Morgunblaðið - 28.11.1998, Blaðsíða 38

38 LAUGARDAGUR 28. NÓVEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
JÓLIN NÁLGAST
VIKU
m
Þrettán sveina-, þjóðtrú ber,
þeystu í byggð í desember,
og frændur þessir, fávíst lið,
fengust b'tt um manna sið.
Hér segir frá jólasveinun-
um þrettán, sonum
Grýlu og Leppalúða,
sem koma til byggða fyr-
ir jól, einn á dag frá 12. til 24. des-
ember og hverfa síðan, einn í einu,
sá síðasti á þrettándanum. Elsa E.
Guðjónsson, textíl- og búninga-
fræðingur, hefur nú fært frásögn-
ina af íslensku jólasveinunum,
Grýlu, Leppalúða og jólakettinum í
bundið mál á þremur tungumálum
og gefið út á bók, ásamt myndum,
saumuðum úr íslensku einbandi,
með gamla íslenska krosssaumn-
um.
„Upphafið má rekja til þess er
yngsta bamabam mitt, sex ára
telpa, fluttist með foreldrum sínum
til Danmerkur fyiir tveimur árum,“
sagði Elsa er hún var spurð um til-
drög þess að hún réðst í þetta verk.
„Mér fannst ástæða til að bamið
hefði eitthvað með sér á dönsku um
íslensku jólasveinana til að upp-
fræða skólasystkin sín á aðventunni,
enda eru þeir talsvert frábrugðnir
jólasveinum annars staðar í heimin-
um, svo sem kunnugt er. Ég samdi
því dálítinn vísnabálk á dönsku um
karlana þrettán, Grýlu, Leppalúða
og jólaköttinn og var vísunum dreift
ljósrituðum í fáeinum eintökum til
ættingja, vina og kunningja á Norð-
urlöndum. Tengdasonm- minn í Sví-
þjóð snaraði vísunum á sænsku
handa bamabömunum þremm- á
Gotlandi vorið 1997. Vísumar lágu
síðan í salti þar til í nóvember í
fyrra, að jólasveinamir fóru aftur að
sækja á mig og mér fannst að ég
yrði einnig að koma þeim í enskan
búning til skemmtunar elsta bama-
baminu og eiginmanni þess, en þau
era búsett í Bandaríkjunum."
Elsa E. Guðjónsson
lét sig ekki muna
um að yrkja jóla-
kvæði á þremur
tungumálum og
myndskreyta þau
síðan með íslensk-
um útsaumi. Verkið
er nú komið út á
bók og af því tilefni
hitti Sveinn Guð-
jónsson höfundinn
að máli og leit inn á
kaffistofu Lista-
safns Kópavogs,
þar sem útsaumað-
ar frummyndir úr
bókinni hafa verið
settar upp.
Morgunblaðið/Halldór
ELSA E. Guðjónsson við nokkrar af útsaumuðum frummyndum úr
bókinni, sem settar hafa verið upp í Listasafni Kópavogs.
Vildu komast í íslenskan búning
Elsa sagði að þrátt fyrir þetta
hefðu jólasveinarnir enn ásótt sig
og nú gerðu þeir kröfu um að kom-
ast í íslenskan búning. „Þeir héldu
vöku fyrir mér nokkrar nætur í
Kaupmannahöfn, þar sem ég festi
íslensku vísurnar á blað. Ég var þó
dálítið hikandi varðandi kveðskap-
inn, enda vandmeðfarið að yrkja á
íslensku þar sem kröfumar era
miklar um að rétt sé kveðið. Eftir
að hafa lokið við vísumar bar ég
þær undir fagmenn á þessu sviði
og þeir staðfestu að hér væri að
minnsta kosti rétt kveðið og ég
ákvað því að gefa þær út.“
En hér er ekki nema hálf sagan
sögð. Jólasveinarnir reyndust ekki
ánægðir að verða aðeins til í vísum
og í miðju jólahaldi í fyrra fóra þeir
enn að ásækja Elsu og vildu einnig
komast á blað í nýjum myndum.
Varð höfundur, þrátt fyrir jólaann-
ir, að setjast við teikniborð og
saumakörfu þegar fyidr nýár.
Glímdi hann við verkefnið fram til
loka páskahátíðar, en þá lágu fyrir
rúmlega þrjátíu samstæðar myndir
unnar í stramma með gamla ís-
lenska krosssaumnum með ís-
lensku eingirni. Þær myndskreyta
nú bókina, sem Elsa tileinkar
barnabörnum sínum, þeim Mar-
gréti Helgu, Sonju, Ragnheiði,
Söru Matthildu, Óskari, Jódísi,
Elsu Idu, Guðmundi Þór og Elínu
Helenu.
Jólakvæði og íslenskur
útsaumur
Elsa E. Guðjónsson er löngu
þjóðkunn fyrir fræðimennsku og
ritstörf á sviði íslenskrar þjóð-
menningai-. Hún lauk BA-prófi í
textíl- og búningafræðum, list og
listasögu frá Washington-háskóla í
Seattle í Bandaríkjunum 1945 og
MA-prófi í sömu aðalgreinum,
ásamt miðaldasögu, frá sama skóla
1961. Elsa starfaði sem sérfræð-
ingur og síðar deildarstjóri í Þjóð-
Stefnan tekin
á Berlín
s
Islenska kokkalandsliðið keppti nýlega í heims-
meistarakeppninni í matreiðslu. Steingrímur
Sigurgeirsson spjallaði við talsmann liðsins
sem segir þátttöku í keppnum af þessu tagi
skila sér í reynslu og nýjum hugmyndum.
KOKKALANDSLIÐ íslands hélt
nýverið til Lúxemborgar og tók þar
þátt í heimsmeistarakeppni kokka-
landsliða, Espogast. Undirbúningur
fyrir keppni af þessu tagi er langur
og strangur en það borgaði sig því
liðið náði mjög góðum
árangri í keppninni.
Guðmundur Guð-
mundsson, talsmaður kokkalands-
liðsins, segir að nú sé horft til
Ólympíuleikanna í eldamennsku er
haldnir verða í Berlín árið 2000 og
muni undirbúningur fyrir þá hefjast
strax eftir áramót.
Keppt er í nokkrum greinum í
keppnum af þessu tagi. Til dæmis
verða landsliðin að setja saman kalt
borð. Þótt í mörgum tilvikum sé um
að ræða rétti er eiga að vera heitir
eru þeir sýndir kaldir. Þannig verður
hvert lið að kynna með þessum hætti
einn fimm rétta seðil á diskum, einn
þriggja rétta seðil á diskum, sex for-
rétti og sex eftirrétti. Að auki verður
að setja saman tvö tveggja manna
fót og tvö átta manna fót.
Mikið var lagt í íslenska borðið að
venju. I þar síðustu keppni mætti
liðið með hálft tonn af íslensku grjóti
til keppni. Að þessu sinni var það
hins vegar Inga EMn glerlistakona er
sá um umgjörð borðsins með aðstoð
Ernu Ragnarsdóttur. Þema borðsins
var hafið og hreinleikinn, að sögn
Guðmundar, og þurfti landsliðið að
flytja 600 kíló af gleri og skúlptúrum
til Lúxemborgar til að koma borðinu
upp.
Auk þess að keppt sé í köldu borði
verður hvert lið að bera fram þriggja
rétta máltíð fyrir hundrað manns. Er
þá settur upp nokkur hundrað manna
veitingasalur í keppnis-
höllinni og keppa fjögur
lið í einu. Alls tóku 28 lið
þátt og stóð keppnin í viku.
Ekki er hægt að segja annað en að
árangur íslenska liðsins hafi verið
glæsilegur. Gefin eru stig í hverjum
flokki og þarf ákveðin fjölda stiga til
að komast í gullflokk, silfurflokk, eða
bronsflokk, í hverri keppnisgrein.
Fékk íslenska liðið silfurverðlaun í
heita matnum og bronsverðlaun í
kalda matnum. Að lokum eru svo
stig í öllum flokkum talin saman og
stóð þá lið Singapore uppi sem
heimsmeistari. Norðmenn lentu í
öðru sæti og Sviss í þriðja sæti.
Tíu kokkar voru í landsliðinu að
þessu sinni, þeir Guðmundur Guð-
mundsson, Ásbjörn Pálsson, Elmar
Kristjánsson, Ragnar Wessmann,
Hákon Már Örvarsson, Jón Arelíus-
son, Bjarni Þór Ólafsson, Sigurður
Ólafsson, Guðmundur Ragnarsson
og Hafliði Ragnarsson.
Valið er í liðið á þann hátt að þeir
kokkar sem hafa áhuga gefa kost á
sér og er gerður samningur um þátt-
töku í samráði við atvinnurekanda við-
komandi. Að auki eru gerðar ákveðn-
ar kröfur um hæfni viðkomandi og
Sælkerinn
KOKKARNIR t.íu í landsliðinu stilla sér upp.
mætingu. Einungis
sex kokkar eru í eld-
húsinu þegar keppt er
í heita matnum en
Guðmundur segir að
allir kokkarnir taki
þátt í að móta réttina í
sameiningu. „Undir-
búningurinn tekui'
venjulega 6-7 mánuði
og er þá æft mjög
stift. Menn verða að
mæta vikulega á æf-
ingu auk þess sem
menn verða að æfa
aukalega ef þeir bera
ábyrgð á einhverjum
sérstökum rétti.“
Hann segir að-
stöðumun íslenska
landsliðsins veraleg-
an ef miðað sé við lið
stærri þjóða. Þau
komi á rútum með
allt hráefni með sér
og keyri það inní eld-
hús í kæliskápum á
hjólum á meðan ís-
lenska liðið sé að bera sitt inn í köss-
um. Þrátt fyrir það ætla menn ekki
að láta deigann síga heldur setja
markið hátt fyrir næstu keppni.
Þegar Guðmundur er spurður
hverju þátttaþa í keppni skili nefnir
hann tvennt. f fyrsta lagi sé þetta góð
kynning á íslensku hráefni. Mikið sé
lagt upp úr því að nota íslenskt kjöt
og íslenskan fisk og hafi til dæmis
verið notað lambakjöt í hverri einustu
keppni. Þá skili þátttakan og ekki síst
undirbúningurinn fyrir keppnina sér í
mikilli reynslu fyrir kokkana. „Við
komum frá tíu veitingastöðum sem
eru í mikilli samkeppni en það hefur
engin áhrif inni í hðinu. Við tölum
saman mjög opinskátt og vinnum
saman að því að móta matinn. Það
hafa komið mjög skemmtilegir réttir
út úr þessu, er jafnvel hafa verið not-
aðir í opinberar veislur. Auðvitað er
það mikið aukaálag á kokka að taka
þátt í þessu en menn fá mikið út úr
þessu. Að auki kynnumst við þvi sem
kollegar í öðrum löndum eru að gera
og notum yfirleitt tækifærið til að
heimsækja góða veitingastaði."
PORSKUR og
^ klausturbleikja á
risotto, með
papriku- og
saffransósum,
steinseljuolíu og
djúpsteíktri stein-
seljurót.