Dagblaðið Vísir - DV - 27.05.1998, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 27. MAÍ 1998
15
Er tími sveitar-
stjórnanna kominn?
Kjallarinn
Helga Guörún
Jónasdóttir
sérfræöingur á skrif-
stofu Jafnréttisráös
Kynskipting á
vinnumarkaði er
einn alvarlegasti
og jafnframt þrá-
látasti vandi sem
vestræn hagkerfi
glíma við. Slík
skipting stuðlar
ekki einasta að
launamismunun
milli kynjanna
með því að
mynda stóra
klasa af láglauna-
störfum innan
svonefndra
kvennagreina.
Rannsóknir hafa
leitt í ljós að kyn-
skipting á vinnu-
markaði leiði af ________________
sér ósveigjanleika
og efnahagslegt
óhagræði sem getur dregið veru-
lega úr samkeppnishæfhi viðkom-
andi hagkerfis. Athyglisverð stað-
reynd á tímum harðnandi sam-
keppni alþjóðavæðingarinnar!
Hlutur sveitarstjórna van-
metinn?
Beri jafnréttismál á góma er oft-
ar en ekki litið til stjórnvalda. í
þessu sambandi vill þó gleymast
að stjórnsýslustigin eru tvö og að
sveitarstjórnir hafa veigamiklu
hlutverki að gegna í þessum efn-
um.
Auk pólitískrar stefnumótunar
á vegum jafnréttisnefnda, þá eru
sveitarfélögin iðulega atvinnurek-
endur með stórar kvennagreinar á
launaskrá. Síðast
en ekki síst hafa
sveitarstjórnir
mikil áhrif á
möguleika for-
eldra til atvinnu-
þátttöku og um
leið það svigrúm
sem fjölskyldan
hefur hvað varð-
ar jafnrétti á
heimavelli.
Útivinn-
andi kon-
ur og
heimilis-
störfin
Konur á
vinnumark-
aði hafa
verið vin-
sælt rann-
sóknarefni
undanfarna
áratugi.
Niðurstöð-
um lang-
flestra ber
saman um
að auk þess
sem staða
kvenna er
_______ yfirleitt lak-
ari en karla
hvað launa-
greiðslur og metorð
snertir, þá axla þær í
ríkari mæli ábyrgð-
ina á heimilisstörf-
um og umönnun
bama.
Lærðar deilur
hafa síðan staðið um
það hvort og þá
hvaða orsakasam-
hengi sé þarna á
milli. Það breytir þvi
þó ekki að af flest-
um, ef ekki öllum,
þessum rannsóknum
má draga þann lær-
dóm að staða kvenna
á vinnumarkaðnum
er í beinu orsak-
Kynskipting á vinnumarkaði er einn alvarlegasti og jafnframt þrálátasti vandi sem vest-
ræn hagkerfi glíma við, segir Helga Guörún m.a. í grein sinni.
„Rannsóknir hafa leitt í Ijós aö
kynskipting á vinnumarkaöi leiöi
af sér ósveigjanleika og efna-
hagslegt óhagræði sem getur
dregiö verulega úr samkeppnis-
hæfni viökomandi hagkerfís
asamhengi við samspil heimilis og
skóla, þ.e. leikskóla og gmnn-
skóla.
Sveitarstjórnir í lykilstöðu
Sveitarstjórnir eru því í lykil-
stöðu til að vinna að framgangi
jafnréttis kynjanna og samhliða
því sporna gegn kynskiptingu á
vinnumarkaði. Má í þessu sam-
bandi nefna þætti á borð við skóla-
sel eða heilsdagskóla fyrir alla ald-
urshópa grunnskólans. Þá reynist
sumarfríið langa hjá grunnskólun-
um oft erfiður hjalli fyrir foreldra
að klífa.
Síðast en ekki síst geta sveitar-
stjórnir beitt sér fyrir því að jafn-
réttissinnuð starfsmannastefna
verði tekin upp á vinnustöðum
þeim tengdum og stuðlað með
skipulögðum hætti að viðhorfs-
breytingum i garð svonefndra
kvennastarfa.
Helga Guðrún Jónasdóttir
Af ástum ólíkra
í landi hinna blindu er sá ein-
eygði kóngur. Maður nokkur stóð
í þessari trú þangað til hann álp-
aðist inn í dal hinna blindu. Þar
var hann afbrigðilegur og ekki
leið á löngu uns blindingjarnir
fóru að gera kröfu um að hann
fómaði augum sínum svo hann
yrði gjaldgengur brúðgumi í sam-
félagi þeirra.
Mér skilst að leikgerð þessarar
þekktu sögu H.G. Wells, Land
hinna blindu, hafi verið sett upp í
bæ einum vestur á fjörðum fyrir
skemmstu,
kannski af því að
þar ku einmitt
vera eineygður
maður sem vill
verða kóngur í
voða stórri höll.
Verkurinn er bara
sá að samborgarar
hans eru ekki
blindir í raun og
veru heldur stend-
ur hann einungis í
þeirri trú að svo sé
af því að þeir sjá hlutina öðruvisi
en hann.
Hver er þá blindur og hver al-
sjáandi? Hver er réttsýnn og hver
glámskyggn á íslandi i dag?
Samlyndi
Borgarbúar gera sér stundum
þá grillu að þeir þurfi að komast
úr skarkala borgarinnar út á land
til að sjá hlutina i réttu ljósi. Vera
má að þetta hafi tilætluð áhrif,
sérstaklega ef menn þekkja fáa á
ákvörðunarstaðnum og taka ekki
virkan þátt í bæjarlífinu. Þá geta
þeir vísast snúið skarpskyggnir til
borgarinnar aftur og iðjað ánægð-
ir þangað til þvargið blindar þá á
ný.
Landsbyggðarfólk ímyndar sér
aftur á móti stundum að það þurfi
að losna úr fámenninu og „þröng-
sýninni" og komast þangað sem
enginn þekki það í borginni, því
þar sé hægt að gera allan
„ósómann" í friði. Það þurfi sum-
sé að losna undan þeim hömlum
sem hin ágengu augu návígisins
setji því. Flippa út. Svo geta menn
komið afslappaðir og finir til baka
og baðað sig í vökulu augnaráði
nágrannans, þangað til þrúgunin
fer að herja á nýjan leik og nokk-
urra daga eða vikna gjugg í borg
verður ofar hverri kröfu.
Þannig lifa borg og
bær merkilegu sam-
lífi; hvorugt getur án
hins verið. í fámenn-
inu vill nálægðin við
fólkið sem þekkir
mann verða þrúg-
andi, í fjölmenninu
vill nálægðin við fólk-
ið sem þekkir mann
ekki verða þrúgandi.
Sundurlyndi
í borgum getur ver-
ið erfitt að halda átt-
um. Þar eru blindir
og sjáandi, haltir og
óhaltir hverjir ofan í
öðrum, þar leiðir
stundum blindur
haltan og öfugt.
í bæjum kemst
blindur ekki upp með
að leiða haltan athugasemdalaust,
ja nema ef sú venja skyldi hafa
skapast þar um slóðir. Þar getur
nefnilega reynst erfitt að vera
öðruvísi og hugsa sjálfstætt, vegna
þess að bærinn er löngu búinn að
hugsa allt fyrir mann. Það eiga því
allir að vera blindir ef hefð hefur
skapast fyrir því, altént þykir best
að allir sjái það sama, stundum
meira að segja nýju fötin keisar-
ans. Þar fæðast menn og konur á
ákveðinn bás og erfitt getur reynst
að flytja sig um set i
fjósinu, kannski óger-
legt.
Þar sem nándin er
meiri vill persónu-
frelsið sumsé verða
minna. Þar sem
nándin er minni, þó
að þröngin sé meiri,
verður persónufrelsið
einatt meira.
Þess vegna flúði
ungi maðurinn úr dal
hinna blindu áður en
þeir stungu úr hon-
um augun, jafnvel
þótt hann elskaði þar
stúlku og fengi henn-
ar eftir „aðgerðina“.
Hann flúði suður yfir
heiðar og keypti sér
blokkaríbúð með út-
sýni í Kópavogsdaln-
um þar sem enginn þekkir hann
enn og öllum er nokk sama hvort
hann er alsjáandi, nærsýnn, fjar-
sýnn eða staurblindur.
En sá eineygði er ennþá að von-
ast eftir voða stórri höll.
Rúnar Helgi Vignisson
/ borgum getur veriö erfítt aö
halda áttum. Þar eru blindir og
sjáandihaltir og óhaltir hverjir
ofan í óörum, þar leiöir stundum
blindur haltan og ófugt.
Kjallarinn
Rúnar Helgi
Vignisson
rithöfundur
Með og
á móti
Fer Islandsmótið vel af staö?
Fjörleg byrjun
„Það fer fjörlega af stað. Ég hef
alltaf sagt að byrjun mótsins sé í
beinu framhaldi af því hvemig
æfingaleikir og annað gangi síð-
ustu 3 vikurnar fyrir mót og ég
man ekki sjálfur eftir svona
þungum vikum rétt fyrir mót,
bæði vegna
ástands gras-
svæða og eins
veðurs. Að því
leyti finnst mér
mótið fara bet-
ur af stað en ég
átti von á. Lið-
in eru greini-
lega misjafnt
komin og það J^nn8Son'
tekur 3^4 um-
ferðir að koma mönnum í réttan
gír. Lið eru að gera góða hluti í
upphafi móts, eins og til dæmis
Þróttur. Ég fylgdist með liðinu
nokkuð náið í vor og það er
greinilegt að á þeim bænum hafa
menn æft vel í vetur og íagt sig
fram. Þróttarar eru að uppskera
laun erfiðisins og þeir verða ekki
auðunnir í sumar. Gengi ÍA þarf
ekki að koma mönnum svo á
óvart þó að liðið sé að spila mun
verr en það hefur verið að gera
undanfarin ár. Liðið missti
marga burðarása úr liðinu og
hefur ekki náð að fylla skörð
þeirra. Fyrir mótið misstum við
15-20 bestu mennina til útlanda
og það tekur tíma að púsla liðun-
um saman aftur. Ég er þeirrar
skoðunar að ungir og efnilegir
strákar eigi eftir að koma á
óvart í sumar og það er margt
sem bendir til þess að mótið
verði jafnt og skemmtilegt og
fleiri lið séu tilbúin að taka stig
af þeim Uðum sem eru álitin best. “
Vorbragur
„Það er yfirleitt ekki mikið að
marka fyrstu
umferðir ís-
landsmótsins í
knattspyrnu.
Liðin koma
flest vel undir-
búin til leiks,
en misvel þó,
auk þess sem
meiðsli lykil-
manna
skekkja þann
getumun sem er á milli liðanna.
Þetta hafa sum lið nýtt sér í
gegnum tíðina, ekki síst þau sem
hafa yfir að ráða lakari hópi leik-
manna, en þorri félaganna. Stig-
in telja jafnmikið hvenær sem
þau koma, en gott að fá þau
snemma, því þau verða yfirleitt
ekki aftur tekin og betri er einn
fugl í hendi en tveir í skógi.
í ár er kannski skiljanlegt að
vorbragur sé á fyrstu leikjunum,
því Övenju miklar breytingar hafa
orðið á flestum liðanna í kjölfarið
á straumi íslenskra leikmanna til
útlanda éftir síðasta keppnistíma-
bil. Þáð er ekki fyrr en 4-6 um-
ferðir eru búnar sem það er að
marka frammistöðu liðanna. En
þá er reyndar mikið þúið af mót-
inu svo sum félög verða búin að
koma sér þægilega fyrir með
nokkra sigra meðan önnur eru í
verri málum. Þó ekki svo að þau
geta hæglega unnið til verðlauna
eins og dæmin sanna, t.d. varð eitt
ágætt félag í 2. sæti íslandsmótsins
þrátt fyrir að hafa leikið fyrstu 6
leikina, 1/3 mótsins, án sigurs.
Það er mikið af efnilegum
ungum leikmönnum að koma
upp hjá íslenskum félögum. Ég
vona að margir þeirra nái að
sýna getu og karakter til að
tryggja sér sæti í liðum sínum, en
hinir vinni í að bæta sig og sýni
þolinmæði. Þótt það hafi kannski
ekki verið nein glæsiknattspyma
sem á boðstólum hefur verið hing-
að til, þá er allt of snemmt að ör-
vænta.“ -GH
Höröur Hilmarsson
knattspyrnuáhuga
maöur.