Morgunblaðið - 24.07.1999, Blaðsíða 44

~ ^4 LAUGARDAGUR 24. JÚLÍ1999
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Þórður Gislason
fæddist á Torfa-
stöðum í Grafningi,
Árnessýslu, 14.
ágúst 1916. Hann
lést á Landspítalan-
um 14. júlí siðastlið-
inn. Foreldrar hans
voru Gísli Snorra-
son, bóndi á Torfa-
stöðum, f. 1883, d.
1958, og Árný Val-
gerður Einarsdóttir
*> húsmóðir, f. 1885, d.
1966. Þórður átti
níu systkini. Þau
voru Sigríður, f.
1908, d. 1961; Einar, f. 1910, d.
1927; Kristín, f. 1911, d. 1986;
Steindór, f. 1914, d. 1932; Snorri
Engilbert, f. 1915, d. 1980; Arn-
heiður, f. 1919, d. 1995; Stein-
grímur, f. 1921, bóndi á Torfa-
stöðum; Áslaug, f. 1923, d. 1998;
Guðríður, f. 1926, d. 1996.
Hinn 26. september 1948
kvæntist Þórður Guðfínnu Jón-
asdóttur, f. 30.10. 1916 í Efri-
Kvíhólma, V-Eyjafjöllum. For-
eldrar hennar voru Jónas
Sveinsson, bóndi í _ Efri-Kví-
"Tr hólma, og Guðfínna Árnadóttir
húsmóðir. Þórður og Guðfínna
eignuðust fjögur böm. Þau eru:
1) Arnþór Flosi, f. 4.3. 1949,
kennari, maki Inger E. Anders-
dóttir, f. 1950, bankastarfsmað-
ur. Böm þeirra em Hafrún, f.
1975, BA í tslensku, búsett í
Hafnarfírði, sambýlismaður Elí-
as Þ. Kristjánsson, matreiðslu-
nemi, og Atli, f. 1979, nemi í for-
eldrahúsum. Bara hans er Hjör-
dís Inga, f. 1997. 2) Ámý Elsa, f.
19.12. 1950, búsett í Odense,
maki Leif Rasmussen, f. 1951,
starfsmaður orkuveitunnar í
Odense. Böm hennar og Jó-
hannesar L. Gunnarssonar, f.
1952, d. 1994, em Margrét Auð-
ur, f. 1972, táknmálstúlkur, bú-
Mig langar að minnast föður míns
þar sem ég náði ekki að kveðja hann
áður en hann lést. Vegna búsetu
minnar í Danmörku síðustu tuttugu
ár hafa samverustundir okkar ekki
verið eins margar og ég hefði kosið.
Því verða þær minningar sem ég á
um hann ennþá dýrmætari.
Eg var strax mikil pabbastelpa
og mínar fyrstu minningar heima í
‘f'Áfaulverjaskóla eru tengdar honum.
Eg fylgdi honum yfírleitt um allt og
var mjög hænd að honum. Þó má
segja að samskipti okkar hafí fram-
an af verið án orða því ég er heym-
arlaus og lærði ekki táknmál fyrr en
ég var fjögurra ára gömul. En pabbi
lét það ekki standa í veginum og bjó
sjálfur til okkar eigið heimatákn-
mál. Mér eru mjög minnisstæðar
stundir sem ég eyddi á skrifstofunni
hjá honum og þegar ég fylgdist með
honum smíða í smíðastofunni. En
allt í einu leyfði pabbi mér ekki að
koma inn í smíðastofuna og ég skildi
alls ekki af hverju ég mátti það
ekki. Um jólin kom skýringin á því,
hann hafði þá verið að smíða skáp
"^anda mér og bróður mínum.
Eg man líka vel eftir Willys-jepp-
anum hans. Á honum fórum við í
mörg ferðalög og á honum fórum
við til Reykjavíkur í Heymleys-
ingjaskólann þegar ég fór þangað í
fyrsta skipti, aðeins fjögurra ára
gömul, og pabbi þurfti að skilja mig
eftir þar. Á þeim tíma skildi ég það
ekki og leitaði pabba lengi. Svo jafn-
aði ég mig og mikið var ég alltaf
glöð þegar ég sá Willys-jeppann
renna í hlaðið, þá vissi ég að pabbi
var kominn til að sækja mig í frí.
Pabba var mjög umhugað um mig
og vildi allt fyrir mig gera og hjálp-
aði mér mikið. Þegar ég kláraði
skólann hjálpaði hann mér að finna
vinnu við hæfi og íbúð. Seinna flutti
ég til Danmerkur og þangað heim-
sótti pabbi mig þrisvar sinnum. Það
voru einu skiptin sem hann fór til
útlanda. Hann naut sín vel og
2kynnti sér staðhætti vel og var
ófeiminn að spreyta sig á dönsku og
sett í Reykjavík, og
Guðmundur Þór, f.
1973. 3) Gísli Stein-
dór, f. 1954, býr á
sambýli í Reykjavík.
4) Svanhildur Edda,
f. 1956, starfsmaður
hjá Alþingi, maki
Helgi Bjarnason,
verkfræðingur hjá
Landsvirkjun. Böm
þeirra em Finnur
Þór, f. 1989, og
Hulda Rós, f. 1991.
Margrét Auður,
dótturdóttir Þórðar
og Guðfinnu, ólst að
mestu leyti upp hjá þeim.
Þórður lauk prófí frá Héraðs-
skólanum að Laugarvatni árið
1937 og kennaraprófi frá Kenn-
araskólanum árið 1940. Á náms-
og uppvaxtarámm stundaði
hann ýmsa vinnu, bæði til sjós
og lands. Að afloknu kennara-
prófí gerðist hann farkennari
m.a. í Dalasýslu og á Snæfells-
nesi. Einnig var hann skólastjóri
að Flúðum í Hrunamannahreppi
og kennari í Hveragerði. Hann
var skólastjóri Gaulveijaskóla í
Gaulveijabæjarhreppi, Áraes-
sýslu, frá 1945-1985. Þá lét
hann af störfum vegna aldurs og
flutti á Selfoss. Siðastliðin tvö ár
dvaldi hann á vistheimili aldr-
aðra að Kumbaravogi. Jafn-
framt kennslustarfi sínu vann
hann mörg sumur á skrifstofu
Kaupfélags Ámesinga á Selfossi
og einnig á skrifstofu Vegagerð-
ar ríkisins. Einnig vann hann
nokkur sumur við síldarsöltun á
Norður- og Austurlandi. Hann
sá um hreppsreikninga Gaul-
veijabæjarhrepps í fjölda ára og
sinnti nefndastörfum í tengslum
viðskólastarf sitt.
Útför Þórðar Gíslasonar fer
fram frá Selfosskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 11.
þýsku þegar við fórum í ferðir til
Þýskalands.
Pabbi lagði áherslu á að mennta
heymarlausa og sótti fast að sett
yrði á stofn framhaldsdeild við
Heymleysingjaskólann og settist ég
í þá deild fyrsta árið sem hún var
starfrækt.
Mér fannst líka skemmtilegt og
áhugavert þegar pabbi var að segja
mér sögur frá uppvexti sínum á
Torfastöðum og hvemig allt var í
gamla daga og vakti það áhuga
minn á sögu og gömlum minjum.
Taugar hans til Torfastaða vom alla
tíð mjög sterkar. Síðustu árin sem
hann var heill heilsu, og ég var
stödd hér á landi, fómm við í bíltúra
sem enduðu einmitt oft á Torfastöð-
um. Eg mun aldrei gleyma þeim
samverstundum sem ég átti með
honum. Núna kveð ég elsku pabba
minn með söknuði og virðingu og
innilegu þakklæti fyrir allt sem
hann gerði fyrir mig og fjölskyldu
mína.
Guð blessi þig og hvíl í friði.
Ámý Elsa Þórðardóttir.
Andlát Þórðar Gíslasonar,
tengdaföður míns, kom okkur í fjöl-
skyldu hans ekki á óvart. Hann
hafði átt við erfíð veikindi að stríða
um árabil, en aldrei bugast. Undir
lokin var ekki við ráðið þrátt fyrir
góða baráttu lækna og hjúkrunar-
fólks á deild 13 D Landspítalans
sem önnuðust hann af nærfæmi og
era þeim hér með færðar þakkir
fyrir.
Þórður fæddist árið 1916 á Torfa-
stöðum í Grafningi og ólst þar upp á
fjölmennu heimili í hópi 9 systkina
sinna. Hann þótti snemma efnilegur
til náms en efni vom lítil til að
styrkja hann til náms utan hefð-
bundinnar bamafræðslu. Hann sótti
um skólavist við Héraðsskólann að
Laugarvatni og studdist þar við lítið
annað en góð meðmæli frá prestin-
um að Miðfelli, sr. Guðmundi Ein-
arssyni, sem hafði fermt hann og
kennt honum í bamafræðslu. Hann
hvatti Þórð til frekara náms og taldi
Þórður hann hafa verið örlagavald í
sínu lífshlaupi. Honum gekk námið
vel í Héraðsskólanum, stundaði það
af kostgæfni, enda hafði hann mikla
ánægju af öllu námi. Alla tíð síðan
bar hann mikla virðingu fyrir skól-
anum og stjómanda hans, Bjama
Bjarnasyni. Að loknu prófi frá Hér-
aðsskólanum sótti Þórður um skóla-
vist í Kennaraskólanum og lauk
þaðan námi árið 1940. Ekki var auð-
hlaupið að kosta sig sjálfan til náms
á þessum ámm þegar kreppan svarf
að afkomu manna. Með dugnaði,
samviskusemi og góðu orðspori
fékk Þórður þó ætíð sumarstörf á
námsámm sínum, bæði til sjós og
lands.
Hann hóf farkennslu þegar að af-
loknu kennaraprófi m.a. í Dalasýslu,
í Gmndarfirði og að Flúðum í
Hmnamannahreppi. Árið 1945 var
hann ráðinn skólastjóri við Gaul-
verjaskóla og sinnti því starfi til
ársins 1985 er hann lét af skóla-
stjóm vegna aldurs. Kennslan varð
þannig hans helsti starfsvettvangur
í lífinu, enda naut hann þess að
kenna. Fyrir stuttu spurði ég hann
hvort hann hefði viljað velja sér
annað hlutskipti eða starf í lífinu.
Hann kvað nei við og sagði að starf-
ið hefði ætíð veitt sér ánægju. Lík-
lega er fátt mönnum hamingjudrý-
gra en að ganga glaður að morgni
til síns starfa og hlakka til verka
dagsins. Hann var mjög góður
kennari hef ég heyrt, samviskusam-
ur og nákvæmur, réttsýnn en fastur
fyrir. Hann hafði mikinn metnað
fyrir hönd nemenda sinna og fylgd-
ist með þeim löngu eftir að þau luku
námi hjá honum. Hann var fjölfróð-
ur og sinnti afar vel því hlutverki
sínu sem kennara að miðla þekk-
ingu sinni til nemenda. Alla tíð kost-
aði hann kapps um að efla og bæta
menntun sína til að geta betur sinnt
sínu starfi. Þó vildi hann fara hægt í
allar breytingar og var ekki fyrir
kollsteypur í gerð námsefnis, eins
og fleiri af hans kynslóð. Þórður
naut þeirra gæfu lengst af ævi sinn-
ar að vera minnugur á nöfn fyrri
nemenda sinna, enda var skólinn fá-
mennur. Á efri ámm spurði hann
um þeira hagi og gladdist yfir vel-
gengni þeirra í lífinu. Aldrei heyrði
ég hann tala misjöfnu orði um fyrr-
um nemendur sína og hallmælti
ekki mönnum í annarra eym.
Þórður var ráðdeildarsamur og
íhaldssamur skólastjórnandi af
gamla skólanum. Hann fór vel með
almannafé og kostaði kapps um að
halda vel til haga öllu sem honum
var treyst fyrir, hvort heldur það
væm bamssálir eða fjármunir hins
opinbera. Eg hitti Þórð í fyrsta sinn
árið 1978 á Fræðsluskrifstofu Suð-
urlands og skrifstofu Samtaka
sunnlenskra sveitarfélaga. Ég
minnist þess að þar höfðu menn á
orði að ekki þyrfti mikið að hafa af-
skipti af honum Þórði í Gaulveija-
skóla, hvorki við kennsluna né fjár-
málin, vandamálin væm leyst þar á
bæ án afskipta nútíma sérfræðinga
í skólastarfi. Starfi sínu í samfélag-
inu skilaði hann með sóma og hann
leysti flest hin daglegu vandamál
skólastarfsins á þann veg sem hann
áleit best á kosið. Samt urðu hann
og eiginkona hans, Guðfinna Jónas-
dóttir, fyrir þeirri þungbæm raun
að geta ekki menntað tvö af fjómm
bömum sínum vegna heyrnarleysis
þeirra og af þeim sökum fluttu þau
ung að heiman til náms og vistar í
Reykjavík.
Þórður var glæsimenni á velli,
grannur, spengilegur og vel vaxinn,
hann hefði því verið vel fallinn til
íþótta en hafði reyndar lítinn áhuga
á þeim. Hann bar fallegt svipmót,
var laglegur og bar með sér í fasi
hógværð, skýrleika, heiðarleika og
ákveðni. Þessir eiginleikar ein-
kenndu hann sem mann og allt hans
starf. Þó var hann hlédrægur og lé-
legur mannfagnaðarmaður en naut
sín í fámennari hópum þar sem
hann þekkti betur til manna og
spjallaði þá um allt milli himins og
jarðar og hafði á flestu sínar skoð-
anir. Hann gat verið fastur fyrir og
ákveðinn og jafnvel þrjóskur ef því
var að skipta, eins og er um flesta
menn. Þó var hann grandvar í orð-
um og háttvís í allri framkomu og lá
vel orð til allra manna. í samræðum
var hann fundvís á umræðuefni og
gat verið glettinn í tilsvömm við
kunnuga. Við sína nánustu átti hann
til stríðni og kerskni í samræðum,
en ávallt á þann hátt að vel væri
meint, enda hafði hann hárfínan
húmor.
Fyrir nokkrum ámm tók að bera
á þeim veikindum sem að lokum
leiddu Þórð til dauða. Minni hans
tók að hraka og hann þurfti á um-
önnun sjúkrastofnunar að halda.
Hann hélt þó sömu reisn fram til
hinstu stundar, eins og hans var
háttur alla tíð. Hann kvartaði ekki í
veikindum sínum þó að hann væri
oft sárþjáður og liði illa - sagði
ávallt að sér liði vel.
Genginn er einn af þeim dyggu
mönnum kreppukynslóðarinnar
sem með trúmennsku, iðju- og sam-
viskusemi skópu það þjóðfélag sem
við byggjum á í dag. Þessir menn
menntuðu og ólu upp þá lýðveld-
iskynslóð sem nú lifir í vellystingum
praktuglega í velferðarríki nútím-
ans og elur af sér nýja kynslóð sem
enn síður þekkir til baráttu forfeðra
sinna til bjargálna. Sú kynslóð þarf
að þekkja rætur sínar og sögu betur
til að byggja ekki ofhlaðna höll á
veikum sandi samfélagsins í fram-
tíðinni. Það að undirstaðan sé rétt-
leg fundin, eins og sálmaskáldið
okkar eilífa sagði, skiptir höfuðmáli.
Það eitt veit ég að Þórður Gíslason
væri mér sammála væri hann
spurður enda var hans lífshlaup í
þeim anda.
Guð blessi minningu hans um alla
eilífð.
Helgi Bjarnason.
Sá mæti maður Þórður Gíslason,
fyrrverandi skólastjóri, er látinn
eftir langvin veikindi. Kynni mín af
Þórði hófust fyrir hartnær aldar-
fjórðungi er ég kvæntist Jóhönnu,
systurdóttur hans. Góðir kostir
Þórðar vom mér strax ljósir. Hann
hafði yfirvegað og íhugult yfir-
bragð, en var að eðlisfari hlédrægur
og sóttist ekki eftir metorðum.
Hann var fyrst og fremst skólamað;
ur og sinnti starfi sínu af metnaði. I
því efni var hann nemendum sínum
og sjálfum sér trúr. Ég held að
hann hafi verið mjög sáttur við ævi-
starf sitt og ég veit að margir af
nemendum hans létu vel af honum
sem kennara. Hann sinnti lengstum
öllu skólastarfinu, skólastjóm, bók-
legri kennslu, handavinnu og leik-
fimi.
Reglusemi á öllum sviðum var
Þórði í blóð borin. Hann gerði ef-
laust sömu kröfur til annarra í þeim
efnum. Það getur því verið, að hann
hafi þótt strangur kennari. Mér
finnst þó fráleitt að hann hafí verið
óréttlátur, en góður agi var honum
að skapi.
Mágkona mín og góður vinur,
Anna Sólrún, vill koma áleiðis góð-
um kveðjum. Hún minnist Þórðar
með þakklæti. Hann sýndi henni og
því sem hún var að gera mikinn
áhuga. Ekki er laust við, að hún hafi
stundum komið honum á óvart í ein-
stökum samtölum, sem þau áttu sín
á milli.
Ég minnist heimsókna Þórðar á
heimili okkar Jóhönnu. Hann gaf
sér alltaf góðan tíma og var einlæg-
ur í samskiptum sínum við bömin
okkar. Skólamaðurinn kom þá ber-
lega í Ijós, þegar hann sat með þeim
og ræddi við þau um skólann og
áhugamál þeirra.
Þórður bjó síðustu árin á Selfossi
og vildi svo skemmtilega til að afi
minn, Guðni Guðjónsson, og Þórður
urðu ágætir kunningjar. Afi minnt-
ist oft á Þórð og Guðfinnu, þegar ég
heimsótti hann síðustu æviárin hans
á Hrafnistu. Hann var þeim ákaf-
lega þakklátur fyrir góðar samvera-
stundir á Selfossi.
Við Jóhanna og Rúna sendum
Guðfinnu og öðmm aðstandendum
hugheilar samúðarkveðjur. Minn-
ingin um Þórð mun lifa með okkur.
Guðjún Skúlason.
Með örfáum orðum langar mig að
minnast Þórðar Gíslasonar, fyrmm
skólastjóra Gaulverjaskóla, en hann
ÞÓRÐUR
GÍSLASON
lést eftir erfið veikindi þann 14.
þessa mánaðar. Þórður var skóla-
stjóri og kennari hér í sveitinni í 40
ár og fórst honum það starf vel úr
hendi. I 27 ár var hann eini kennar-
inn við skólann nema Guðfinna kona
hans kenndi stúlkum handavinnu.
Nemendur skólans vora oft 30-40
talsins, skipt í eldri og yngri deild
og komu í skólann annan hvem dag.
Þórður sá stundum um skólaakstur
og gefur það því augaleið að það var
mikil vinna sem hann lagði á sig
vetur hvem. Þórður var afbragðs
kennari, hafði gott lag á nemendum
og var eftir því tekið hvað nemend-
ur frá honum komu vel undirbúnir í
aðra skóla.
Þórði kynntist ég fljótlega eftir
að ég flutti hingað í sveitina árið
1972. Það var gott að koma til
þeirra hjóna í skólanum, þá var oft
rætt um þjóðmálin og það sem var
að gerast í pólitíkinni hverju sinni
en Þórður hafði ákveðnar skoðanir
og ýmislegt til málanna að leggja.
Þórður var sveitamaður í innsta
eðli, fæddur og uppalinn í Grafningi
og minntist hann oft uppvaxtarára
sinna á Torfastöðum. Þau hjónin
áttu alltaf nokkrar kindur sér til
gagns og gamans og heyjuðu í þær
á skólalóðinni. Höfðu þau mikla
ánægju af þessum smábúskap sín-
um.
Eftir 40 ára farsælt starf hér í
Gaulverjabæjarhreppi fluttust þau
hjón að Selfossi og hafa búið þar í
eigin íbúð og séð um sig sjálf en tvö
síðustu árin dvaldi Þórður á vist-
heimili aldraðra á Kumbaravogi.
Við leiðarlok vil ég fyrir hönd íbú-
anna hér í Gaulverjabæjarhreppi
þakka Þórði langt og farsælt starf
við skólann. Guðfinnu og öðmm að-
standendum sendum við okkar
dýpstu samúðarkveðjur.
Geir Ágústsson.
„Þar sem jökulinn ber við loft
hættir landið að vera jarðneskt, en
jörðin fær hlutdeild í himninum, þar
búa ekki framar neinar sorgir og
þessvegna er gleðin ekki nauðsyn-
leg, þar ríkir fegurðin ein, ofar
hverri kröfu.“
(Halldór Laxness, Heimsljós).
Þórði Gíslasyni skólastjóra var
margt gott af guði gefið. Hann var
skáld, afbragðs völundur og fram-
úrskarandi kennari. Mönnum sem
honum er forréttindi að hafa fengið
að kynnast, enda margt sem lifir í
minningunni. Nú þegar Þórður er
kominn ofar jökuls og hefur öðlast
hlutdeild í himninum stendur það
upp úr, að hann var fyrst og síðast
afskaplega heilsteyptur maður sem
bjó vel að sínum og mátti hvergi til
þess vita að nokkur ætti erfíða
daga. Hann var af þeirri kynslóð
manna sem bjó yfir stómm draum-
um aldamótakynslóðarinnar um
gott land með fögm mannlífi, enda
var Þórður stakur reglumaður sem
fór hóflega með alla hluti svo sómi
var að og öðmm til eftirbreytni.
Sumir menn era stærri en orðin ná
að fanga en nú að Þórði gengnum
langar mig að þakka honum sam-
vistimar og votta fólkinu hans sam-
úð mína. Minningin lifir um góðan
mann sem lagði sitt margfalt að
mörkum til að búa eftirlifendum
sínum betri heim.
Björgvin G. Sigurðsson.
Formáli
minningar-
greina
ÆSKILEGT er að minningar-
greinum fylgi á sérblaði upp-
lýsingar um hvar og hvenær
sá, sem fjallað er um, er fædd-
ur, hvar og hvenær dáinn, um
foreldra hans, systkini, maka
og börn, skólagöngu og störf
og loks hvaðan útför hans fer
fram. Ætlast er til að þessar
upplýsingar komi aðeins fram
í formálanum, sem er feitletr-
aður, en ekki í greinunum
sjálfum.