Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1945, Blaðsíða 8

LESRÓK MOIíGUNBLAÐSINS
«08
FáírtTði hinna siaiiiiti'iiiiAii ^siinikil
istiskt ríki. En bað verður að
sanna með haldbetri rökum. Það
út af fyrir sig, hversu háttað er
hernaði Rússlands, vekur hjá oss
þá hugsun, að sje Rússland sósial-
istiskt ríki, þá hafi því vandlega
verið haldið leyndu, ekki aðeins
fyrir umheiminum, heldur og fyr-
ir hermönnum landsins og lands-
lýð öllum.
III.
Menn geta neitað staðreyndun-
um um Sovietveruleikann bæði óaf-
vitandi og vitandi vits. Neiti menn
þeim vitandi vits, fellur það undir
næsta kafla, en oftast neita menn
þeim óafvitandi og er þá fáfræði
um að kenna.
Fáfræði „hinna sanntrúuðu“
um Rússland eins og það er í raun
og veru, er geysimikil.
Níu af hverjum tiu fyllast vand-
lætingu og vantrúnaði, er þeir eru
fræddir á því t. d. að verkfalls-
rjetturinn sje afnuminn í Rúss-
landi og dauðarefsing liggi við ef
út af sje brugðið. Eða ef þeim er
sagt, að við kosvingar fái kjósend-
ur aðeins að segja já eða nei við
frambjóðendalista er stjórnin
leggur fram.
Þessi fáfræði stafar sumpart af
því hve mikíum erfiðleikum er
bundið að fá rjettar upplýsingar
og sumpart af ósjálfráðum ótta
við að verða fyrir vonbrigðum.
Það má með nokkrum sanni segja,
að því glæsilegri hugmvndir sem
menn geri sjer um Rússland. því
tregari sjeu þeir til að afla sjer
réttrar vitneskju um það. Samfara
trúnni er ekki löngun til að vita.
Allir lesa biblíuna, en hver les
Flavius Josephus?
Vegna þess hve vinstriflokkarn-
ir voru fúsir, þó óafvitandi væri,
til að láta blekkjast, gat áróðurs-
starfsemi Soviet-Rússlands unnið
þau afrek, sem ekki eiga sinn líka
í sögunni. Afrek þessi voru aðal-
lega reist á tveim aðferðum:
a. Hinni neikvæðu aðferð, — að
dylja staðreyndir og
b. Hinni jákvæðu, — að halda
uppi beinni áróðursstarfsemi.
Munum vjer nú ræða þær hvora
um sig.
a. Staðrevndum leynt.
Erlend blöð voru og eru enn
bönnuð í Rússlandi. Rússnesk
blöð eru enn undir svo strövgu
eftirliti, að jafnvel nasisminn í
Þýskalandi hefir aldrei gengið svo
langt í því efni.
I hverri borg í ríkjasamband-
inu, og er þá Moskva talin með,
koma út tvö morgunblöð. Er ann-
r.ð málgagn stjórnarinnar en hitt
flokksins. v
Öll stjórnarblöðin um gjörvalt
landið birta á morgni hverjum
sömu forystugreinina, sem annað-
hvort er lesin upp í útvarp áður,
eða send blöðunum símleiðis. Er
þetta sama forustugreinin og birt-
ist í Moskvablaðinu Izvestia.
öll flokksblöð í landinu birta
hinsvegar forystugrein Moskva-
blaðsins Pravda. En frjettastofan
Tas§ sjer blöðunum á sama hátt
fyrir erlendum og innlendum
frjettum. Bæjar og sveitafrjettir
sjá opinberir starfsmenn um.
Afleiðingin af því að frjetta-
miðlunin í þessu víðáttumikla
landi, er dregin þannig saman á
einn stað, er sú, að allur þorri
manna er ekki einungis fáfróður
um það; sem erlendis gerist, he!d-
ur einnig það, sem ber við heima-
fyrir, ef það er ekkl alveg við
h Ajardyrnar hjá þeim.
'ljer skal tiifært dæmi þess,
hvérsu kerfi þetta starfar:
Veturinn 19J2—1933 dvaldi jeg
að mestu í Kharkov, sem þá var
höfuðborg Ukrainu. Þetta var
hörmungaveturinn mikla, eftir að
fyrsta áhlauoið hafði verið gprt til
að taka jarðirnar af bændum og
leggja þær undir samyrkjubúskap-
inn.
Bændurnir höfðu drepið búpen-
ing sinn, brent eða falið kornið og
voru að veslast upp af hungri og
taugaveiki. I Ukrainu einni var
dánai talan áætluð um tvær miljón-
ir.
Að fara um sveitirnar var líkt
og að ganga svipugöngin. Á járn-
brautarstöðvunum stóðu bændur í
hópum með kræklóttar hendur og
bogna fætur og beiddust ölmusu
og konurnar lyftu upp að vagn-
gluggunum börnum sínum, hræði-
legum útlits, með gríðarstór tin-
andi höfuð, útlimi eins og gi'annar
spýtur og uppþembda og fram-
setta maga.
I skiftum fyrir brauðhleif var
hægt að fá ísaumaða ukrainska
hálsklúta, þjóðbúninga og rúm-
ábreiður. Fyrir skó eða sokka áttu
úttendingar kost á því að ganga í
eina sæng með hvaða stúlku sem
var, ef hún var ekki flokksfjelagi.
Framhjá glugganum á hótelher-
bergi mínu í Kharkow fór ós'.itin
hkfylgd allan daginn. Rafveita
borgarinnar hafði bilað og borgin
var Ijóslaus og strætisvagnarnir
gengu aðeins klukkutíma eða svo
á dag, til þess að flytja verka-
mennina til og frá vinnu. Ekkert
eldsneyti eða olía var til í borginni
og veturinn var strangur, jafn-
vel á mælikvarða Ukrainu, — alt
að 30 stiga frost. Lífið virtist hafa
stöðvast og kerfið alt var að því
komið að hrynja saman.
Af þessum ástæðum komust
hinir gömlu framherjar bolse-
vikka í andstöðu við Stalin og hófu
í örvæntingu sinni, en þó með
hálfum hug, samsæri gegn honum.