Dagblaðið Vísir - DV - 27.05.1998, Blaðsíða 10

10
ennmg
MIÐVIKUDAGUR 27. MAÍ 1998 JjV
Nautn í fjötrum
Það var ríflega hús-
fyOir í Hallgríms-
kirkju á tónleikum
Jordi Savall,
Montserrat Figueras
og Rolfs Lislevands á
Listahátíð á mánu-
dagskvöldið, enda
ílytjendurnir stjörnur
sem hafa notið gríðar-
legra vinsælda á síð-
ustu árum. Á efnis-
skránni var tónlist
frá löngu liðnum dög-
um, endurreisn og
barrokktíð, eftir Mar-
in Marais, Merula,
Caccini, Tobias
Hume, Juan Hidalgo,
Sebastian Durón,
José Marin og Gaspar
Sanz.
Gamba, lúta og bar-
rokkgítar eru ekki há-
vær hljóðfæri. Að
setja þennan hóp i
Hallgrímskirkju voru
mistök. Þessi fíngerða
tónlist, sem einkennist
af miklu flúri og
skrauti og mjög dýnamískum en afar fínum
blæbrigðum í styrk og tóni naut sín engan veg-
inn sem skyldi í þessu húsi. Á fjórða bekk
kirkjunnar heyrðist tónlistin eins og úr
fjarska og blæbrigðin hurfu ógreinileg inn í
voldugan enduróminn. Kynningar Jordi SavaU
voru ekki skiljanlegar og ekki var hægt að
greina orðaskil hjá söngkonunni. Þessi tónlist
hefði átt að vera flutt í langtum minna rými
þar sem gestum heföi líka gefist meiri nánd
við tónlistarmennina. Þetta var synd því til-
finningin var eins og maður væri að missa af
einhverju fyrir framan nefið á sér, vel var
hægt að heyra að það var verið að flytja dá-
samlega tónlist undurfallega en því miður
varð nautninni ekki fuOnægt.
Jordi SavaU er stórkostlegur listamaður.
Það er hrein unun að hlusta á hann leika á
gömbuna sína og vald hans á hljóðfærinu
ótrúlegt. Hann hefur líka náð að rísa hátt upp
úr frekar leiðinlegri umræðu í tónlistarheim-
Jordi Savall, Montserrat Figueras og Rolf Lislevand.
Tónlist
Bergþóra Jónsdóttir
inum um endurlifgun gamaUar tónlistar. Það
sem máli skiptir er að hann hefur valið sér
fina tónlist tU að spUa og spUar hana afskap-
lega vel. Montserrat Figueras er að sama
skapi einstök söngkona og dásamleg upplifun
að heyra hana syngja. Þriðji maðurinn í lið-
inu, Rolf Lislevand, kom kannski mest á
óvart með faUegum lútu- og gítarleik sínum.
Þótt nöfn flestra þeirra tónskálda sem
þarna komu við sögu séu nú gleymd lögðu
þau mörg mikið til þróunar tónlistarinnar.
Nafn Marins Marais er kannski þekktast
þeirra í dag - vegna kvikmyndarinnar AUra
heimsins morgna eftir sögu Pascals Quign-
Að lúta í duftið
ards þar sem tónskáldið er í að-
alhlutverki. Flutningur þeirra
SavaUs og Lislevands á til-
brigðum Marais við eitt
elsta dægurlag tónlist-
arsögunnar, La folia,
var gríðarlega góður.
Þá stóð líka upp úr
flutningur Lislevands
á spænskum gít-
ardönsum Gaspars
Sanz sem eru
mörgum kunn-
ari í seinni tíma
útfærslu
Joaquíns Rodrigos.
Af söngtónlistinni
voru Kansónettur
eftir Tarquino
Merula sérstaklega
skemmtUegar og vel
fluttar; - gamaldags tón-
list fyrir sinn dag þótt Mer-
ula hafi verið að sumu
leyti uppfinningasamur í
tónlistinni. 011 verkin eftir
hann voru með seiðandi þrá-
stefi í hassa og augljóst að þau
eru i ætt við þá tónlist sem
hljómaði í Barbaríinu forðum.
Montserrat Figueras söng af innilegri gleði
og með dramatískum stæl sem skilaði sér vel
þrátt fyrir aUt.
Þessir tónleikar verða manni örugglega eft-
irminnilegir en hefðu áreiðanlega getað orð-
ið ógleymanlegir hefði maður heyrt tónlist-
ina skýrar og án þeirrar slikju sem enduróm-
ur kirkjunnar fjötraði hana í. Listahátið
hefði einnig mátt standa betur að gerð efnis-
skrár. Það er ekki boðlegt hjá jafnvandaðri
og virtri hátíð og Listahátíð í Reykjavík að
bjóða upp á efnisskrá þar sem ekki einu orði
er vikið að tónlistinni sem á að flytja, hvað
þá tónskáldunum, sem sum hver voru tíma-
mótatónskáld og sögulega mikUvæg eins og
Giulio Caccini. Það er lágmark að tónleika-
gestir fái að vita hvenær og hvar tónskáldin
voru uppi svo þeir geti dregið upp í huga sér
einhverja mynd af því umhverfi sem tónlist-
in er sprottin úr.
„Grænmetisleikur", sýning
Ingu Svölu Þórsdóttur og kín-
verska listamannsins Wu Shan
Zhuan, er framlag gaUerisins í
Ingólfsstræti 8 til Listahátíðar að
þessu sinni. Sýningin er hluti af
verki sem hófst í Múnchen árið
1996 og er enn að verða tU.
Upphaflega stiUtu þau Inga
Svala og Wu fersku grænmeti og
ávöxtum upp á borð. Þar rotnaöi
það en þau bættu alltaf vikulega
við án þess að taka nokkuð burt
og blönduðu þannig saman
fersku og „skemmdu". Þau fylgd-
ust með breytingunum, tóku
myndir, teiknuðu og skráðu hjá
sér upplýsingar, t.d. um lyktina.
í Ingóifsstræti 8 er ljósmynd af
uppstillingunni á „háu stigi“,
bútateppi úr strigadúkum sem
verið hafa undirlag, teikningar
af grænmeti og ávöxtum á ýms-
um þroskastigum og glerkassi
með hluta úr grænmetisuppstill-
ingu sem er komin langleiðina að
því að verða drulla.
Áhersla er lögö á alþjóðlegan
uppruna grænmetisins og fer
fram mikil kynblöndun, evr-
ópsku káli er skeytt við suörænan ávöxt svo
úr verður fegursti bastarður. Á endanum
verður allt að sama grautnum, sama hvaðan
það er upprunnið. Á einu borði er alíslenskt
grænmeti. Er ætlunin að fylgjast með því
rotna á meðan sýningin stendur. Gera má
ráð fyrir að svipað fari fyrir því og káli af
öðru þjóðemi.
Þau Wu og Inga Svala hafa starfaö saman
undanfarin ár þótt þau vinni líka hvort í sínu
lagi. Bæði starfrækja fyrirtæki; Wu rekur
„Alþjóðlegt rautt skopskyn" (sem ég þekki lít-
ið til) og Inga Svala „Duftunarþjónustu" en
afurðir hennar hafa komið fyrir augu okkar
íslendinga nokkrum sinnum.
Grænmetisleikurinn er skyldur duftverk-

Hvar er fnykurinn? Inga Svala Þórsdóttir hjá glerkassanum. DV-mynd E.ÓI.
Myndlist
Áslaug Thorlacius
um Ingu Svölu en hún hefur malað ýmis fyr-
irbæri - gullhring, postulínsklósett, brjósta-
haldara, gervityppi, innkaupakerru og fleira.
Duftinu kemur hún fyrir i lokuðum krukk-
um og er öllu haldið til haga, þar með talið
upplýsingum um þyngd, vinnsluaðferð og
tímann sem ferlið tók. Það sem aðallega er
frábrugðið í þessu verki er að duftunarþjón-
ustan kemur hvergi nærri heldur fær hið
náttúrlega „duftunarferli"
hjálparlaust að eiga sér stað
og taka þann tíma sem það
þarf. Einnig það að stundum
fær efnið að hverfa á eðlileg-
an hátt, uppstillingin á borð-
inu hefur fengið að þoma og
við það rýmar efnið að sjálf-
sögðu. En glerkassinn er eins
og krukkan, nokkurs konar
míkrókosmos, fullur af efni
sem hverfur ekki en er sífellt
að breyta um form. (Einhvern
veginn þannig heldur maður
jú að heimurinn sé.)
Grænmetisleikur er kyrra-
líf, ákaflega hefðbundið fyrir-
bæri. Oftast eru ávextir fal-
legir að lit og formi enda eru
ávextir og grænmeti í hugum
flestra eitthvað sem bæði er
ferskt og safaríkt. Hér er
áherslan önnur. Fegurðin
víkur fyrir ljótleikanum, ilm-
urinn fyrir ólyktinni, liturinn
fyrir brúngráma. Við eram
minnt á að þessa leið förum
við sjálf á endanum, sama
hver við eram. Einnig vekur
verkið upp hugrenning-
ar um hið upprunalega, frummyndina -
skiptir máli á hvaða formi listaverkið er
ef efnið er það sama?
Þessi sýning er aðeins frásögn eða
heimild um það sem gerðist; niðurstöður
athugunarinnar en ekki sjálft viðfangs-
efnið. Fyrir vikið verður hún örlítið
„fjarlæg" eða „sótthreinsuð". Það eina
sem tilheyrir fyrsta stiginu er í lokuðum
glerkössum og abbast því litið upp á áhorf-
andann. Hvar er fnykurinn af rotnuninni? Ég
sakna hans svolítið. En hún er falleg og það
er gaman að skoða hana.
Sýningin er opin frá klukkan 14-18
fimmtudaga til sunnudaga og stendur til 21.
júní.
Ibsen-hátíð í Osló
27. ágúst til 5. september í sumar verður
haldin leiklistarhátíð í norska þjóðleikhúsinu
sem kennd er við leikskáldiö Henrik Ibsen.
Þetta er í sjötta sinn sem slík hátíð er haldin
og leggur nú sérstaka áherslu á breiddina í
sýningum á leikritum skáldsins og innhlástur-
inn sem líf hans og sköpunarverk hafa gefið
leikhúslistamönnum heima og erlendis.
Á hátíðinni verða sýningar á Brandi og
Rosmershólmi frá norska þjóðleikhúsinu og
Þjóðníðingur kemur frá Kungliga Dramatiska
Teatern i Svíþjóð. Frá The Theatre
for the New City i New York kem-
ur Gint, últra-amerísk túlkun á
Pétri Gaut sem fylgir „Pete Gint“
frá æskustöðvunum í Appalachia
(amerískum Guðbrandsdal) og
þar til hann sest að sem íhugull
fyrrverandi milljónamæring-
ur í Kaliforníu um áttrætt.
Frá Piramatiki Skini í Grikk-
landi kemur útfærsla á Aftur-
göngum: Á auðu sviði stendur
leikarinn sem var að enda við
að leika séra Manders í Aftur-
göngum og heldur áfram að hugsa
um hvað hafi eiginlega mistekist
svona hrapallega í lífi hans. Einnig
verður Pétur Gautur dansaður á há-
tíðinni og leikið með hann á fleiri
vegu og Brandur er lika efni í tvær
„ööruvísi" sýningar.
Eina leikskáldið auk Ibsens sem fær að vera
með á hátíðinni er Shakespeare; frá Litháen
kemur sýning á Hamlet sem lofað er að sé
frumleg og líkamleg og sprengi öll þekkt tak-
mörk á sviðskúnst.
Heimilisfang hátíðarinnar er: Nati-
onaltheatret, Postboks 1225, Vika, 0110 Oslo. Og
svo er bara að koma sér til Noregs.
Fjórði söngur
Guðrúnar á diski
Svo gleðilega hefur skipast að Fjórði söngur
Guðrúnar, ópera Hauks Tómassonar sem fram-
sýnd var í Kaupmannahöfn þegar hún var
menningarborg Evrópu 1996 og við fengum svo
að sjá hér heima í viðaminni uppsetningu, er
komin út á hljómdiski sem sænska útgáfufyrir-
tækið BIS gefur út. Tónlistarhópurinn Caput
leikur undir stjórn Christians
Eggen, en söngvarar eru hinir
sömu og fluttu verkið í Kaup-
mannahöfn og hlutu fyrir ein-
róma lof í dönskum fjölmiðlum.
Skemmst er einnig að minnast
þess að Haukur Tómasson
fékk bæði Menningarverðlaun DV i
íslensku tónlistarverðlaunin í ár fyrir þetta
verk.
Haukur byggir verk sitt á hetjukviðunum í
Eddu sem kenndar eru við Guðrúnu Gjúkadótt-
ur. Hann klippir saman brot úr kvæðum og
fellir saman í sjálfstæða heild sem segir harm-
söguna fomu af Sigurði Fáfnisbana og konun-
um tveimur sem unnu honum, Brynhildi og
Guðrúnu. Sögu Guðrúnar er fylgt áfram eftir
að Siguröur hefur verið drepinn. Hún er gefin
Atla konungi til sátta, en hann virðir ekki
sættir og drepur bræður hennar. í hefndar-
skyni drepur Guðrún höm þeirra Atla og gefur
konungi mjöð blandaðan blóði þeirra að
drekka úr höfuðskeljum barnanna. í iok óper-
unnar rifjar Guðrún upp lífshlaup sitt eftir þau
atvik og það er ekki síöur tíðindaríkt. Guð-
rúnu syngur sópransöngkonan Berit Mæland.
Japis dreifir.
Caput leikur Svein Lúðvík
Annar hljómdiskur var að koma út með
Caput-hópnum, Hvar væri ég þá? með tónlist
eftir Svein Lúðvík Bjömsson. Stjómandi er
Guðmundur Óli Gunnarsson.
„Sveinn Lúðvík Björnsson er einfari í ís-
lenskri tónlist," segir Atli Heimir
Sveinsson í gi’ein um tónskáldið.
„Hann vinnur jafnt og stööugt,
hægt og flýtir sér aldrei. Þess
vegna eru verkin ekki mörg,
sem eftir hann liggja. Og þau
eru alltaf stutt, ekki sekúndu
lengri en þau þurfa að vera. Nót-'
urnar era ekki margar, en sérhver nóta er á’
réttum stað í tíma og rúmi. Allt er
aðalatriði, og allir tónar eru jafn-
mikilvægir í verkinu."
Á diskinum era ellefu verk frá
áranum 1989 til 1997, einleiks- og
tvíleiksverk og einn kvintett. Út-
gáfan er styrkt af Blindravinafé-
laginu, samtökum blindra og sjón-
skertra á íslandi, og Blindravina-
félagi Islands. Japis dreifir
og
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir