Morgunblaðið - 29.07.1995, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 29. JÚLÍ 1995 29
MINNIGAR
+ Guðmundur Ás-
geir Erlendsson
bóndi og vitavörður
var fæddur á Hval-
látrum í Rauða-
sandshreppi 13.
september 1909.
Hann lést í Borgar-
spítalanum 23. júlí
sl. Hann var sonur
Ólavíu Ásgeirsdótt-
ur og Erlendar
Kristjánssonar. Al-
systur: Unnur og
Kristín. Þær eru
báðar á lífi. Hálf-
systkini hans eru öll
látin. Börn Guð-
mundar Ásgeirs og Jónu Jóns-
dóttur frá Hvallátrum: Tvíbur-
arnir Stella, maki Aðalsteinn
Guðmundsson, og Gróa, sem lést
í júní sl. Jóna og Guðmundur
Ásgeir tóku í fóstur Kristin
Guðmundsson, systurson hans.
Kona Kristins er Margrét Ingva-
dóttir.
Útförin fer fram frá Breiða-
víkurkirkju í dag og hefst at-
höfnin kl. 14.
SUMARLÉTTAR öldur gjálfruðu við
hvíta fjörusandinn á Látrum og nátt-
úran stóð í blóma, daginn sem Ás-
geir Erlendsson lagði í þá ferð eina
sem hann fékk ekki snúið heim úr
aftur. Sannarlega var hann trúr og
góður þegn sinnar sveitar, sem fyrir
nær 86 árum fæddist á Látrum,
byggðinni norðan Látrabjargs; sonur
útvegsbóndans Erlendar Kristjáns-
sonar sem í huga þeirra eldri var
stórlátur höfðingi. Víst má í sumum
afkomendum hans finna þessari
skoðun rök, en stórlæti erfði Ásgeir
ekki. Lítillæti og ljúfmennska voru
hans sterkustu einkenni. Sá sem
þessar línur setur á blað átti því
láni að fagna eftir miðjan fimmta
áratuginn að dvelja tvö sumur hjá
systur og mági Ásgeirs. Látrar voru
þá iðandi af mannlífi, búið á hveijum
bæ og hver þúfa slegin. Ekki öftr-
uðu rýr landgæði því að bændur
öfluðu iífsviðurværis af harðfylgi
utan sveitar sem innan. Þegar land-
ið þraut tók sjórinn við, Látramenn
réru til fiskjar nær sem hlé varð á
heyönnum og ýmist söltuðu aflann
eða sigldu með hann til Patreksfjarð-
ar. Þangað lá svo leið margra til að
sækja sjó vetrarlangt á togurum.
Yfir fjöll var að fara svo oft þurfti
að brjótast í vonsku-
veðrum heiman og
heim til að fá notið
fárra daga í faðmi fjöl-
skyldna sinna. Bjarg-
ferðir höfðu að miklu
leyti lagst niður með
hertri sjósókn, þó var
sigið eftir eggjum stöku
sinnum. Þetta litla sam-
félag samanstóð því af
harðgeru fólki sem bar-
ist hafði fyrir tilveru
sinni mann fram af
manni. Það reyndi
sannarlega á þessa
kosti þegar enski togar-
inn Doon strandaði
undir Látrabjargi, er mér til efs að
áhöfn þess skips hefði fundið fyrir
annað hetjulundaðra fólk en það sem
þeir grilltu í á bjargbrúninni forðum
daga. Ásgeir var í þessum hópi, en
þó svo ólíkur. Hertur af erfiðri lífs-
baráttu, sem þó setti engin merki á
hann hið ytra. Hægur og mildur en
umfram allt góðlegur.
Sorgin hafði þó barið dyra hjá
þeim hjónum Jónu og Ásgeiri, Gróa
dóttir þeirra var alvarlega veik frá
fæðingu, en reyndist sterkari en
nokkur þorði að vona. Hún lést fyr-
ir fáum vikum eftir langa baráttu
við krabbamein. Þegar heilsu Jónu
og Ásgeirs tók að hraka sagði Stella
dóttir þeirra skilið við allt sitt hér
syðra og flutti vestur til að dvelja
með þeim og.Gróu. Systurson Ás-
geirs, Kristin Guðmundsson, tóku
þau hjón að sér 9 mánaða. Hann
launaði fóstrið vel og var þeim æ
mikil stoð og stytta.
Ég kom að Látrum ásamt fjöl-
skyldu minni 1979, röskum 30 árum
eftir að sumardvöl minni lauk. Jóna
kona Ásgeirs var þá á sjúkrahúsi,
en hann og dæturnar tóku okkur
af þvílíkri elsku og gestrisni að seint
gleymist. Þarna kynntumst við
manninum að baki karlmennsku-
ímyndinni; ljóðelskum, söngvinum,
sjó sagna og fróðleiks.
Ætla má að fastri búsetu á Látr-
um ljúki senn. Síðasti bóndinn fallinn
í valinn og vestasta strönd Evrópu
mannlaus yfir vetrartímann. Þó vit-
inn á Bjargtöngum sjái um sig sjálf-
ur frá degi til dags, svo er mann-
anna tækni fyrir að þakka, er ólík-
legt að nokkur komi í Ásgeirs stað,
ef tækniundrið bregst, og skríði á
hnjám sér, í ofviðri fram allan Látra-
sand og fyrir Brunnanúp, að tendra
ljós vitans að nýju. Aðspurður hvern-
ig honum hefði dottið í hug að leggja
í þessa ferð svaraði hann „Það er
allt hægt ef viljinn er nógu mikill."
Blessuð sé minning Ásgeirs Er-
lendssonar.
Högni Jónsson.
Elsku afi!
Það er svo undarlegt að þurfa að
kveðja þig núna í síðasta sinn. Að
hugsa til þess að næst þegar ég kem
keyrandi upp að Ásgarði standir þú
ekki þar fyrir utan til að taka á
móti mér. Eða það að við eigum
ekki eftir að sitja saman hlið við
hlið; þú að fara með vísur fyrir mig
og ég að reyna að geta til um hveij-
ir höfundarnir væru.
Öllum sumrunum sem við eyddum
saman á Látrum fyigja hlýjar minn-
ingar sem ég mun ávallt varðveita
og geyma með sjálfri mér. Á hveiju
vori beið ég þess með óþreyju að
komast vestur í sveitina til þín.
Sumrin liðu fljótt og það var alltaf
gott að vera hjá þér. Ég fékk að
fara með þér í eftirlitsferðir í vitann
og í góðu veðri gengum við saman
upp bjargið. Þú vissir svo mikið um
umhverfið og söguna og hvar sem
við fórum hafðir þú eitthvað að segja
mér um staðina og sögu fólksins sem
tengdust þeim. Mínar fyrstu minn-
ingar tengjast þér. Ég sé fyrir mér
hvernig þú gekkst á undan mér
hugsandi og með hendur fyrir aftan
bak. Ég reyndi að iíkja eftir þér og
ganga í sporin þín, en til að ná því
varð ég að taka hvert spor með
stökki og útkoman varð ekki eins
glæsileg og vonir stóðu til. Ég komst
aldrei almennilega upp á lagið með
það að ganga um túnin hugsandi
og íbyggin eins og þér einum var
lagið.
Á kvöldin gátum við tekið upp á
því að stíga nokkur dansspor í stof-
unni þegar harmonikkuþátturinn var
í útvarpinu. Þar skiptumst við á að
miðla af þekkingu okkar, þú reyndir
að kenna mér að dansa skottís og
ræl og ég myndaðist við að sýna þér
það nýjasta sem ég hafði fundið upp
á og ákveðið að kalla dans.
Elsku afi minn, það er svo ótal-
margt sem þú hefur kennt mér í
gegnum tíðina og eitt af því var að
bera virðingu fyrir öllu lífi á jörð-
inni. Þú varst svo blíður og ljúfur
við allt og alla og það var ekki
hægt annað en að vera í góðu skapi
og líða vel nálægt þér. Ég vil þakka
þér fyrir allar þær dýrmætu stundir
sem við höfum átt saman. Við kveðj-
um þig öll með söknuði.
Þín
Jóna Vigdís.
GUÐMUNDUR AS-
GEIR ERLENDSSON
JAKOBÍNA GUÐRÚN
HALLDÓRSDÓTTIR
+ Jakobína Guð-
rún Halldórs-
dóttir fæddist í
Reykjarvík í Bjarn-
arfirði í ' Stranda-
sýslu 14. maí árið
1900. Hún lést á
hjúkrunarheimil-
inu Hlíð á Akureyri
22. júlí síðastliðinn,
95 ára gömul. For-
eldrar hennar voru
Halldór Jónsson á
Svanshóli, sonur
Jóns Arngrímsson-
ar frá Krossnesi,
sem kominn var af
Jónasi Jónssyni í Litlu-Arvík,
hirðmanni Jörundar hunda-
dagakonungs, og Ingibjörgu
blindu Guðmundsdóttur prests
í Árnesi, og Guðríður Pálsdótt-
ir frá Kaldbak, af Pálsætt á
Ströndum og Glóaættinni. Móð-
ir hennar var Þorbjörg Kristj-
ánsdóttir, Kristjánssonar frá
Hellissandi, Einarssonar á
Kvennahóli í Dalasýslu Einars-
sonar, og móðir Þorbjargar var
Júliana Jónsdóttir, bónda Ing-
ólfsfirði, Helgasonar á Geir-
mundarstöðum, Hafliðasonar.
Systur Jakobínu, Þórunn og
Kristjana, eru báðar látnar.
Jakobína giftist 1928 Páli
Elíasi Bjarnasyni og bjuggu
þau fyrst í steinhúsinu á
Drangsnesi, en
reistu nýbýli, Mýr-
ar, í landi Drangs-
ness 1930. Börn
þeirra eru fimm
talsins: Ingimar,
giftur Ástu Bjarna-
dóttur, búsettur í
Reykjavík, Þor-
björg, gift Frí-
manni Haukssyni,
búsett á Akureyri,
Ester, gift Bjarna
Jónssyni, búsett á
Akureyri, Bjarni,
sambýliskona Gyða
Steingrímsdóttir,
búsett á Mýrum á Drangsnesi,
Sólrún, gift Sigmari Ingvars-
syni, búsett í Kópavogi. Afkom-
endur Jakobínu og Páls Elíasar
eru rúmlega 30. Þau stunduðu
búskap auk þess sem Páll Elías
sótti vinnu sem til féll á Drangs-
nesi. Um 1952 fluttu þau að
Drangsnesi og dvöldu þar fram
yfir 1980, en voru á þessu tíma-
bili í nokkur ár á Akureyri.
Þegar ellin lagðist yfir fluttu
þau á Dvalarheimilið í Skjald-
arvík í Eyjafirði og enduðu
æviárin á Hlíð.
Útför Jakobínu verður gerð
frá Drangsneskapellu í dag og
verður hún jarðsett við hlið
manns síns í Kaldrananes-
kirkjugarði.
Fram á úfinn ægissal
áar sóttu kjark og þor.
Út með ströndu inn í dal
okkar lágu bemskuspor.
Lifi og dafni gróin grund
gömul lifi ævintýr.
Lifí halur, lifi spmnd,
lifi um aldir sveitin hýr.
(I.E.)
Bernskuspor móður minnar og
þeirra sem hún unni, lágu um nyrstu
sveitir Strandasýslu. Hún óskaði þess
að grundimar greru og byggðin héld-
ist um aldir. Hún var mikil hannyrða-
kona, prjónaði og heklaði á listrænan
hátt. Langömmubörnin sem fengu
húfur, peysur eða vettlinga fyrir jól-
in, syrgja gömlu konuna og segjast
aldrei framar fá fallegt frá
langömmu. Hún ólst upp á Svans-
hóli hjá móður sinni því foreldrar
hennar skildu. Hún var einnig á
Kaldrananesi hjá föður sínum og
vinnukona á Eyjum hjá Guðjóni og
Kolfinnu. Má segja að út fyrir sveit-
ina sína færi hún ekki að óþörfu.
Móðir mín var lágvaxin kona, létt
á fæti, skapgóð að upplagi og spur- ^
ul, sumir flokka það undir forvitni,
en þeir sem aldrei spyija neins vita
jafnan litið. Afkomendur hennar
þakka fyrir samfylgdina og biðja henni
allrar guðsblessunar. Þessi fátæklegu
orð mín vil ég enda þannig.
Þeim lýsti trú, uns lífi sleit,
og landsins fomu dyggðir.
Þau efndu vel sín æskuheit
um æfilangar tryggðir.
Þau saman litu hinstu höf
og háa veðurklakka,
þau saman eina gista gröf.
(Stefán frá Hvítadal.)
Blessuð sé minning hennar.
Ingimar Elíasson.
HJÁLMAR
GUÐMUNDSSON
+ Hjálmar Guðmundsson
kennari fæddist í Reykja-
nesi í Grímsnesi í Árnessýslu,
16. janúar 1915. Hann lést á
Landspítalanum 13. júlí sl.
Útför Hjálmars fór fram í
kyrþey frá Áskirkju 19. júlí.
TRYGGÐATRÖLLIÐ Hjálmar Guð-
mundsson er horfinn yfir í sælli
veröld. Hann kvaddi hægt og hljótt
eins og hans var vandi í lífinu.
Hjálmar sem ávallt lifði reglu-
sömu og heilbrigðu lífi lét verulega
á sjá sl. ár en hugurinn dapraðist
aldrei og bar hann meira en hálfa
leið. Hann var höfðingi og hreysti-
menni af gamla skólanum sem
keyrði sig áfram við dagleg störf
til síðasta dags. Með seiglu og
ódrepandi áhuga náði hann að
leggja skólanum okkar lið til loka
í vor.
Nokkrum dögum fyrir andlátið
hitti ég hann þar sem hann var við
aðdrætti á Laugaveginum. Mér datt
í hug að bjóða honum far en gerði
það ekki. Hafði gert það nokkru
áður en þá bað hann mig blessaða
að láta sig út allfjarri heimilinu,
læknarnir segðu að hann þyrfti að
æfa sig, og þá gerði hann auðvitað,
með góðu eða illu, þessi vandaði
og samviskusami maður.
Hann bjó einn í sinni íbúð til
hinstu dægra og íþyngdi sannarlega
ekki heilbrigðiskerfinu fyrr en í
ítrustu neyð. Það er út af fyrir sig
nöturlegt til þess að vita að heil-
brigðiskerfið, sem að stærstum
hluta er byggt upp af kynslóð
Hjálmars, skuli rekið á slíkri horrim
að það amast orðið við flestum
sjúklingum og mest þeim öldungum
sem lengst hafa að því hlúð. Hjálm-
ar hefði sannarlega átt það inni hjá
samfélaginu að við hann væri dekr-
að síðustu vikur lífsins.
Hjálmar var ekki allra en mikill
vinur vina sinna.' Það fengum við í
fjölskyldu minni að reyna. í skólan-
um okkar reyndist hann slíkt
tryggðatröll að annað eins er fátítt.
Ég er að vona að hann hafi líka
fundið að við samstarfsfólk hans
mátum hann, verkin hans og nær-
veru að verðleikum.
Á hveijum morgni brást það e.kki
að hann stoppaði fyrir framan skrif-
stofuna mína og bauð mér ljúflega
góðan dag; „góðan dag, yfirkenn-
ari“ eins og að hann var vanur að
ávarpa forvera minn, góðvin sinn
Matthías minn heitinn á sama stað
í skólanum okkar. Hann var form-
fastur mjög og viðhélt gömlum sið-
um. Við röbbuðum síðan eitthvað
smálegt og þá var hann kátastur
ef ég gat kvabbað eitthvað á honum
eða beðið hann að gera skólanum
greiða. Tryggðatröll og hjálparhella
var hann alla tíð en fyrst og síðast
sannur og trúr embættismaður.
Slíkir eru ekki á hveiju strái og
mættu metast að verðleikum meira
en nú er.
Ég og mín börn þökkum heiðurs-
manni og vini gefandi samfylgd og
kennaranum þökkum við starfsfólk
Langholtsskóla einstaka ræktar-
semi við skólastarfið. í Guðs friði.
Elín G. Ólafsdóttir,
aðstoðarskólasljóri Lang-
holtsskóla í Reylgavík.
Kveðja frá íslenskum
skátum
Hjálmar Guðmundsson var að
lífsstarfi kennari og af hugsjón
fræðari, ekki síst um íslenska sögu
og landið sjálft. Hann varð ungur
kennari, en það lýsir honum vel,
að hann kynnti sér starfið áður en
hann gekk í Kennaraskólann og
kenndi einn vetur til að kanna hvort
honum líkaði, enda hans vandi að
undirbúa af kostgæfni það sem
hann tókst á hendur. Hjálmar Guð-
mundsson var vandaður maður,
fulltrúi þeirrar kynslóðar sem á
rætur í fornum lífsháttum og þekkti
erfiða tíma. Hann var einnig full-
trúi þeirra manna sem vilja vinna
verk sín yfirlætislaust, án þess að
þau veki sérstaka athygli. Hjálmar
Guðmundsson átti lengstan starfs-
aldur við Miðbæjarskólann í
Reykjavík og síðán Langholtsskóla,
en hann var einnig frá upphafi einn
kennara og síðar skólastjóri Vinnu-
skóla Rekjavíkur.
Ungur gekk hann til liðs við
skátahreyfmguna, og hafði alla ævi
mikinn áhuga á útilifi og ferða-
mennsku, en ekki síður stóð honum
nærri uppeldisgildi skátastarfsins
og hugsjónir um bræðralag og vin-
áttu. Hann lét ekki sitt eftir liggja
þegar hann komst af unglingsárum
og tókst á hendur foringjastörf í
Skátafélagi Reykjavíkur varð þar
bæði sveitar- og deildarforingi.
Hann sinnti skyldum sínum með
tniklum ágætum og naut sín vel í
hópi ungra skáta. Skátarnir hans
þekktu fyrst og fremst hvatningar-
orð og gott fordæmi foringjans, sem
lagði alúð í starf sitt en var samt
fastur fyrir á sinn hægláta hátt.
Hjálmar lét sig ekki muna um að
sækja öll þau námskeið sem skáta-
foringjum buðust á þeim árum og
lauk alþjóðlegri Gilwellþjálfun
skátaforingja árið 1961. Þegar
hann leit svo á að verki væri lokið
í skátafélaginu gekk hann til liðs
við St. Georgsgildið í Reykjavík,
félagsskap eldri skáta og starfaði
þar til æviloka.
Skátar í Reykjavík eru þakklátir
fyrir að hafa notið leiðsagnar mann-
kostamanns og eru störf hans í
þágu skátahreyfingarinnar þökkuð
um leið og ástvinum hans eru færð-
ar hugheilar samúðarkveðjur.
Stj órn Bandalags
islenskra skáta,
Stjórn Skátasambands
Reykjavíkur,
Formáli
minningar-
greina
ÆSKILEGT er að minningar-
greinum fylgi á sérblaði upplýs-
ingar um hvar og hvenær sá,
sem íjallað er um, er fæddur,
hvar og hvenær dáinn, um for-
eldra hans, systkini, maka, og
börn, skólagöngu og störf og
loks hvaðan útför hans fer
fram. Ætlast er til að þessar
upplýsingar komi aðeins fram
í formálanum, sem er feitletr-
aður, en ekki í greinunum sjálf-
um.
Sérfræðingar
í blóiiiuskreyrfngiiin
við öll (ækilæri
Skólavörðustíg 12,
á horni Bergstaðastrætis,
sími 19090