Morgunblaðið - 16.05.2000, Qupperneq 43

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 16. MAÍ 2000 43
Morgunblaðið/Luiar b alur
Haraldur Örn Ólafsson kemur úr flugvélinni frá Boston í gærmorgun og gengur undir gönguskíði sem félagar hans halda á lofti. A þessum skíðum
gengu Haraldur Örn, Ingþér Bjarnason og Ólafur Öm Haraldsson yfir Grænland og á Suðurpölinn.
Morgunblaðið/Einar Falur
„Það var sérstakt augnablik að stfga upp í flugvélina af ísnum sem ég er
búinn að vera á í tvo rnánuði," segir Haraldur Örn.
„Vakirnar eru aðalógnin. Fyrir-
fram var ég að hugsa um ísbimi en
þeir viku fljótt úr huganum, því
vakirnar eru hætta númer eitt, tvö
og þrjú. Mannskepnan á ekki heima
á hafi. Og að vera í þeirri aðstöðu að
á nóttinni geti ísinn farið að springa
undir tjaldinu og maður fallið í sjó-
inn, það er mjög óþægileg tilfinn-
ing. Maður heyrir bresti og brak. I
lok hvers dags þurfti að finna gott
tjaldstæði. Ég tjaldaði ekki á þunn-
um ís. Ég tjaldaði ekki þar sem var
mikið af sprungum, ég varð að finna
þykkan ís þar sem litlar líkur voru á
að færi að springa. Þegar ég var
búinn að tjalda var að hlusta eftir
hljóðum, vissulega eftir ísbjörnum,
en aðallega hljóðum í ísnum. Og á
daginn var ég líka stöðugt að hugsa
um þetta, ég tala nú ekki um á
vakasvæðum, þá er pressan mikil.
Mesta hættan af öllu er að ganga út
á þunnan ís sem brotnar undan
manni og maður fer ofan í, það get-
ur verið mjög hættulegt og erfitt að
komast upp úr aftur. Það er minni
hætta ef menn eru margir saman,
þá dettur yfirleitt bara einn ofan í
og hinir draga hann upp úr. En ef
maður er einn, þá er í fyrsta lagi
ekkert víst að hægt sé að komast
upp úr. Og ef það tekst þá getur
maður verið svo kaldur að ekki
næst að kveikja á prímus. Eða setja
upp tjald.
Þetta er mesta hættan og það
verður að fara rosalega varlega,
eins og ég gerði allan tímann. Það
gekk mjög vel og mér fannst ég
aldrei vera tæpur, fyrr en bara í
lokin þegar aðstæður breyttust
mjög mikið síðustu dagana, ég held
bæði út af hlýnun í sjónum og í lofti.
Þannig að eitthvað sem leit ná-
kvæmlega eins út fyrir hálfum mán-
uði og var öruggt þá, lítur eins út
núna en er ekki öruggt. Ég þurfti
þá að endurskoða matið á aðstæð-
unum. Við bættist líka mikill skaf-
snjór sem huldi yfirborð íssins og
litinn og áferðina á yfirborðinu sem
segja til um þykktina, þannig að það
var aðeins í lokin, svona síðustu tvo
dagana, sem mér fannst þetta orðið
verulega óþægilegt. Mér fannst ég
þá hafa farið talsvert tæpt, alveg
óvart.“
Hefðum kannski
aldrei lagt af stað
Tveir mánuðir hafa liðið frá því
þið Ingþór lögðuð af stað. Var upp-
hafíð ekki miklu erfíðara en þið
bjuggust við?
„Við vorum búnir að undirbúa
okkur gríðarlega vel. Ég var búinn
að lesa alla pólsöguna, fram og til
baka. Lesa um nýjustu leiðangrana
og tala við norðurpólsfara í mörgum
löndum, en þegar við komum út á
ísinn, þá uppgötvuðum við að við
höfðum ekki gert okkur fulla grein
fyrir því hversu gríðarlega erfitt
þetta er. Ef við hefðum vitað það þá
hefðum við kannski aldrei lagt af
stað, en ég held að þetta sé tilfinn-
ing sem allir sem ráðast í þetta fá.
Mig grunar að það séu ekki bara við
sem höfum upplifað þetta, að þetta
sé áfall fyrir alla. Fæstir leiðangr-
arnir ná á leiðarenda og flestir enda
ferðina á þessum fyrsta hluta;
minnihlutinn kemst í gegnum
fyrstu tvær vikurnar."
Þetta var bamingur. Þið þurftuð
að selflytja sleðana saman, draga og
ýta.
„Já, mesta áfallið var kannski það
að við töldum okkur geta dregið
sleðana einir. En raunin varð sú að
við þurftum stöðugt að vera að sel-
flytja. Það var eitthvað sem við
höfðum aldrei þurft að gera áður og
streðið var mjög mikið. Líka var
erfitt hvað kuldinn var gríðarlega
mikill. Það reyndist mjög erfitt að
halda á okkur hita. En þetta var allt
mjög eðlilegt þegar maður hugsar
til baka, þetta er náttúrlega ástæð-
an fyrir þvi að svo fáir leiðangrar
lukkast.
Var það mikið áfall þegar Ingþór
kól ogneyddist til að snúa heim?
„Nei, það sem gerist í svona að-
stæðum er það sem Norðmenn kalla
að höfuðið verður kalt. Maður fer
ekkert í uppnám yfir hlutunum.
Mótlætið er svo mikið að það hættir
að koma manni í uppnám.“
Fann að ég var einn
„En það var erfið stund þegar
Ingþór fór. Sérstaklega var það
áfall að hann skyldi vera kalinn. Ef
þetta hefði verið mjög alvarlegt þá
hefði ég kannski átt erfitt með að
halda áfram, vegna vanlíðunar yfir
því að félagi minn hefði skaddast
mjög alvarlega. En ég trúði þvi ekki
að hann yrði fyrir varanlegum
skaða. Ég vildi ekki trúa því. I þess-
um skilningi var þetta mjög mikið
áfall og erfið stund þegar við gerð-
um okkur grein fyrir því að hann
yrði að snúa við. Og erfið stund fyr-
ir mig þegar flugvélin fór i loftið
með hann og ég stóð einn eftir.
Fyrstu skrefin voru erfið, ég verð
að viðurkenna það. Þá fann ég að ég
var einn. En síðan flýtti ég mér að
öllu og hugsaði bara um stundina
sem var að líða: núna ætla ég að
klára þetta sem þarf að gera, ég
ætla ekki að gera nein mistök og ég
ætla að standa mig rosalega vel.
Bara núna, ég hugsa ekkert um
morgundaginn. Síðan gekk ég 3,4
km, af því að dagurinn var búinn og
ég vildi færast úr stað, ekki vera
skilinn eftir. Ingþór fór í aðra áttina
og ég í hina.
Ingþór studdi mig strax í þessari
ákvörðun. Hann sagði að það væri
engin spurning, ég héldi áfram ef ég
vildi og fengi stuðning fólksins
míns. Sem ég fékk.
Ég tók hvern dag fyrir sig. Ég
fann strax að mér leið vel. Ég fann
öryggi, fann að ég réð við þetta, og
einhvemveginn fannst mér ég vera
við stjórnvölinn. Mér þóttu aðstæð-
urnar ekki vera að yfirbuga mig
heldur að ég væri að standa mig vel.
Fljótlega fannst mér einveran alls
ekki erfið sem slík. Þetta væri svip-
að og að vera með félaga, það væru
gallar við þetta en líka kostir. Og ég
reyndi að horfa á kostina eins og ég
mögulega gat.
Kostimir em að maður ræður sér
algjörlega sjálfur. Það var mjög
skrýtin tilfinning að geta hagað al-
gjörlega seglum eftir vindi, gengið
lengur eða skemur eftir því hvernig
mér leið, verið sjálfstæður og ekki
þurfa að bera undir neinn hvort far-
ið væri til hægri eða vinstri. Menn
búa þröngt í þessum tjöldum og það
er oft erfitt að vera sífellt að rekast
utan í annan, þurfa að sýna hvor
öðmm mikla tillitssemi, en ég verð
líka að segja að það hefur gengið
rosalega vel hjá okkur Ingþóri. Við
höfum hjálpast mikið að og það var
mjög gott, en að hafa allt tjaldið
fyrir sig var einn af þessum kostum
sem maður gat einblínt á og hugsað
jákvætt um.“
En var ekki kalt að vera einn í
tjaldinu'!
„Ég fann strax að það var kald-
ara að vera inni í tjaldinu. Síðan
sagði ég við mig fyrsta daginn að ég
ætlaði ekki að gera nein mistök, ég
ætlaði að vanda mig við öll verk og
ég ætlaði að standa mig rosalega
vel. Ég tók bara hvern dag fyrir sig.
Á öðrum degi einverunnar hugsaði
ég eins og á þeim þriðja var ég kom-
inn í rútínuna. Eftir það fór þetta að
ganga nokkuð vel og ég fann að
sjálfsöryggið jókst með hverjum
degi.
Svo fór að hlýna, birtan að aukast
og aðstæðurnar skánuðu mjög mik-
ið þarna fljótlega eftir að leiðir okk-
ar skildu. Það vissum við fyrirfram.
Eftir fyrstu 100 km fer færið að
skána. Það dregur úr þrýstihryggj-
unum og koma meiri stórir flatir.
Mesti þrýstingurinn er uppi við
landið. Það var margt sem fór að
vinna með mér í þessu. Símasam-
bandið heim hjálpaði mér mjög
mikið.“
Persónulegt afrek sem ég
stefndi aldrei á
Það virðist hafa verið sífelldur
háski þarna úti á ísnum.
„Eins og ég sagði þá verð ég allt-
af að hafa markmið, ég fann það
líka í fjallamennskunni en þar er
maður undir þessu álagi við að klífa
brattar hlíðar, ísfossa og kletta-
veggi. Þar er hættan augljós og allt
gengur út á að tryggja sig , maður
er bundinn í línu og er að vernda sig
fyrir öllu. Maður fer varlega, tekur
útreiknaða áhættu. Ég verð að taka
þessum áskorunum, er áhættusæk-
inn að því leyti, vil áskoranir. Það er
réttlætanlegt að setja sér slík
markmið, ég held það skipti máli og
þetta á rætur í okkar eðli, að vera
alltaf að víkka sjóndeildarhringinn.
Kólumbus tók áhættu þegar hann
fann Nýja heiminn og það þótti óðs
manns æði á þeim tíma en í dag
finnst fólki það ein af mestu upp-
götvunum þess tíma. Það er okkur
eðlislægt að taka áhættu en það
þarf að framkvæma hlutina af skyn-
semi og ég er varkár.
Ég er mjög stoltur af því að hafa
náð að spila úr aðstæðunum og ná
pólnum á eigin spýtur. Mér finnst
það vera persónulegur sigur fyrir
mig, nokkuð sem ég mun búa að og
skiptir mig miklu máli. Að fara sóló
á pólinn þykir í hópi útivistarmanna
meira afrek en að fara í hópi. Ég
vonaðist til að komast á pólinn án
þess að fá utanaðkomandi stuðning,
það varð ekki því það að sækja
mann er að mínu mati stuðningur
og ég er leiður yfir að það skyldi
ekki takast. Að því leytinu til full-
nægði þetta ekki öllum mínum
draumum, en í staðinn tókst mér að
vinna annað persónulegt afrek sem
ég stefndi aldrei á. Eðli leiðangurs-
ins breyttist og ég er mjög stoltur
yfir að hafa getað skipt um gír og
spilað úr erfiðum aðstæðum."
Varstu farinn að hugsa um það á
þessari löngu göngu hvert þú færir
næst?
„Ég hugsaði að minnsta kosti: Þú
ferð ekki hingað aftur,“ segir Har-
aldur Örn og skellihlær. „Jú, ég við-
urkenni það að þegar sér fjTir end-
ann á leiðangri þá er ég alltaf
kominn með smá grillur, draumarn-
ir koma á góðu dögunum í lokin.
Þegar maður nær einum fjallstoppi
þá sést alltaf annar hærri ein-
hversstaðar í fjarska. Mér finnst
þessi leiðangur marka ákveðin
þáttaskil í mínu lífi, ég held að
margt muni breytast hjá mér. Ég
ætla að skipta um starf og ég vona
að spennandi hlutir bíði mín. Þetta
markar kannski endalokin á þess-
um skíðaleiðöngrum í bili. Þeir eru
bara tveir þessir pólar og það er
búið. Ég hef áhuga á að skoða heim-
inn og fjöllin hafa alltaf heillað mig
mikið. Það hefur lengi verið á dag-
skránni hjá okkur Unu að ganga í
Himalaya-fjöllunum og ég vona að
við getum látið verða af því innan
skamms. Það er mjög langt frá að
maður sé kominn með eitthvað
ákveðið upp á borðið. En draumarn-
ir koma alltaf, það breytist ekki.“