Morgunblaðið - 27.08.1991, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. ÁGÚST 1991
N ú fást vagnar með nýrri vindu
par sem moppan er undin með
éinu handtaki án pess að taka
purfi hana af skaftinu. Moppan fer
alveg inn i horn og auðveldlega
undir húsgögn. Einnig er hún
tilvalin í veggjahreingerningar.
Petta pýðir auðveldari og betri þrif.
Auðveldara,
fljótlegra og
hagkvæmara!
IBESTAI
Nýbýlavegi 18
Sími 641988
Ný Evrópa, gamalt Island
HÆTTID
AD
BOGRA
VID
bBIFIN!
MIÉ
eftir Friðrik H.
Guðmundsson
Mikið er um að vera í Evrópu í
dag og margt að gerast. Ráðherrar
okkar standa í ströngu á stífum
samningafundum um Evrópskt
efnahagssvæði. Barist er um hags-
muni einstakra landa og atvinnu-
greina og fjölmiðlar fullir af frétt-
um um gang samninganna.
í öllum þessum látum, viðtölum
og fréttaskýringum langar mig til
að minna á einn þátt sem inn í
þetta mál fléttast og er einn af
mörgum homsteinum þess sem nú
er að gerast í Evrópu og mun vænt-
anlega hafa verulega áhrif á at-
vinnulíf okkar íslendinga á kom-
andi árum. Þessi þáttur hefur ekki
verið ræddur í fjölmiðlum sem að
neinu nemur og væri fróðlegt að
fá opnari umræðu um þessi mál í
okkar alltumvefiandi fjölmiðlum.
Evrópubandalagið hefur verið að
setja fjöldann allan af stöðlum og
reglugerðum á undanförnum árum
og væntanlegar eru enn fleiri
möppur. Tilgangur þessarar útgáfu
er að koma til móts við sameigin-
legt markmið Evrópubandalagsins
að leggja niður allar tæknilegar
viðskiptahindrandir milli þessara
landa. Það sem átt er við með þessu
hátíðlega orðalagi að „leggja niður
tæknilegar viðskiptahindranir" má
skýra með eftirfarandi dæmi.
Ef byggja á hús í Danmörku þá
þarf að hanna það samkvæmt
dönskum stöðlum. í þessum stöðl-
um er kveðið á um hversu mikið
vindálag og snjóálag húsið þarf að
þola og svo framvegis, hvað póstar
í gluggum eiga að vera þykkir,
hvemig glerfalsið á að vera , hvaða
efni má nota o.s.frv. Að leggja nið-
ur tæknilegar viðskiptahindranir
milli landa þýðir að öllum þessum
dönsku stöðlum verður nú hent í
ruslið og í staðinn koma nýir staðl-
ar sem gilda í öllum löndum Evr-
ópubandalagsins. Gluggaframleið-
andi í Danmörku mun því smíða
samskonar glugga og gluggafram-
leiðandi á Spáni. Spánski framleið-
andinn getur þar af leiðandi selt
vöru sina hvert sem er innan banda-
lagsins og einnig til Danmerkur.
Þetta gat hann ekki áður nema
breyta. framleiðslunni og aðlaga
hana að dönsku stöðlunum.
Þetta þykir hið besta mál og nú
er það bara flutningskostnaðurinn
frá framleiðanda að markaðnum
sem verður hinn takmarkandi þátt-
ur. En það er fleira sem hangir á
spýtunni. Nú eru framleiðendur
með misjafna vöru og vörur mis-
jafnar að gæðum eftir fyrirtækjum
og löndum. Ef selja á glugga frá
Spáni í Danmörku þá þurfa neyt-
endur að vera vissir um að varan
uppfylli þær kröfur og gæði sem
til hennar eru gerðar. Eins og
menn vita reru neytendasamtökin
í norðanverðri Evrópu mjög sterk
og fylgjast grannt með gæðum
þeirra vöru sem verið er að bjóða
í þessum löndum.
Til að leysa þetta mál var fundin
sú lausn að fara fram á að öll þau
fyrirtæki sem ætluðu sér að fram-
leiða vörur fyrir hinn sameiginlega
markað yrðu að vera með gæða-
kerfi sem tryggði að framleiðslan
væri með þeim gæðum sem til
væri ætlast. í þessu samhengi voru
búnir til staðlar og eru þeir nefnd-
ir ISO 9000 staðlarnir. Ekki nóg
með það, til að fylgjast með því
að fyrir tækin settu upp og við-
héldu gæðakerfunum þá áttu þau
að fá þessi gæðakerfi vottuð af
sérstökum fyrirtækjum, vottunar-
stofum.
Hlutverk vottunarstofunnar er
að taka út gæðakerfin hjá fyrir-
tækjunum og staðfesta að þau séu
samkvæmt ISO 9000 stöðlunum.
Ef svo reynist vera þá fær fyrirtæk-
ið vottorð og leyfi til að nota vott-
orðið samkvæmt ákveðnum regl-
um. Nú má sjá margar vörur
merktar þannig, sérstaklega vörur
frá Bretlandi (t.d. BSI certificiat).
Mjög miklar kröfur eru gerðar til
starfsemi vottunarstofa og að sjálf-
sögðu til sérstakir staðlar um starf-
semi þeirra, svokallaðir ISO 4500
staðlar.
En það er ekki bara gæðakerfin
sem í framtíðinni verða vottuð.
Vottun á vöru, þjónustu og starfs-
fólki er einnig hafin í Evrópu.
Til þess að vottunarstofan standi
sig í stykkinu og starfi af fullri
sanngirni og óháð öllum, þannig
að menn hafi á henni það traust
sem slíkri starfsemi er algjör nauð-
syn, þá sáu hinir uppfinningasömu
blýantsnagarar og möppudýr í Evr-
ópu að nauðsynlegt er að sérstakt
fyrirtæki hafi eftirlit með starfsemi
vottunarstofunnar.
Þetta er gert og nú eru starf-
andi í löndum Evróubandalagsins
svokallaðar Viðurkenningarstofur
sem veita vottunarstofum starfs-
leyfi og hafa reglubundið eftirlit
með starfsemi þeirra. Þessar viður-
kenningarstofur eru reknar af hinu
opinbera og veita rannskóknarstof-
um og prófunarstofum einnig við-
urkenningar til starfrækslu (lög-
gilding) samkvæmt þessum nýju
stöðlum.
Það er margt fleira sem liggur
að baka þeirri ákvörðun að stuðla
að notkun gæðakefa í líkingu við
ISO 9000 staðlanna, Menn hafa
bent á nokkur atriði, fyrir utan það
sem að ofan er nefnt. Vitað er að
með slíkum gæðakerfum auka fyr-
irtækin framleiðni sína um nokkur
prósent. 2%, 3% er mjög oft nefnt
sem lágmark í því sambandi. Það
þriðja er að evrópsk fyrirtæki horfa
upp á .að framleiðsla þeirra er lak-
ari að gæðum en sú japanska og
bandaríska á mörgum sviðum og
Friðrik H. Guðmundsson
„Eiga íslendingar það á
hættu að lenda í erfið-
leikum með að selja
vörur sínar, ef ekkert
er að gert til að aðlaga
sig að hinni nýju Evr-
ópu.“
jafnvel ekki samkeppnishæf. Alls-
hetjarátak i gæðamálum allra þess-
ara landa er þvi eitt af takmörkum
bandalagsríkjanna. Þannig að evr-
ópsk fyrirtæki standi jafnfætis
þeim japönsku og bandarísku.
Þetta er nú allt gott og blessað,
en hvað’ hefur þetta með okkur
íslendinga að gera. Það er nú ein-
mitt spumingin, hvað hefur þetta
með okkur að gera. Þar vefst
mönnum tunga um tönn. Eitt er
þó víst að sameiginlegur markaður
Evrópu verður að veruleika eftir
eitt og hálft ár, þ.e. í ársbyijun
1993 og ásamt mörgu öðru sem
gerist, þá, falla niður hinar tækni-
legur viðskiptahindranir.
Og nú byija spádómarnir, hvað
gerist þá. Hvað verður um spænska
gluggaframleiðandann sem byijar
að selja sína framleiðslu í Dan-
mörku. Sérstaklega þó, hvað verður
um hann ef framleiðslan fer ekki
fram undir vottuðu gæðakerfi, og
aðspurður játar að hafa aldrei heyrt
um gæðakerfi og ISO 9000 hvað,
er það eitthvað til að hafa ofaná
brauð. Ja, hvað gera Danir þá. Þá
verður ekki síður getgátur um hvað
verður um pólska gluggaframleið-
andann, sem stendur utan banda-
lagsins, sem ætlar líka að selja sína
glugga í Evrópu.
Þeir sem lengst ganga í þessum
málum vilja líta svo á að þau fyrir-
tæki í Evrópu sem ekkert verða
farin að huga að gæðakerfum þeg-
ar sameiginlegi markaðurinn verð-
ur að veruleika 1993 geti ekki selt
vörur sínar þar.
Aðrir spá því að Evrópubanda-
lagið muni til að byija með, þ.e.
fyrstu árin meðan þessi lönd eru
sjálf að jafna sig á breytingunum,
kreljast þess að allar vörur fram-
leiddar utan bandalagsins verði að
vera vottaðar ef leyfa á sölu á þeim
á hinum sameiginlega markaði.
Þetta verði notað sem „tæknileg
viðskiptahindrun" á lönd utan
bandalagsins.
Enn aðrir spá því að þetta muni
engu breyta varðandi sölu til Evr-
ópu.
Þá eru menn einnig í mikilli
óvissu um hvernig þessi mál muni
þróast og hve hratt. Er allt til í
því sambandi, sumir spá spreng-
ingu í þessum málum og allir muni
hlaupa til og koma sér upp vottuðu
gæðakerfi, aðrir segja að þetta
muni lognast út af.
í þeim gögnum sem Evrópu-
bandalagið hefur látið frá sér fara
um þessi mál er talað um að fyrir-
tækin verði (,,must“) að framleiða
eftir vottuðum gæðakerfum ætli
þau sér að framleiða fyrir Evrópu-
markaðinn eftir sameiningu.
Þetta mál verður enn flóknara
þegar farið er að skoða matvæla-
iðnaðinn. Þá er gluggaframleiðslan
hátíð, því hér sökkva menn á kaf
í allar heilbrigðisreglugerðirnar í
þessum löndum sem eru mismun-
andi frá einu landi til annars. Eftir-
lit með matvælum, kröfur til hrein-
lætis, húsnæðis, o.s.frv.
En spurning dagsins er, í hveiju
lendir íslenski gluggaframleiðand-
inn sem ætlar að selja gluggana
sína í Danmörku árið 1993, og í
hveiju lenda fiskvinnslurnar með
frosnu fiskþitana og gaffalbitana.
Koma íslendingar og allar þjóðir
heims til með að geta selt sínar
vörur til Evrópu á komandi árum
eins og á undanförnum árum. Eiga
íslendingar það á hættu að lenda
í erfiðleikum með að selja vörur
sínar, ef ekkert er að gert til að
aðlaga sig að hinni nýju Evrópu.
Höfundur er verkfræðingur.
Brúarhlaup á Sel-
fossi 7. september
Selfossi.
BRÚARHLAUP Selfoss fer
fram 7. september á Selfossi.
Hlaupið er haldið í tilefni 100
ára afmælis Ölfusárbrúar og er
liður í dagskrá sem verður 1.-8.
september í tilefni þessa.
Hlaupið hefst við norðurenda
brúarinnar og hlaupið verður um
götur Selfoss og í nágrenninu.
Vegalengdir í hlaupinu eru 5 km
skemmtiskokk, 10 km götuhlaup
Irland
Brottför 6. september
2 dagar.
Frá kr.
19.900
Einstakt tækifæri til að versla iCork,
þessarí heillandi stórborg á írlandi.
Hausttiskan komin og tiskuvörur
heimsborganna á ótrúlegu verði.
f IR fl A H IÐ S í D Í11N
wm
AUSTURSTRÆT117 • SÍM B222U0
og 21 km hálfmaraþon. þá verður
hjólreiðamönnum gefinn kostur á
að hjóla 10 km.
Allir þátttakendur fá viðurkenn-
ingu að loknu hlaupi og engin
skráningargjöld verða innheimt.
Áletraðir bolir hafa verið útbúnir
í tilefni hlaupsins og eru seldir á
500 krónur. Gert er ráð fyrir að
sem flestir hlauparar hlaupi í slík-
um bol.
Skráningarblöð liggja frammi í
versluninni Sportbæ og Sundhöll
Selfoss. Sérstakir skráningardag-
ar og söludagar á bolum verða 30.
ágúst kl. 16-18, 31. ágúst kl.
10-12, 5. sept. kl. 16-18 og 6.
sept. íd. 16-18 í Vöruhúsi KA og
Höfn hf. Þá verður hægt að skrá
sig í Tryggvaskála 7. september
kl. 10-12 en númer verða afhent
á þeim stað klukkan 12-13.
Það er Fijálsíþróttadeild Selfoss
sem er framkvæmdaaðili hlaupsins
en ætlunin er að hlaupið verði
árlegur viðburður.
— Sig. Jóns.