Morgunblaðið - 12.08.1998, Blaðsíða 6

6 MIÐVIKUDAGUR 12. ÁGÚST 1998
FRETTIR
MORGUNBLABIÐ
Umhverfisráðuneytið og
starfsemi Hringrásar á
Grundartanga
Óskað eft-
ir áliti
skipulags-
stjóra
ríkisins
UMHVERFISRÁÐUNEYTIÐ"
hefur óskað eftir áliti skipulags-
stjóra ríkisins á því hvort starf-
semi Hringrásar hf. á Grundar-
tanga geti haft umtalsverð áhrif á
umhverfi, náttúruauðlindir og
samfélag á svæðinu og skuli því
háðar mati á umhverfisáhrifum. I
því tilviki beri sérstaklega að
skoða þá miklu iðnaðarstarfsemi
sem þegar hafi verið byggð upp á
svæðinu og sé í uppbyggingu.
Ólafur Magnússon, formaður
samtakanna Ospillt land í Hval-
firði, sem sendi umhverfiráðuneyt-
inu erindi í þessum efnum, sagði í
samtali við Morgunblaðið að þau
væru mjög ánægð með þess niður-
stöðu umhverfisráðherra. Það að
ráðherra bæði um álit skipulags-
stjóra væri í rauninni beiðni um
það að 6. grein laga um mat á um-
hverfisáhrifum nr. 63/1993 verði
beitt.
Mengunarálag
þegar allnokkuð
Hann sagði að samtökin hefðu
bent á að mengunarálag væri nú
þegar allnokkuð á Grundartanga
og menn yrðu að horfa til þess í
þessu samhengi og þeim fyndist
umhverfisráðherra taka undir þau
sjónarmið.
Ólafur sagði að samtökin teldu
óviðunandi að brotajámsvinnsla
bættist við þá starfsemi sem fyrir
væii á Grundartanga. Mikið álag
væri á þessu svæði, þjóðvegur 1
færi nú í gegnum þessa sveit með
miklum umferðarþunga, þar væri
mikil iðnaðaruppbygging og henni
fylgdi talsverð umferð og rask. Til-
vera fólks sem byggi á þessu svæði
hefði þannig gjörbreyst á nokkr-
um mánuðum.
Ráðuneytið óskar eftir að álit
skipulagsstjóra liggi fyrir sem
allra fyrst og ekki síðar en um
næstu mánaðamót.
Geðhjálp gerir athugasemdir við vinnuferli ÍE og samstarfslækna

Á HORNBARGI kom þessi refur aðvtfandi í leit að mola.
Refurinn á Hornströndum
ófeiminn við að sníkja mat
ISLENSKI refurinn hefur ver-
ið friðaður á Hornströndum
frá því 1. júlí 1994. Þar er
hann gæfari en gengur og
gerist í öðrum landshlutum ef
marka má sögur göngugarpa
sem þangað leggja leið sína.
Ómar Ragnarsson og
unnusta hans, Guðrún Birna
Guðmundsdóttir, hittu marga
refi og yrðlinga þeirra á
göngu sem þau fóru nýverið
um Hornstrandir. Á Horn-
bjargi heimsótti þau til dæmis
hvítur rebbi þar sem þau sátu
og gæddu sér á kakói og sam-
lokum. Hann ráfaði Iengi í
kringum þau og var í ekki
nema hálfs metra fjarlægð
þegar minnst var enda langaði
hann mikið í bita af samlokun-
um þeirra, að sögn Ómars.
Einnig má segja að heil
refafjölskylda, læða með þrjá
yrðlinga, hafi snætt með þeim
kvöldverð í Kjaransvík og
rifust yrðlingarnir um bitann
sem þeim var gefinn. Að hon-
um loknum kom fjölskyldan
svo öll að tjaldinu þeirra til að
kanna hvort meira væri til.
Fylgst með ferðum refa í gegn-
um gervihnött
Refastofninn hefur verið
rannsakaður töluvert á undan-
förnum árum. Páll Hersteins-
son, prófessor við Líffræði-
stofnun Háskóla íslands,
stundar rannsóknir á refa-
stofninum á Hornströndum og
Þorvaldur Björnsson vinnur
við rannsóknir á refnum hjá
Náttúrufræðistofnun Islands
og Veiðistjóraembættinu. Páll
og Þorvaldur vinna m.a. að því
að eyrnamerkja refina svo
greina megi hvort þeir flytjast
milli Iandshluta þegar íjölgar í
stofninum. Enn sem komið er
er ekki hægt að fullyrða að
það gerist þar sem refirnir
hafa aðeins nýverið verið
merktir.
Páll hefur einnig nýlega
fengið styrk til að merkja
fimm refi með gervihnatta-
sendum svo mögulegt sé að
fylgjast með ferðum þeirra
daglega í gegnum gervitungl.
Þeir Páll og Þorvaldur hafa
merkt 24 yrðlinga á Horn-
strandasvæðinu og Þorvaldur
hefur frá árinu 1992 staðsett
greni refanna með GPS-merk-
ingum. Erlendir rannsóknar-
aðilar hafa einnig verið við
rannsóknir á refnum á Horn-
ströndum undanfarin sumur,
svo segja má að þar séu að
myndast kjöraðstæður til
rannsókna á íslenska refnum.
Að sögn Þorvaldar hefur
refastofninn farið stækkandi
undanfarin ár, miðað við tölu
veiddra refa, og gæti hann
verið að nálgast það hámark
sem hann náði árið 1959.
Samkvæmt niðurstöðum
rannsókna Páls og Þorvaldar,
sem þeir framkvæmdu á veg-
um Veiðistjóraembættisins,
geta refírnir orðið allt að 11
ára gamlir. Hver læða eignast
að jafnaði fimm yrðlinga á sín-
um yngri árum, en fæddum
yrðlingunum fækkar eftir því
sem þær verða eldri. Ungar
læður geta þó eignast allt að
átta yrðlinga í einu goti.
Sjaldnast komast þeir allir upp
enda erfitt að sjá átta hvolpum
farborða.
Sjúklingar taka þátt
sókn án þess að vita
GEÐHJALP hefur sent Tölvu-
nefnd bréf þar sem gerðar eru at-
hugasemdir við vinnuferli það sem
nefndin samdi um við Islenska
erfðagreiningu og samstarfslækna
við framkvæmd erfðarannsókna.
Að mati forsvarsmanna Geðhjálpar
samrýmist þetta vinnuferli ekki
ákvæðum laga um skráningu og
meðferð persónuupplýsinga. Að
sögn Péturs Haukssonar, for-
manns Geðhjálpar, ber að virða
það grundvallaratriði að sjúklingar
séu eigendur heilsufarsupplýsinga
um sig og því þurfi ætíð leyfí sjúk-
lings til að nota þessar upplýsing-
ar.
í bréfi Geðhjálpar til Tölvunefnd-
ar, sem sent var sl. föstudag, segir
m.a.: „Okkur skilst að vinnutilhög-
un sem Tölvunefnd hefur sam-
þykkt fyrir Islenska erfðagrein-
ingu og samstarfslækna þess sé
þannig að læknir sendir tilsjónar-
mönnum Tölvunefndar lista yfir
sjúklinga með ákveðinn sjúkdóm.
Tilsjónarmaðurinn dulkóðar per-
sónuupplýsingar og sendir síðan
listann áfram til IE, sem samkeyr-
ir listann við ættfræðigagnagrunn,
dulkóðaðan með sama lykli. Þannig
finnast sjúklingar með ákveðna
erfðaeiginleika sem æskilegt er að
rannsaka nánar. Listi yfir þessa
sjúklinga og e.t.v. ættingja þeirra
er sendur til tilsjónarmanna sem
afkóða persónuupplýsingamar og
senda nýja listann aftur til læknis-
ins. Hann getur svo haft samband
við sjúklingana og beðið þá um að
taka þátt í rannsókn, e.t.v. með
blóðprufum eða öðru móti. Á þessu
stigi fá sjúklingamir í fyrsta sinn
vitneskju um að þeir em þátttak-
endur í rannsókn. Þeir sjúklingar
sem ekki em með þessa erfðaeigin-
leika fá sennilega aldrei vitneskju
um að þeir hafi verið þátttakendur
í rannsókn. Sama vinnuferli er not-
að fyrir margvíslega sjúkdóma. Af
þessu er ljóst að:
1. Sjúklingurinn er þátttakandi í
rannsókn án þess að vita af því.
2. Um er að ræða rannsókn sem
leiðir til nýrra upplýsinga um
heilsufar sjúklingsins.
3. Læknir lætur rannsaka erfða-
eiginleika sjúklings án þess að hafa
fengið til þess leyfí hans.
4. Læknir fær upplýsingar um
erfðaeiginleika sjúklings og ætt-
ingja hans, án vitneskju þeirra.“
Of seint að andmæla
Geðhjálp gerir fjölmargar at-
hugasemdir við þetta og vitnar
m.a. í nokkra alþjóðlega samninga
og tilskipanir um vemdun persónu-
upplýsinga þar sem kveðið er á um
í rann-
af því
að einstaklingi skuli skýrt frá því
ef persónuupplýsingar um hann
eru skráðar á vélrænan hátt og að
honum skuli gefinn kostur á að
andmæla. Þessi ákvæði virðast
eiga við um þessa skráningu, en
sjúklingurinn fær fyrst vitneskju
um skráninguna eftir að hún hefur
farið fram, niðurstöðumar fengnar
og skráin e.t.v. orðin óþörf. Þá er
nokkuð seint að andmæla.
Pétur bendir á að við setningu
laga um réttindi sjúklinga árið
1997 hafi ákvæði læknalaga um
eignarrétt sjúkrastofnana og
lækna á sjúkraskrám verið þurrk-
að út og segir að samkvæmt upp-
lýsingum formanns heilbrigðis-
nefndar Alþingis hafi það verið
skilningur löggjafans að sjúklingar
væru eigendur heilsufarsupplýs-
inga um sig.
Hvalfjarðargöngin
Rúmlega
140 þúsund
bflar á 27
dögum
RÚMLEGA 141 þúsund bflar fóru
um Hvalfjarðargöngin á 27 daga
timabili. Fjöldinn jafngildh- því að
hver bifreið landsins hafi farið einu
sinni í gegnum göngin.
Á tímabilinu 13. júlí til 9. ágúst sl.
fóru 141.185 bflar um Hvalfjarðar-
göngin samkvæmt umferðartalningu
Vegagerðarinnar í Hvalfirði. Við það
bætist að 11.700 bflar fóru í gegnum
göngin sunnudaginn 12. júlí, daginn
eftir að þau voru opnuð. Því hafa
a.m.k. tæp 153 þúsund bifreiðar farið
um göngin á 28 daga tímabili en til
samanburðar má geta að fjöldi bfla á
Islandi er tæp 150 þúsund. Sam-
kvæmt upplýsingum frá Hagstofu
Islands var bifreiðaeign allra íslend-
inga 149.979 hinn 31. desember sl.
Rúmlega 5.200 bflar
á sólarhring
Að meðaltali fóru 5.229 bílar á dag
um göngin á þeim 27 dögum sem
mælingin nær yfir að undanskildum
27. júlí, þegar teljarinn var bilaður.
Mest var umferðin sunnudaginn 19.
júlí, en þá fóru 10.984 bflar um göng-
in, og minnst var hún þriðjudaginn
21. júlí, þegar 2.827 bflar fóru um
göngin.
I Morgunblaðinu hinn 21. júlí sl.
segir að áætlanir Spalar hafi gert
ráð fyrir því að um 1.500 bflar færu
að meðaltali á sólarhring um göngin.
Miðað við þessar tölur er umferðin
mun meiri en búist var við, en fjöld-
ann má einnig rekja til þess hve ný
göngin eru og fólk er að prófa þau,
auk þess sem mestu ferðahelgar árs-
ins eru á umræddu tímabili.
---------------
Stjórn Sjúkrahúss
Reykjavíkur
Ekki tekið á
fjárhagsvanda
spítalans
SÚ FJÁRVEITING sem Sjúkrahúsi
Reykjavíkur er ætluð samkvæmt
ákvörðun heilbrigðisráðherra er ekki
í samræmi við yfirlýsingar sem
komu fram á Alþingi og leysa engan
veginn fjárhagsvanda spítalans né
uppsafnaðan vanda segir í bókun
stjómar Sjúkrahúss Reykjavíkur. Á
fundi borgarráðs er tekið undir bók-
un stjórnarinnar um leið og áhersla
er lögð á að á næstu vikum verði
skýrt hvernig tekið verður á fjár-
hagsvandanum af hálfu ráðuneytis-
ins.
I bókun stjórnar spítalans, sem
lögð var fram í borgarráði, er bent á
að í umræðum á Alþingi í tengslum
við 300 millj. króna fjárveitingu til
sjúkrahúsa hafi komið fram að sér-
staklega yrði tekið á vanda Sjúkra-
húss Reykjavíkur, sem þyrfti að fá
stóran hluta fjárveitingarinnar til að
leysa brýnasta vanda sjúkrahússins.
Borgarstjóri hafi boðað í bréfi til
heilbrigðisráðherra að grípa þyi'fti
til aðgerða í byrjun árs 1998 sem
skerða myndu þjónustuna verulega.
I svari ráðherra hafi komið fram að
ekki yrðu teknar ákvarðanh um
meiriháttar breytingar fyrr en fag-
hópur sem fjalla átti um stöðu
sjúkrahúsanna í Reykjavík hefði lagt
fram tillögur sínar.
í bókuninni segir að sú fjárhæð
sem spítalinn fái samkvæmt ákvörð-
un ráðherra sé ekki í samræmi við
þær yfirlýsingar sem fram komu á
Alþingi fyrir jól og leysi engan
vanda. í ljósi þeirra yfirlýsinga sem
gefnar hafa verið og tilmæla ráð-
heiTa telji stjórn Sjúkrahúss
Reykjavíkur nauðsynlegt að heil-
brigðisráðherra og fjármálaráðherra
geri þegar grein fyrir því hvemig
vanda sjúkrahússins verði mætt.