Dagblaðið Vísir - DV - 28.08.1982, Blaðsíða 7

DV. LAUGARDAGUR 28. ÁGUST1982.
7
komast á þá skoöun, aö rányrkja und-
anfarinna ára knýi okkur til aö beina
því vinnuafli sem til fellur á næstu tíu
árum eða svo í atvinnuvegi sem f elast í
úrvinnslu orku.”
Nú hagar þannig til aö enginn lands-
hluti getur átt sér aöra eins framtíöar-
möguleika og einmitt Austurland ef
menn hrista af sér sleniö og fara aö
virkja. Helmingurinn af fyrsta flokks
virkjunarkostumerhér austanlands.
„Já, ég held aö eitt stærsta vanda-
máliö í sambandi viö orkufrekan iðnaö
séu fordómar. Það eru fjölmargir
menn sem ekki geta litiö á orkusölu til
iönaðar í eigu útlendinga ööruvísi en
sem nokkurskonar landráð. Samt er
það svo um þessa sömu menn, og þá á
ég nú meðal annars við fyrrverandi
flokksfélaga mína í Alþýðubandalag-
inu, að þeir sjá ekkert athugavert viö
þaö aö viö seljum hálfunninn fisk til
Bandarikjanna þar sem hann er full-
unninn af bandarísku verkafólki og
aröurinn af vinnunni veröur aö mestu
leyti eftir í Bandarikjunum. Þá tel ég
álveriö í Straumsvík heppilegra form,
þar erum við þó með atvinnurekstur-
inn innanlands.”
Ægishjálmur
kaupfélagsva/dsins
Nú ber kaupfélagið ægishjálm yfir
alla aöra atvinnurekendur hér á Aust-
urlandi, hvaö vilt þú segja um hlut
þess í uppbyggingu atvinnuveganna?
„Það er mjög erfitt aö meta þaö í
sjálfu sér, vegna þess að þótt kaupfé-
lagið sé samvinnufyrirtæki, eign sinna
félaga, þá er þaö nú tilfellið að upp-
bygging á vegum þeirra hefur bundizt
alfariö viö þá sem hafa valizt í fram-
kvæmdastjórn á hverjum staö. Að því
leyti hafa þau lotið nákvaemlega sama
lögmáli og einkafyrirtækin. Þaö hafa
ekki veriö félagsmennirnir sem þrýst
hafa á um uppbygginguna, heldur hef-
ur hún ráöizt af framsýni og dugnaöi
framkvæmdastjóranna. I sambandi viö
atvinnuuppbyggingu má segja bæði
gott og iUt um Kaupfélag Héraösbúa.
Þaö haföi um áratuga skeiö sama
kaupfélagsstjórann, Þorstein Jónsson,
sem stóö sig aö mörgu leyti vel og þá
bezt gagnvart bændum, þegar þeir
áttu í hvaö mestum erfiðleikum. En ég
held aö hann hafi veriö þaö íhaldssam-
ur aö hann hafi ekki áttaö sig alveg á
þeim möguleikum sem sköpuöust hér
upp úr 1940 og hafi haldiö aftur af
bændum, meðal annars tii þess að
koma í veg fyrir aö þeir steyptu sér í
skuldir. Eg er ekkert frá því aö þetta
hafi hann gert af beizkri reynslu
kreppuáranna. En þetta olli því að
Austurland, sérstaklega landbúnaöur
á Austurlandi, varö einum til tveimur
áratugum á eftir í uppbyggingu.”
Nú sér maöur á Egilsstöðum aö þar
virðist ýmiskonar einkaframtak dafna
viö hliö kaupfélagsins, erveldi Kaupfé-
lags Héraðsbúa heldur aðminnka?
„Eg held að þaö sé nú ekki. Mér virð-
ist þaö hafa sótt á og eitt af því sem
ekki þarf síður að gjalda varhug viö en
eriendri fjárfestingu í orkufrekum
iðnaöi, er hlutur hringa eins og SIS og
kaupfélaganna í uppbyggingu kaupfé-
laganna. Eg hef mikla trú á því að þaö
sé stefna hjá, aö minnsta kosti ákveön-
um innlendum aðilum, aö Sambandiö
og einstök kaupfélög veröi aöilar að
Kísilmálmverksmiöjunni á Reyöar-
firöi.
Eg held aö þaö yröi þessu fyrirtæki
ekki til góðs og f jórðungnum ekki held-
ur, vegna þess að Kaupfélag Héraðs-
búa ber ægishjálm yfir önnur fyrirtæki
hér á þessu svæði. Eg fæ ekki annað
séö en þaö sé stefna þess aö efla hlut
sinn i útgeröinni. Og eitt af því sem ég
hef taliö kost viö orkufrekan iönaö er
þaö aö þá fær sá atvinnurekstur sem
fyrir er samkeppni um vinnuaflið. Ef
viö hinsvegar lendum í því aö orku-
frekur iönaöur, sem hér er byggður
upp, verður á hendi sömu aöila og eru
meö annan atvinnurekstur í landinu þá
álít ég að verkafólk standi verr aö vígl”
Verkalýðsleiðtogi
og fiokkafíakkah
Þú varst verkalýðsleiðtogi héma um
skeið.
„Eg var þaö um skeið já, ef það má
nota svo virðulegt orö um mig að ég
hafi veriö verkalýðsleiötogi. Eg var
formaöur verkalýðsfélagsins hér um
tima og ég verð aö játa það aö ég sé
pínulítið eftir starfing.. Eg haföi gaman
af aö vasast I þessu og taldi mig nú
vonandi gera meira gagn en bölvun þó
að það sé nú matsatriði hjá hverjum og
einum.”
Hvernig gekk þér aö eiga við kapítal-
istana á staönum?
„Aö mínum dómi búum við viö held-
ur góöa kapítalista hér og mér reyndist
aldrei erfitt að eiga viö þá en þeir
færöu okkur kannski ekki neitt á silf ur-
fati. Eg held aö þaö sé langt frá því aö
menn reki hér haröa stéttarbaráttu.”
Er stéttaskipting hér?
„Já, ég held aö það sé ákveðin
stéttaskipting. Hún er ekki heföbundin,
hún miöast ekki viö efnahag eöa annaö
þess háttar. Þetta er miklu frekar eins-
konar lagskipting eins og I mörgum
gömlum, grónum byggðarlögum, þar
sem þeir eru fæddir hér og uppaldir
telja sig kannski með réttu betri Esk-
firöinga en okkur sem erum að koma
hér sem flækingar. Þaö ber svo sem lít-
iö á þessu en getur samt bryddaö á
þessum viðhorfum. Jafnvel á Egils-
stöðum, sem er yngsti þéttbýlisstaöur
á landinu, þar eru þessi viöhorf til, aö
þeir sem fyrstir námu land á staönum
líti meö dálitlum þótta á hina sem á eft-
irkomu.”
Nú ert þú einn af þessum svonefndu
flokkaflökkurum, fylgdu því ekki ein-
hver óþægindi að flakka svona úr Al-
þýöubandalaginu yfir í Sjálfstæðis-
flokkinn?
„Tja, óþægindi — það er kannski
erfitt að tala um óþægindi. Eg fékk aö
vísu eitt hótunarbréf og ég hef orðið
fyrir því að góöir kunningjar mínir —
sem voru — telja sig ekkert eiga van-
talað viö mig framar. Bera nú viö aö
menn sem svíki málstaðinn á jafn-
herfilegan hátt eins og ég hafi gert,
ekki einasta ganga úr Alþýðubanda-
laginu sem heföi nú kannski verið sök
sér, heldur ganga til liðs viö höfuö-
f jandann, þá sé ég óhelgur maður um
alla framtíö og þeir hafi ekkert við mig
aö tala. Þetta eru jú óþægindi en aö
minu áliti eru óþægindin kannski mest
innvortis, að gera upp viö sig ákveöna
hluti. Ég verð að segja aö ef ég heföi
viljað lifa áhyggjulausara lífi, þá hefði
ég ekkert verið aö velta þessu fyrir
mér. Eg heföi bara haldið áfram aö
vera alþýöubandalagsmaður. Ég heföi
getað talaö illa um f orystuna einhvers
staöar, viö konuna mina eöa sjálfan
mig, og ég hefði trúlega getaö kríað
mér út vegtyllur hjá flokknum eins og
gengur.”
„Lá svo
velviðhöggi"
„En viðbrögð kunningjanna voru
kannski eðlilegir hlutir. Menn taka
málin mis jafnlega alvarlega. Eg er al-
inn upp í mjög pólitískri fjölskyldu sem
hefur tekið mjög afgerandi afstööu yzt
til hægri og yzt til vinstri. Þaö leiöir
náttúrlega af s jálfu sér aö ef þetta fólk
ætlar aö halda fjölskyldutengslunum
þá veröur þaö að venja sig á ákveðið
frjálsræði í samskiptum viö andstæö-
inga í pólitík. Þetta hefur örugglega
auðveldað mér hlutina. En þaö sem
mér fannst erfiðast sjálfum, var aö
viðurkenna fyrir sjálfum mér ýmsa
hluti. Þaö gerist ekki á einum degi aö
menn skipti um stjórnmálaflokk. Eg
rek þetta allt aftur til kosninganna '78
og afleiöinga þeirra. Eg hef verið aö
gera upp viö mig ákveðna hluti og
meta upp aöstæður. Eins og allir vita
gengu, sérstaklega alþýðubandalags-
menn, gunnreifir til kosninga og ætl-
uðu að gera stóra hluti í verkalýðsmál-
um og kjaramálum. Aö minum dómi
kom þarna í ljós — og flokksforystan
vissi það — að til dæmis marz-lögin hjá
Geir Hallgrímssyni voru óhjákvæmi-
legur hlutur, en vegna þess að ríkis-
stjómin lá svo vel viö höggi, virtust
menn hreinlega ekki geta sleppt því að
láta höggiö falla.”
Heldurðu aö sumir þeirra hafi iörazt
þessa höggs?
„Eg efast ekkert um það að þaö er
stór hluti af alþýðubandalagsmönnum
og ekki sizt þeim sem eru framarlega í
verkalýðshreyfingunni, sem heföu
gjaman viljað hafa sagt færri og
smærri orö þá. Stór hluti þessara
manna er vel greindir og gegnir menn
sem vilja gera hlutina vel. Að vísu
finnst mér afskaplega leiöinlegt að sjá
hvernig veriö er aö fara meö menn
sem ég met ákaflega mikils eins og
Guðmund J. Guömundsson. Eg álít að
fiokkurinn hafi notað hann til skít-
verka um áratuga skeiö. Hann hefur
veriö látinn ganga í ýmis veik sem
svona heldur betra fólk hefur viljað
komast hjá. En nú er greinilegt að
menn telja sig búna að nota hann eins
og hægt er og þá á aö ýta honum út.”
Nú virðist manni að Guðmundur J.
Guðmundsson sé einmitt einn þeirra
manna sem gjarnan myndu vilja
skipta um pólitískan vettvang.
„Eg vil ekkert segja um það, ég met
Guðmund mjög mikils og tel að sú
mynd sem búiö er að gefa af honum í
fjölmiðlum sé ekki rétt. Hann hefur
goldiö þess aö samherjar hans hafa
ekki borið af honum höggin sem and-
stæöingamir hafa greitt honum. Það
hefur leitt til þess aö almenningur er
búinn aö fá áralanga mynd af þessum
manni og þaö þykir mér mjög leiðin-
legt, mjög slæmt. Pólitískir samherjar
hans saka hann um stéttasvik, undir-
lægjuhátt viö atvinnurekendur og svo
f ramvegis. Andstæöingar hans í pólitík
ásaka hann um yfirleitt alla þá lesti
sem hægt er aö núa einum manni um
nasir. Þaö leiðir af sjálfu sér aö þaö er
hægt aö ganga endanlega frá einum
manni meö þessu móti.”
Týndi sonurinn
kemurheim
Viö skulum nú vona aö það gangi
enginn endanlega frá Gvendi Jaka, því
það væri sjónarsviptir aö honum. En
segöu mér annað, eru dæmi þess að
mönnum úr rööum sóíalista sem ganga
í Sjálfstæöisflokkinn, sé sumpart vel
tekið en gjaldi þess þó í flokknum til
langframa aö þeir komu af vinstra
kantinum; hvernig hefur þér veriö tek-
iö í Sjálf stæðisflokknum?
„Mér hefur í sjálfu sér veriö tekið
ákaflega vel, og kannski miklu betur
en ég gat búizt viö og jafnvel ástæöa
var til. Mér finnst það á engan hátt
sjálfsagt aö maöur sem er búinn aö
vera haröur andstæðingur ákveöinna
stjómmálaafla um lengri eöa
skemmri tíma, skipti yfir einn góöan
veðurdag og honum sé tekiö eins og
týnda syninum í flokknum. Ekki það
aö ég álíti þaö ekki frumskilyröi að
hver og einn fái leyfi til aö skipta um
skoöun. Hinsvegar er ákaflega eölilegt
að menn sem það geri mæti ákveðinni
tortryggni.”
Svona í fyrstu?
,,Já, í fyrstu. Eg álít til dæmis, ef ég
á að leggja dóm á Alþýðubandalagiö,
sem hefur nú tekið viö fleiri flokka-
flökkur um en nokkur annar f lokkur, þá
hafi ekkert eitt skaöað þann flokk eins
mikiö og mjög hraður frami ákveöinna
manna sem þar hafa komizt til áhrif a.
Eg get nefnt til dæmis aö koma og
uppgangur Olafs Ragnars Grimssonar,,
sem aö mörgu leyti er sjálfsagt hinn
mætasti maður, hafi skaöað flokkinn
mjög. Meöal annars vegna þess aö
mörgum þeim mönnum sem þar hafa
unnið um lengri tíma mikiö og gott
starf, í þágu málstaðar sem þeir trúa
á, finnst afskaplega undarlegt þegar
allt í einu einn af þeirra höröustu and-
stæöingum er valinn þar til æðstu trún-
aöarstarfa og fram hjá þeim gengið. Á
sama hátt tel ég ekkert óeðlilegt þótt
margir sjálfstæöismenn, bæði hér á
Eskifirði og víðar, tortryggi mig og
telji þaö meira en lítið undarlegt aö ég
skuli vilja ganga í liö með þeim. Ég er
nú kannski aö varpa grun á sjálfan
mig meö svona tali en þaö veröur þá aö
hafaþaö.”
Hvort fellur þér betur að starfa með
alþýðubandalagsmönnum eöa sjálf-
stæðismönnum?
„Ég get ekki gert upp á milli þess.
Þaö er mikið af góöu fólki í Alþýðu-
bandalaginu. Viö eigum samt ekki
samleið lengur en það breytir ekki því
aö þetta er gott fólk. Sama má segja
um S jálfstæðisf lokkinn, þar er mikið af
áhugasömu fólki sem gott er að vinna
meö. Þaö sýndi ósérhlífni í kosningun-
um og þaö er atriöi sem ekki skyldi
horfa hjá. Kosningar vinnast ekki af
einum til þremur frambjóöendum,
heldur einnig hinum sem leggja mikiö
á sig í þágu flokksins.”
-BH
,Hér er ákveðin stéttaskipting rikjandi.
TÍ^gjpgg^gÍ
Ótrúlega hagstæðir
greiðsluskilmálar
AUt niður í 20%
útborgun
og eftirstöðvar allt að
6 mánuðum
□
• FLÍSAR • HREINLÆTISTÆKI •
• BLÖNDUNARTÆKI • BAÐHENGI •
• BAÐTEPPI • BAÐMOTTUR
• MÁLNINGARVÖRUR • VERKFÆRI •
• HARÐVIÐUR • SPÓNN •
• SPÓNAPLÖTUR • GRINDAREFNI
• VIÐARÞILJUR •,
• PARKETT • PANELL • EINANGRUN
• ÞAKJÁRN '• ÞAKRENNUR •
• SAUMUR • RÖR • FITTINGS O.FL., O.FL.
S
10
mánudaga — fimmtudaga kl. 8—18.
Föstudaga kl. 8—19. Lokað laugardaga.

fTHli byggingavörBbI
iSMHW Hrinahrnut 130 — qími 9RR(M1 III
Hringbraut 120 — sími 28600
(aðkeyrsla frá Sólvallagötu).
n