Morgunblaðið - 26.11.1988, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. NÓVEMBER 1988
13
ljóð hennar án leyfis Stalíns. Það
er alveg óhætt að segja að hún
hélt hinu „máttuga rússneska orði“
á lífi og sannaði enn einu sinni með
lífí sínu og gerðum að sannleikur
varir lengur en lygi.“
Víða farið
Hafliði hefur gert víðreist að
undanfömu. í september var hann
í tónleikaferð í Hong Kong með
kammersveit frá London, sveit sem
hann hefur oft spilað með áður, og
í ráði er að sveitin haldi til Suður-
Ameríku næsta vor. Þessi kammer-
sveit komst meira að segja á
Ólympíuleikana!
„Við vorum fulltrúar Bretlands á
sérstakri listahátíð sem haldin var
í Seoul um leið og Ólympíuleikamir
en þama vom fjölmargir listamenn:
Moskvu-fílharmónían, La Scala og
margar frægar hljómsveitir, leik-
flokkar frá ýmsum löndum og
myndlist eftir um 160 listamenn frá
ýmsum löndum. Við fómm einn dag
að sjá keppni á ólympíuleikvangin-
um og mér fannst gaman að upp-
lifa stemmninguna þar. Listahátíðin
var vel sótt og það var greinilegt
að menn kunnu vel að meta tilbreyt-
inguna eftir að hafa horft á sprett-
hlaup eða kúluvarp yfir daginn.
— Kemurðu bráðum aftur
hingað til lands?
„Ég vonast til að geta dvalið hér
talsvert á næsta sumri. í ráði er
að taka þátt í sumartónleikum í
Skálholti og vonandi get ég lagt
þar fram eitthvað nýtt. Annars geri
ég ráð fyrir að gefa mér góðan tíma
í heimabæ mínum, Akureyri," segir
Hafliði að lokum.
laus að kalla og líklega hallalaus
þrátt fyrir hvers kyns kárínur og
hindranir? Vom andstæðingamir
hrein og klár illmenni upp til hópa,
eins og ætla mætti af frásögn-
inni? Gæti það verið að þessi ill-
leysanlegi hnútur hafi að einhveiju
leyti stafað frá stríðlundaðri skap-
gerð tveggja höfuðandstæðing-
anna? Er sagan kannski of einhliða
og einlit í þessari bók? Spyr sá sem
ekki veit. Vissulega hefði ég kosið
að skrásetjari hefði rýnt fastar í
dulin rök þessa mikla styrjaldar-
reksturs og ekki látið sér nægja
að frásögn söguhetjunnar væri
skýr og skipuleg og sögð fram á
hreinu og ólastanlegu ritmáli.
Þrátt fyrir þessar aðfinnslur er
þessi saga Skúla Pálssonar á
Laxalóni hið merkasta skilríki og
til þess fallin að leiða hugann að
því að í hinu rómaða lýðræðisríki
Islandi er ekki ávallt allt sem sýn-
ist og oft getur verið býsna tor-
velt að ná rétti sínum. En það er
nú víst engin ný speki, kynnu sum-
ir að segja.
Suður-afrískur stjórnarerindreki á íslandi í lyrsta sinn:
Vill kynna íslendingum rök-
semdir Pretóríustjómarinnar
0
Atti stuttan fund með utanríkisráðherra
SENDIHERRA Suður-Afríku í Svíþjóð, Oswald Albers, hefur
verið hér á landi til að kynna sjónarmið ríkisstjórnar sinnar
fyrir hérlendum ráðamönnum. A þriðjudagsmorgun átti hann
stuttan fimd með utanríkisráðherra, Jóni Baldvin Hannibals-
syni, og sagði ánægjulegt að hafa fengið tækifæri til þess.
Albers, er setið hefur í rúmt ár í Stokkhólmi, mun vera
fyrsti suður-afríski stjórnarerindrekinn sem hingað kemur í
opinberum erindagerðum en
mann hér á landi.
í samtali við Morgunblaðið
sagði Albers að stjóm hans teldi
nauðsynlegt að íslendingar
kynntu sér málefni Suður-Afríku
frá sem flestum hliðum; frétta-
flutningur frá landinu væri yfir-
leitt mjög einhliða.
Aðspurður sagðist hann telja
mögulegt að áætlun Sameinuðu
þjóðanna nr. 435 um frið i An-
gólu, brottför kúbverskra her-
manna frá Angólu og sjálfstæði
Namibíu, sem Suður-Afríkumenn
stjóma, gæti tekið gildi 1. febrúar
en ríkisstjómir allra deiluaðila
hafa nú samþykkt friðarskilmála
er samninganefndir þeirra í Genf
urðu fyrir skömmu ásáttar um.
Samkvæmt áætlun SÞ myndu
síðan líða sjö mánuðir þar til kosn-
ingar undir eftirliti SÞ fæm fram
í Namibíu. Suður-Afrikumenn
hefðu þegar flutt allan her sinn á
brott frá Angólu.
Meðal áhyggjuefna Pretoríu-
stjómarinnar væri fjárhagsstaða
sjálfstæðrar Namibíu; hver myndi
veita landinu þann fjárhagsstuðn-
ing, sem Suður-Afríka hefði fram
til þessa annast og hver myndi
ábyrgjast lán sem landið hefði
'tekið. Hann sagðist viss um að
þorri hvítra Namibíumanna, sem
em rúm 5% íbúanna, myndi sætta
sig við úrslit fijálsra kosninga,
hver sem þau yrðu.
Um sambúðina við nágrann-
aríkin sagði sendiherrann að ferð
P.W. Bothas forseta til Mozambík,
Malawi og Zaire nýlega hefði ver-
ið árangursrík og væri nú unnið
að auknum viðskiptum á ýmsum
sviðum við Mozambíkmenn, m.a.
rætt um suður-afrísk lán til að
bæta hafnarskilyrði í Mózambík.
Hann sagði sögusagnir um stuðn-
ing suður-afrískra stjórnvalda við
skæmliða í Mozambík úr lausu
lofti gripnar.
Albers sagði að Suður-Afríku-
stjórn hefði boðið Nelson Mand-
Pretóríustjórnin hefur ræðis-
ela, leiðtoga Afríska þjóðarráðsins
(ANC), frelsi gegn því að hann
lýsti afdráttarlausri andstöðu við
ofbeldi. Því hefði hann hafnað.
Mandela hefur setið inni síðan
1961 en hann var dæmdur í ævi-
langt fangelsi fyrir meint landráð
er sannað þótti að hann hefði
hvatt til stjórnarbyltingar og
skipulagt hermdarverk. Þess má
geta að Mangosuthsu Buthelezi,
hófsamur leiðtogi sex milljóna
Zulumanna í Suður-Afríku, hefur
neitað, ásamt nær öllum öðmm
blökkumannaleiðtogum, að hefja
samningaviðræður við suður-
afrísk stjórnvöld meðan Mandela
væri í fangelsi. Er Albers var
spurður hvort áðurnefnt skilyrði
stjórnarinnar væri ekki landinu
dýrt ef það hindraði raunhæfar
samningaviðræður sagði hann að
fangavist Mandela væri ekki aðal-
hindmnin í vegi viðræðna heldur
hryðjuverk skæmliða ANC
síðustu árin; þeir yrðu að láta af
þeim. Stjóm hans hefði sagt: „Við
munum ræða við ANC ef þeir
stöðva hryðjuverkin." Ljóst væri
að hótanir og ofbeldi skæmliða
gagnvart svörtum kynbræðmm
sínum hefðu þau áhrif að fjöldi
fólks þyrði ekki annað en fara að
óskum þeirra. Það væri í sumum
tilvikum ástæða þess að svartir
forystumenn þyrðu ekki að hefja
samningaviðræður við stjórnvöld.
„Meirihluti fólksins, hvítra jafnt
sem blakkra, vill frið og ró og
styður viðleitni stjómarinnar i
Pretoríu í þá átt,“ sagði Albers.
Er sendiherrann var spurður
hvemig stjómvöld teldu sig geta
fullyrt þetta án þess að blökku-
menn fengju að sýna hug sinn í
kosningum sagði hann aðeins að
það væri hægt með ýmsum hætti.
Það væri staðreynd að meirihluti
blökkumanna væri í reynd andvíg-
ur ofbeldisaðferðum ANC.
Norðurlöndin hafa ásamt fleiri
Reuter
Oswald Albers sendiherra:
„Hryðjuverk Afríska þjóðar-
ráðsins koma í veg fyrir að
hægt sé að semja um skiptingu
valds í Suður-Afríku milli hinna
ólíku þjóða og kynþátta.“
ríkjum beitt Suður-Afríku efna-
hagslegum refsiaðgerðum, fyrst
og fremst viðskiptabanni, og fyrir
nokkmm mánuðum ákvað ríkis-
stjóm íslands einnig að banna öll
viðskipti við landið. Sendiherrann
sagði þessar aðgerðir nokkurra
ríkja hafa valdið erfíðleikum en
fyrst og fremst hefðu þær komið
niður á blökkufólki sem hefði
misst vinnuna fyrir vikið. Nefndi
hann sem lítið dæmi að 7.000
konur, flestar af lituðum kyn-
stofni, hefðu lengi haft þann árst-
íðabundna starfa að vefja bláum
pappír utan um epli sem ætluð
vom til útflutnings; þær hefðu nú
misst vinnuna og ætti viðskipta-
bannið þar mestan þátt. Hagvöxt-
ur þyrfti að vera 5,5% til að halda
í horfínu þar sem viðkoma svarta
meirihlutans væri afar mikil, tæp
3% á ári, en á þessu ári væri að-
eins gert ráð fyrir 2% hagvexti.
Hins vegar myndu efnahagslegar
refsiaðgerðir ekki valda falli ríkis-
stjómarinnar eins og sumir and-
stæðingar hennar hefðu vonað.
Desmond Tutu, erkibiskup og
friðarv’erðlaunahafi Nóbels, hefur
stutt efnahagslegar refsiaðgerðir
og sagt að blökkumenn væm
reiðubúnir að taka á sig byrðar
um hríð til að koma minnihluta-
stjóm hvítra frá. Um Tutu sagði
sendiherrann að biskupinn væri
yfírmaður kirkjudeildar aðeins
tveggja milljóna manna í landi
með 35 milljónir íbúa og meira
að segja hans eigin kirkja væri
klofin í afstöðu sinni til stefnu
biskupsins. Tutu byggi í glæsilegu
húsi í Höfðaborg, hefði tryggar
tekjur frá kirkjunni, börn hans
gengju í skóla í Chicago í Banda-
ríkjunum. „Hvernig getur þessi
maður talað fyrir munn venju-
legra blökkumanna í landinu?
Hvers vegna ætti heimurinn að
hlusta af slíkri athygli á þennan
mann jafnvel þótt honum hafi
verið veitt Nóbelsverðlaun? Um
daginn héldu 400 svartar konur
úr hópi atvinnulausra mótmæla-
fund við hús Tutus og kröfðust
þess að hann útvegaði þeim
vinnu.“
Sendiherrann lagði að lokum
áherslu á að Suður-Afríkustjórn
hefði fyrir þrem ámm lýst því
yfír að aðskilnaðarstefnan (apart-
heid) væri röng stefna og hún
væri ekki lengur leiðarhnoð
stjómvalda. Stefna hennar nú
væri að allir kynþættir skiptu með
sér stjómvaldinu. Vandinn væri
hins vegar sá að þótt hægt væri
að tala um meirihluta og minni-
hluta íbúa landsins ef eingöngu
væri litið á hörandslit þá væri
málið flóknara. Blökkumenn
skiptust í 10 þjóðir, stærstar væm
Xhosar og Zulumenn. Þar fyrir
utan væm Indveijar, kynblend-
ingar og hvítir menn. Ef komið
yrði á einhvers konar sambands-
ríki í landinu yrði að gæta jafn-
vægis milli þessara hópa. Huga
bæri að því að yrði t.d. efnt til
forsetakosninga myndu allir
Xhosar kjósa sinn frambjóðanda,
allir Indvetjar sömuleiðis fram-
bjóðanda úr eigin röðum osfrv.
Til að hægt yrði að semja um
stjórnarskrá á ráðstefnu allra
kynþátta og þjóða landsins, eins
og stefnt væri að með nýju fmm-
" varpi stjómarinnar, þá væri það
skilyrði að hryðjuverk ANC yrðu
stöðvuð.
1 AMfcL
W
borás
PARADISO Bjarni Þ. Halldórsson,
Umboðs og Heildverslun,
Vesturgötu 28 sími: 29877