, að rússnesk albýða
sje svo ómentuð, að áróðursstárf-
semin þar heimafyrjr þurfi að
vera sjerstaklega óbrotin og auð-
skilin.
Hvers árangurs er því að vænta
þegar áróðurinn er í algerðri mót-
sögn við sjálfan sig frá degi til
dags? Hann verður óhjákvæmi-
lega sá að fólkið, sem veit ekki sitt
rjúkandi ráð vegna mótsagnanna,
sem það greinir óljóst í öllum háv-
aðanum, sjer sitt óvænna og r-ætt-
ir sig við þá staðreynd, að stjórn-
mál sjeu óskiljanleg, gefur skil-
yrðislaust upp alla gagnrýni og
felur sig forsjá leiðtoganna.
Þannig sækir í sama menning-
arhorf og ríkti fyrir byltinguna.
En mönnum er þó búin nokkur
hughreysting í sárabætur. Syiftir
rjettinum til að dæma, teru þeir
hvattir til að fordæma. Sjeð er fyr-
ir fórnarlömbum, sem menn geti
látið bitna á gremju sína og
óánægju. Nýr og óviðjafnanlegur
pólitiskur orðaforði, svo sem „óð-
ir hundar“, „djöflar“, „hyenur“
og „syfilisgepill“ er kominn í stað
orða, sem áður voru notuð til að
láta í ljós pólitiskan ágreining.
Hámarki náði endurreisn þess-
arar sósialistisku menningar þeg-
ar teknar voru upp aftur opinber-
ar aftökur til dægrastyttingar fyr-
ir fólkið. Þrjátíu til fjörutíu þús-
und manns voru viðstaddir aftök-
urnar eftir Kharkov-rjettarhöldin.
Aftökurnar voru kvikmyndaðar
af mikilli nákvæmni og nærmynd
tekin af sjálfri hengingunni.
Síðan var myndin sýnd um gjör-
valt Rússland og jafnvel víða er-
lendis. Atburðinum lýsti frjetta-
ritari The Times, sem hafði sjer-
staklega verið falið að vera við-
staddur (31. desember 1943), með
þessum orðum, sem eru svo þrung-
in samúð og hrifningu, að þau eru
þess verð að þau sjeu tilfærð:
„.... Rjettarhöldin sjálf voru
veigamikill þáttur í hinu mikla
menningarstarfi. Þau fullnægðu
ekki einungis hinni brennandi þrá
eftir strangasta rjettlæti, heldur
sýndu þau hinum mikla mann-
fjölda, sem safnast hafði saman
á torginu, — insta kjarna þýsks
hugarfars og spillingar —. Og
sveitafólkið, „er í þrjá daga, eftir
að aftökurnar höfðu farið fram,
horfði á skrokkana hanga, sá ves-
aldóm óvinarins og hinar gífur-
legu veilur fasismans .... Vögn-
unum, er hinir dæmdu menn sióðu
á, var ekið burt, og við það f.jellu
þeir hægt út af þeim. Hófst þá