Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1945, Blaðsíða 27

• LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
G77
..Hreiiisanir** eyddu «jamla flokkniim
Alment er álitið að fjölda-
aftökurnar eftir rjettarhöld-
in, hafi aðallega tekið til æðstu
embættismanna ríkisins, — að þær
hafi verið síðasti þáttur valda-
streitu og átaka milli leiðtoganna,
og að Stalin hafi með þeim losað
sig við persónulega og pólitíska
keppinauta. Við það hafi hann
fengið frjálsar hendur og getað
framfylgt hinni slóttugu tækifær-
is- og málamiðlunarstefnu sinni,
sem fullyrt er að hafi ráðið úr-
slitunum um að Rússland komst
yfir þá miklu örðugleika er steðj-
uðu að bæði innan-lands og utan
frá.
Ef þetta væri rjett, þá hefði
„hreinsanirnar" aðeins verið af-
leiðing stjórnmálalegra vandræða,
sem ráðið hefði verið framúr með
því miskunarleysi, sem er einkenn-
andi bæði fyrir Rússa í heild og
kommúnistaflokkinn sjerstaklega
og hefði því aðeins náð til þeirra
manna, er höfðu stjórnmál að at-
vinnu, en í engu hróflað við und-
irstöðu byltingarríkisins.
Slík stjórnmálavandræði eru, að
öðru leyti en aðferðinni við að
leysa þau, sambærileg við ósam-
komulag innan ráðuneyta lýðræð-
isríkjanna, og þurfa ekki nauðsyn-
lega að fá á sig svip gagnbylting-
ar og leiða til blóðbaðs.
En þessi skýring á „hreinsun-
unum“ er algjörlega röng. Þær
tóku ekki eingöngu til valdhaf-
anna og stjórnmálamannanna,
heldur höfðu þær gagnger áhrif á
allan kommúnistaflokkinn, frá
hinum óbreytta fjelaga til hins
æðsta leiðtoga, og gjorbreytti eðli
hans. Eftirfarandi skýrsla, sem
gefin er út af stjórnarvöldunum,
sannar þessa fullyrðingu mína:
17. þing kommúnistaflokks
Rússlands var háð í janúar—fe-
brúar 1934, — áður en „hreins-
anirnar“ fóru fram.
18. flokksþingið var háð í mars
1939, skömmu eftir „hreins-
anirnar".
Á 17. þinginu voru 22,6% af
fulltrúunum gamlir flokksmenn,
frá því fyrir 1917, þ. e. frá því
fyrir byltinguna.
Á 18. þinginu var hliðstæð tala
2,4%. Með öðrum orðum, — að-
eins 1/10 hluti hinna gömlu
flokksfjelaga hafði lifað af flokks-
hreinsanirnar. (Tölur þessar og
þær sem á eftir fara eru teknar úr
skýrslum kjörbréfanefndar 17. og
18., flokksþings kommúnista, er
Schwartz tilfærir í: „Head of
Russian factories“ (Social Re-
search, N-Y., september, 1942))’;
Á 17. þinginu höfðu 17,7% ver-
ið flokksfjelagar frá því 1917, þ. e.
þeir höfðu gengið í flokkinn á
byltingarárunum.
Á 18. þinginu var hliðstæð tala
2,6 %.
Það lætur því nærri, að á 17.
þinginu hafi um 40% fulltrúanna
verið flokksfjelagar frá því fyrir
borgarastyrjöldina, en aðeins 5%
á 18. þinginu.
Samanburðurinn vei'ður þó enn
greinilegri ef árið 1919 er tekið
sem dæmi. Á 17. þinginu voru
80% af fulltrúunum „gamlir“
flokksfjelagar (frá því 1919 eða
áður). Á 18. þinginu var hliðstæð
tala 14,8%.
Um það leyti er 18. flokksþing-
ið var háð voru flokksfjelagar
alls 1,588,852. Af þeim voru aðeins
20 þúsund, — eða 1,3% „gamlir
bolsevikkar," er höfðu verið í
flokknum frá því 1917 eða áður.
En 1918 var félagatala flokksins
260—270 þúsund, meirihlutinn
ungt fólk. Hvað hafði orðið af
hinum? Schwartz gerir ráð fyrir
að um 14 hluti þeirra hafi látið
lífið í borgarastyrjöldinni. Er það
vel í lagt. — Þá hefðu 200 þús-
und þeirra átt að vera á lífi er
18. þingið sat á rökstólum. En í
flokknum voru á þeim tíma að-
eins 20 þúsund, — 9/10 hlutar
höfðu horfið á árunum 1934—
1939, eins og skýrsla skipulags-
nefndarinnar ber með sjer. Og bað
voru ekki leiðtogar, jafnvel ekki
flokksfulltrúar, heldur óbreyttir
flokksfjelagar, verkamenn og
bændur, sem höfðu hafið bylting-
una og börðust í borgarastyrjöld-
inni.
„Hreinsanirnar" höfðu gjör-
breytt svo kommúnistaflokknum,
að hann átti ekkert sameiginlegt
með þeim flokki, sem var í fullu
gengi á tímum byltingarinnar,
nema nafnið eitt og 1,3% af
flokksmönnunum.
Ráðstjórnarvinurinn mun ef til
vill svara því til, að kommúnista-
flokkurinn sje enn þá flokkur
verkamann og bænda. En, er hann
það ? Enn taka hinar opinberu
tölur af skarið. Samkvæmt kjör-
brjefanefnd 17. þingsins voru
17,3% af fulltrúunum „verka-
menn innan framleiðslunnar“. Á
18. þinginu voru engar skýrslur
gefnar um það hve margir ajf
fulltrúunum voru verkamenn.
Ástæðan fyrir því kom brátt í
ljós á þinginu sjálfu, því að þar
var samþykt, vitanlega í einu
hljóði, eins og venjulega, að breyta
lögum flokksins á þann hátt, að
fella burtu þau ákvæði, er lutu að
stjettauppruna flokksfulltrúanna,
og sett höfðu verið til þess að
tryggja það að flokkurinn yrði
jafnan fyrst og fremst flokkur
verkamanna og bænda.
Kommúnistaflokkurinn í Rúss-
landi var því ékki lengur, hvorki
að orði kveðnu, nje raunverulega,
flokkur hinna vinnandi stjetta.