Morgunblaðið - 26.11.1988, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. NÓVEMBER 1988
„Menn þrá rómantík“
Sagt frá laugardagskvöldi á Tunglinu og Borginni
Það er laugardagskvöld og allur staðurinn dunar af rokk-
tónlist. Ég sit þar sem áður voru efri svalir í Nýja bíói. Þarna
sátu í eina tíð ungar stúlkur og grétu yfir ástum og óförum
kvikmyndastjarna en nú tárast stundum þarna ungt fólk ofan
í glösin sín yfir eigin örlögum. Hérna virðist mega reykja
hvar sem er og innan um móðu og mistur hrærist nú fólk
fram og aftur og ekki er laust við að sumum súrni í augum.
Ég er hér með ungri stúlku sem
er með allt á hreinu hvað snertir
skemmtistaði borgarinnar. Ég
hitti hana og alvörugefinn vin
hennar um daginn á Café Hressó
og tal okkar snerist m.a. um
skemmtistaðina. Þau settu fram
þá athyglisverðu skoðun að
skemmtistaðimir fylgdust ekki
með tíðarandanum. Nú væri í
uppsiglingu nýrómantískt skeið
og menn þráðu rómantík en
skemmtistaðirnir störfuðu enn í
anda raunsæisins. Tónlistarvalið
sögðu þau mótast af harðri rokk-
tónlist sem áður átti hljómgrunn
hjá lífsþreyttu velmegandi fólki.
Nú væru tímamir aðrir, flestir
sæju fram á erfiða daga í efna-
hagsmálunum og þá hafi reynslan
sýnt að rómantíkin komi oft til
skjalanna og hjálpi fólki í gegnum
erfiðleikana. Þau töldu að plötu-
snúðarnir fylgdust einhverra
hluta vegna ekki með þessum
hræringum þjóðlífsins og tónlistin
væri þess vegna oft ekki í takt
við það sem fólk vildi. Nú vildu æ
fleiri heyra ljúfa og rómantíska
tónlist en mættu sæta því að
skekjast fram og aftur um salina
eftir hörkulegum takti rokksins
og diskótónlistar. Þau lýstu því
hvemig vesalings fólk kemur
hrakið á skemmtistaðina til þess
að reyna að létta sér upp eftir
baming hversdagslífsins, en í stað
ljúfrar slökunar fær það þung
högg frá miskunnarlausum raf-
magnsgræjum sem beija þar
hraðan taktinn kvöldin á enda.
„Dapurleg örlög fyrir blankt
fólk,“ segjaþau tvö heimspekilega
og fá sér meira molakaffi.
Nokkru seinna erum við sem
sé komnar út á lífið, ég og þessi
vinkona mín af Café Hressó. Við
hittumst klukkan hálftólf á laug-
ardagskvöldi í Djúpinu, þar sem
djassleikarar voru í pásu og fyrr-
verandi MR-ingar sungu við raust
Gaudeamus igitur. Þegar við kom-
um út er auðfínnanleg einhver
spenna í köldu lofti miðbæjarins,
menn vænta sér jafnan mikils af
laugardagskvöldum. Leið okkar
liggur í Tunglið. Það em orð að
sönnu að umhverfið þar virðist
ekki bjóða uppá miklar rómantí-
skar hræringar. Allt virðist á ein-
hvemmáta grátt, kannski vegna
reykjarkófsins, þó vissulega séu
þar aðrir litir í bland. Tónlistin
er svo hávær að menn eiga erfitt
með samræður. Ég fer uppá efsta
pall þar sem er nú kominn bar
og svört leðursófasett. Ég sest
þar við kringlótt borð og pára
niður fáeinar athugasemdir. Við
hlið mér situr ungur maður með
mikið svart hár. Hann spyr hvort
ég sé að skrifa Ijóð. Nei, ekki er
það nú. „Jæja, ég spyr bara,“
segir hann og hristir ösku af vindl-
inum sínum. Hann horfir lengi á
mig og segir svo: „Veistu að þetta
er það skemmtilegasta sem hefur
komið fyrir mig í kvöld, að þú
sitjir þarna og skrifir." „Jæja,“
segi ég, „þú virðist ekki hafa átt
sérlega skemmtilegt kvöld." Ég
sé strax eftir orðum mínum því
hann verður svo angurvær í fram-
an að engu tali tekur. Hann fer
fljótlega að segja mér frá ástalífi
sínu sem mér heyrist vera í erfið-
ara lagi. Tvær ástarsorgir að baki
og nú vonlaust samband við eina
sem er bundin öðrum svo allt verð-
ur að gerast í felum. „En hvað
er rómantík?" segir hann dapur-
lega. „Er hún ekki t.d. að horfa
í augun á konum og segja eitt-
hvað ljúft og fallegt. En hér sér
maður ekkert nema reyk og heyr-
ir ekkert nema síbylju sem fer inn
um annað eyrað og út um hitt.
En jæja, ég er ánægður ef ég hef
vindil og vodka og einhvem til
að tala við þegar færi gefst fyrir
síbyljunni." Hann fer aftur að
tala um ástmey sín og mér heppn:
ast að heyra hvað hann segir: „í
hvert skipti sem ég sé hana þá
brenn ég allur, ég er að eyðast
upp í þessum eldi. Samt er þetta
allt svo óraunverulegt, við hitt-
umst aldrei í dagsbirtu." Ég
hlusta eftir megni á það sem hann
er að segja en eitthvað missi ég
úr því næst heyri ég að hann seg-
ir að ég hafi andlit eins og krabbi.
Mér er mjög misboðið þar til ég
átta mig á að hann er farinn að
tala um stjömumerki. í sama bili
kemur vinkona mín úr gönguferð
um staðinn og ég stend upp úr
djúpum leðurstólnum. Hinn dökk-
hærði kunningi minn horfir á eft-
ir mér saknaðaraugum, því nú
verður hann að láta sér nægja
vindilinn og vodkað en hefur ekki
lengur neinn til að tala við.
Við göngum niður allar tröpp-
umar og alla leið niður í kjallara
þar sem fyrir fáum árum var I
Kvosinni eða Café Rosenberg.
Rósótta þykka teppið er horfið
af gólfinu og það er líka horfin
sú ríkmannlega fyrirstríðsára-
stemmning sem sveif yfir þeim
stað. Gamla gyllta munstrinu á
súlum og lofti hefur þó ekki verið
breytt, en það er í kynlegu ósam-
ræmi við bert steingólfið og mynd-
imar sem málaðar eru á veggina
í nánast bamalegum stfl. Þama
ríkir afslappaður andi. Fólk í
óhefðbundnum klæðnaði ráfar hér
fram og aftur og talar saman.
Því miður er hávaðinn einnig hér
svo mikill að þó ég leggi við eyrun
heyri ég lítið af því sem fólk seg-
ir. Enda em orð þess og athafnir
mjög á stangli ef svo má segja.
Ég sest í sófa út í horni undir
mynd af brosmildri hrokkinhærðri
konu, sem dregin er fjarskalega
bamslegum dráttum. Við hlið mér
situr ungur maður með tvo silfu-
reymalokka í öðru eyranu. Hann
horfir alvörugefinn á fólkið í saln-
um. Ég spyr hann loks hvort hon-
um finnist þarna markvert fólk.
Já, honum finnst það. „Einkenni-
legt með þessa skemmtistaði,"
segir hann, „þeir skipta um nafn
og verða þá allt í einu aðalstaður-
inn, þar til einhver annar kemur
og gerir eitthvað nýtt, þá liggur
straumurinn þangað.“ Hann segir
mér að hann sé utan af landi og
komi oft í bæinn til þess að fara
út á lífíð. „Ekki veit ég til hvers,"
segir hann þreytulega. „Maður fer
út, líklega til þess að ná sér í
stelpu, en svo er reynslan sú að
maður drekkur of mikið og eyðir
of miklu, nær ekki í þá sem mað-
ur ætlar sér og getur varla talað
við neinn fyrir hávaða. Svo vakn-
ar maður daginn eftir og líður illa
á sál og líkama. Samt fer maður
aftur helgi eftir helgi og hlakkar
meira að segja stundum til ein-
hvers sem svo aldrei verður."
Hann talar um eyðni og þau áhrif
sem sá sjúkdómur hefur haft á
skemmtanalífíð. „Lauslætið hefur
minnkað,“ segir hann, „en þó er
það stundum svo að þeir sem
mest tala um hættuna eru skeyt-
ingarlausastir. Það er alltaf sama
gamla sagan, menn segja við
sjálfa sig: „Það kemur ekki neitt
fyrir mig.“ Eitt hefur þó gerst,
menn eru hættir að tala um kjam-
orkuvá en tala um eyðni í stað-
inn. Svo er þetta með róm-
antíkina," heldur hann áfram,
„menn segja að nú séu að renna
upp tímar nýrómantíkurinnar og
samt em allir hér á kafi í raun-
sæinu." Hann bendir út í salinn
þar sem fólk er á dularfullu snakki
hvert við annað eða eigrar um,
svartklætt í reykjarmóðunni og
minnir einna helst á lýsingar á
fömmönnum á tímum móðuharð-
indanna. „Þetta er eins og í kvik-
mynd,“ segir hann og veltir glasi
sínu milli handanna. „Ég er að
reyna að hafa hemil á mér,“ held-
ur hann áfram. „Á morgun ætla
ég ekki að vakna til þess að vera
bæði veikur og blankur."
Nú langar mig tii að kveðja
Tunglið og fara yfir á Borg. Vin-
kona mín er treg til, á staðnum
er margt álitlegra manna en ég
hugga hana með að svo kunni
einnig að vera á Borginni. Áður
en við fömm reyni ég að tala við
plötusnúðinn. Hann er ekki öf-
undsverður í búri sínu. Ég kalla
upp í eyra hans að mig langi til
að ræða við hann um lagavalið.
„Það er ekki hægt,“ kallar hann
á móti. „Farðu frá, ég er að vinna.
Tónlistin hérna er svona og því
verður ekki breytt," segir hann í
andartakshléi og þregður um leið
plötu á fóninn. Ég flýti mér að
spyija hvort hann eigi rómantíska
músík og hann ypptir öxlum en
segir um leið að menn spyiji nú
æ meira um rómantíska músík.
„Menn em að verða róm-
antískari," segir hann og í sama
bili upphefst ægilegt gaddavírs-
rokk og dansendurnir úti á gólfinu
taka að skaka sig í ærandi hávað-
anum. Ég arka út allshugar fegin
að losna við lætin, en það er
skammgóður vermir því á Borg-
inni er tónlistin hreint ekki á lægri
nótunum. Þar er mikill ljósagang-
ur á dansgólfinu og í ljósglömpun-
um þeytist fólk fram og aftur og
lætur sig náungann litlu skipta.
Við troðum okkur fram hjá fyrir-
ferðarmiklum dansendunum og
inn í salinn hinum megin við dans-
gólfið. Þar bjóða okkur sæti bros-
mildir ungir menn. Ég þigg boðið
en vinkona mín leggur í langan
leiðangur til þess að athuga hvaða
fólk sé á staðnum. Annar ungu
mannanna stendur upp og fer á
barinn, en hinn snýr sér að mér
og vill vita á mér deili. Ég verst
allra fregna en reyni hins vegar
að fá fram álit hans á staðnum.
„Þessir staðir eru allir eins,“ seg-
ir hann og grettir sig. „Allt of
mikill hávaði og tónlistin leiðinleg.
Takturinn er svo hraður að hjart-
að í manni hefur ekki við, það er
málið.“ í sama bili kemur stelpa
í fjarskalega stuttu pilsi gang-
andi. Sessunautur minn verður
annars hugar og horfir á fótleggi
stúlkunnar. „Ég þoli ekki konufót-
leggi,“ segir hann svo. „Finnst
þér fótleggir á kvenfólki ljótir?"
spyr ég hissa. „Nei,“ svarar hann,
„mér fínnst þeir einmitt óþolandi
æsandi. Þegar ég var yngri horfði
ég fyrst á bijóstin, seinna kom
röðin að mjöðmunum en nú er ég
kominn að fótleggjunum." „Hvar
endar þetta?“ spyr ég skelfd.
„Ætli þetta endi ekki í skófatn-
aði,“ segir maðurinn og hlær
tröllslega. Vinkona mín kemur
gangandi og spyr hvort ég vilji
labba um en ég segist koma
seinna. Maðurinn við borðið spyr
hver þetta sé. „Sú sem ég er
með,“ svara ég. „Með,“ segir
hann. „Hvað meinarðu, eruð þið
saman?" „Ja, við fórum hingað
saman í kvöld,“ svara ég. „Já,
þannig, ég hélt kannski að þið
væruð öðruvísi saman, maður veit
aldrei hver er með hveijum, í dag
eru allir með öllum, hvað veit
maður," segir hann og lýkur úr
glasi sínu. Við hættum að kallast
á og sitjum svolitla stund þegj-
andi og fínnum hvernig allt víbrar
eftir taktinum í tónlistinni. Svo
stend ég upp og kveð og fer fram
með vinkonu minni.
Einn vaskurinn á snyrtingunni
er stíflaður af mjúkum pappír og
sígaréttustubbum og setan af einu
klósettinu hefur af einhvetjum
óskiljanlegum ástæðum hafnað
fram á gólfi. Ég tek fram bréfs-
nuddu og pára niður athugasemd.
„Það er bannað að skrifa bréf á
klósettinu,“ segir ein stelpan við
mig með uppgerðar alvöru. Ég læt
þetta mér að kenningu verða og
fer fram í salinn aftur. Það er
farið að líða á kvöldið og til mín
kemur maður og býður mér í dans.
Ég afsaka mig og segist vera
þreytt. „En ég vil fara að dansa.
Veistu hvað klukkan er?“ segir
hann illilega og bendir mér á arm-
bandsúrið sitt. Ég lít á klukkuna
og sé að hún er að verða hálf-
þijú. „Æ, korndu," segir vinkoná
mín. „Þetta er kortérfyrirþijú
gæi“. Maður bregst við reiður og
segist ekki láta vísa sér frá. Hann
eltir okkur fram og aftur og vill
endilega dansa en við veijumst
fimlega. Loks björgum við okkur
á flótta. En nú virðast menn al-
mennt orðnir mjög áhugasamir
um dansmenntina og ganga um
með blíðu brosi og biðja um dans.
Sumir hafa heppnina með sér.
Augljóslega eru ýmsir þama í
rómantískum þönkum. Náttúra
manna er söm við sig. Þrátt fyrir
óhagstæð skilyrði brýst hún fram
og svipurinn á ýmsum á dans-
gólfínu er ekki til að taka feil á.
Menn láta sig engu skipta hávað-
ann og hraðan takt tónlistarinnar.
Þeirra innri taktur ræður ferðinni
og fær þá til að halla vanga að
vanga með blíðri eftirvæntingu í
andlitssvipnum. Við tökum káp-
umar okkar og göngum út.
Gráar gangstéttarnar berg-
mála af fótataki fólksins fyrir
utan. Ég hugsa um alla þá fætur
sem þama eiga spor sín. Um alla
þá sem eigrað hafa hönd í hönd
heim af balli í gegnum tíðina.
Þama er gömul saga ný. Líka
þetta laugardagskvöld verður
vafalaust einhveijum að hátíðlegri
stund sem geymd verður í minn-
ingunni. Stund sem haldið verður
uppá með reglulegu millibili. Upp-
haf kynna er eitthvað sem aldrei
gleymist. Rómantíkin á sér rætur
í mannssálinni og hún blívur þó
umhverfið sé óhagstætt. En ég
get verið sammála krökkunum á
Hressó, vissulega væri skemmti-
legra að fara á skemmtistaði ef
þar ríkti meiri mýkt og hlýja og
fólki væm þar sköpuð skilyrði til
þess að geta talað saman og dans-
að eftir hægum og rómantískum
lögum í bland við stuðlögin. En
tíminn stendur ekki kyrr, sé krafa
tíðarandans nýrómantík þá mun
hún smám saman setja mark sitt
á skemmtistaðina, tískan er harð-
ur húsbóndi og jafnvel harðsoðn-
ustu plötusnúðar standast henni
ekki snúning.
Texti: Guðrún
Guðlaugsdóttir