Morgunblaðið - 21.06.1997, Blaðsíða 61

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 21.JÚNÍ1997 61
t
I
(
(
I
MYNDBÖND/KVIKMYNDIR/ÚTVARP-SJÓNVARP
Skammbyssa og þýskur draugur
SMÁSAMAN fer að skýrast
hvað öldin skilur eftir í var-
anlegum efnum nú þegar
hún er að lokum komin. Þetta leitar
einkum á hugann á þjóðhátíðardög-
um þegar nær dregur aldamótum.
Svo var um þann þjóðhátíðardag
sem var að kveðja.
Lýðveldi er hvorki
handfang né stóll
heldur hugtak, sem
þarf að reyna að
halda vakandi í bijósti hvers manns
eins lengi og unnt er. Það gengur
misjafnlega. Segja má að svipmót
þjóðhátíðardags birtist fyrst og
fremst í ytri búnaði hans, líka í því
að fólkið lætur sem það skemmti
sér. Þar fer það eftir tískunni hveiju
sinni. Miðað við hana í dag verður
þjóðhátíðardagurinn svo lítið alþjóð-
legur með sitt erlenda plötuspil og
„ba, ba, bæ“ í útvarpsstöðvum.
Sjónvörpin tvö sýndu þijár ís-
lenskar myndir, tvær á Stöð 2 og
eina i ríkissjónvarpinu. Ég þori að
fullyrða að þær hafi allar verið
gerðar með litlum tilkostnaði miðað
við það sem tíðkast í þeim efnum.
Okkur hefur miðað vel í kvikmynd-
um. Þær eru komnar til að vera.
Það var þessi öld sem skilaði þeim
til tvö hundruð og sextíu þúsund
manna þjóðar. Kvikmyndir eru stór-
þjóða fyrirbæri að mestu. Eins er
það með íslendinga, að ekkert þýð-
ir að nefna rétta tölu þeirra við
útlendinga. Við gegnum stórþjóðar-
hlutverki hér norður í hafinu.
Hina síðari áratugi hefur
margt farið öðruvísi í
menningarlegum efnum en
æskilegt getur talist. Myndimar
sem sýndar voru á þjóðhátíðardag-
inn eru til vitnis um það. Þótt tvær
þeirra séu íslenskar í besta máta,
er skotið inn í þær atriðum sem
verka undarlega á áhorfandann.
Kristnihald undir Jökli nýtur orðg-
nóttar Halldórs Laxness í ríkum
mæli í öllum samtölum, en fólkið
er revíukennt, eins og margar per-
sónur í því skáldatúni. Svo er um
Jón Prímus, Syngmann Goodmann
og vaninhyrnda hrútinn. En Halldór
verður þó aldrei sakaður um að
fara út af landabréfinu. Hins vegar
tókst að skekkja kvikmyndina
þannig, að allt í einu var komin
skammbyssa. í huga mínum stóð
hæst að sýningu lokinni, að sýnd
hefði verið skammbyssa undir Jökli.
Bíódagar eftir Friðrik Þór var
um margt sannferðug þjóðlífsmynd
frá fimmta tugnum. Sjálfsagt hefði
fáum dottið í hug að gera kvikmynd
um jafn sjálfsagða hluti. í rauninni
var ekkert óvenjulegt við myndina
SJÓNVARP Á
LAUGARDEGI
MYNDBOND
SÍÐUSTU VIKU
iólin koma
(Jingle All the Way)+ k
Leyndarmál Roan Inish
(The Secret ofRoan Inish)-k k 'h
Eigi skal skaða
(First Do No Harm)-k ★ ★
Ótti
(Fear)-k ★ 'h
Jack
(Jack)-k k
Vondir menn í vígahug
(Marshall Law)~k 'h
Helgi í sveitinni
(A Weekend in the Co-
untry)k ★ ★
Köld eru kvennaráð
(The First Wives Club)k ★ ★
Ofbeldishefð
(Violent Tradition)k k 'h
Óvæntir
fjölskyldumeðlimir
(An Unexpected Family) ★ ★ ★
Flagð undir fögru skinni
(Pretty Poison)k 'h
Eiginkona efnamanns
(The Rich Man ’s Wife)k 'h
Djöflaeyjan
(Djöflaeyjan)k k k 'h
nema draugagangur, sem varð með
slíkum ærslum í meðferð Jóns Sig-
urbjörnssonar, að sjaldan sjást jafn
fyndin tilvik í kvikmynd. Menn geta
velt því fyrir sér að hve miklu leyti
Bíódagar sé byggð á æskuminning-
um Friðriks Þórs. Það skiptir út af
fyrir sig ekki máli. En
myndin hefur sig yfir
hið almenna af því að
í henni er ekki verið
------------ að reyna að búa til
nýjan heim og í henni er ekki rek-
inn áróður eins og lenska er orðin
um alla skapaða hluti. Undarlegur
var draugurinn ríðandi á jörpum
hesti. Þetta var þýskur draugur að
ég best veit, en íslenskir draugar
voru aldrei svona vel ríðandi; ekki
heldur þeir skosku draugar sem
sóttu að séra Magnúsi á Tjöm við
Svarfaðardalsá.
u
m síðustu aldamót var fólk
smásaman að komast út
torfbæjunum. í dag
ur
gröfum við jarðgöng og reisum
hallir. Lýðveldisins minnumst við
með blöðrum, pappírsfánum og
pylsum. Menn trúðu áður á móra
og skottur og Þorgeirsbola. Það var
fyrir lýðveldi. Núna er okkur sýndur
þýskur draugur til marks um fremd
okkar í draugagangi. Svo flutti for-
sætisráðherra yfir okkur ágæta
ræðu og forsetahjónin komu víða
við þennan bjarta þjóðhátíðardag.
Allt er þetta fólk okkur til mikils
sóma. Það er þeim mun verra þegar
ljósvakamiðlar ráða ekki alveg við
daginn og flytja okkur „ba, ba, bæ“
til hátíðabrigða. Þá er hið skrifaða
orð betra, vegna þess að menn eru
feimnari við að setja hvaða þrugl
sem er á pappír en varpa því hins
vegar eins og hveiju öðru sorpi út
í ljósvakann.
Indriði G. Þorsteinsson
Blómaverslanimar
/ iCI. L / Ö O loiUL fi CCÍ lci -fagmennska ífy rirrúmi
h
ÍSLENSK
GARÐYRKJA
- okkar allra vegna!
i
l