Morgunblaðið - 10.10.1987, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. OKTÓBER 1987
pttripmM&Mí
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 600 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 55 kr. eintakið.
Alþingi og
ríkissljórnin
EB geturvaiið samn-
inga við Islendinga
með skírskotun til
sérréttinda okkar
— segir Eyjólfur Konráð Jónsson, formaður
utanríkisnefndar Alþingis, um hugsanlega
samninga íslands og Evrópubandalagsins
án þess að það fái fiskveiðiheimildir
Alþingi verður sett í dag.
Þetta er fyrsta þing, sem
saman kemur að loknum kosn-
ingum og myndun nýrrar
ríkisstjómar. Styrkleikahlutföll
flokkanna hafa breytzt mjög
frá því sem var á síðasta þingi.
Sjálfstæðisflokkurinn kemur til
þessa þings veikari en nokkru
sinni fyrr. Hin breytta staða
flokksins á eftir að koma í ljós
m.a. í kosningum til nefnda og
ráða, þar sem flokkurinn fær
óhjákvæmilega færri fulltrúa
en áður. Borgaraflokkurinn,
sem er enn óskrifað blað, fær
nú í fyrsta sinn frá kosningum
vettvang til þess að láta að sér
kveða og um leið mun koma í
ljós, hvort flokkurinn er ein-
hvers megnugur.
Þegar störf þingmanna heij-
ast af fullum krafti eftir
helgina reynir fyrst á innviði
þeirrar ríkisstjómar, sem
mynduð var sl. sumar. Staða
hennar hefur frá upphafi verið
dálítið sérstök. Þetta er ríkis-
stjóm, sem enginn vildi, en eina
ríkisstjómin, sem hægt var að
mynda! Þetta er í fyrsta sinn í
tæp fjörutíu ár, sem Sjálfstæð-
isflokkurinn á aðild að þriggja
flokka ríkisstjórn. Á næstu vik-
um og mánuðum reynir mjög
á hæfni formanns Sjálfstæðis-
flokksins til þess að halda
saman ríkisstjórn þriggja ólíkra
flokka, sem augljóslega er
margfalt erfiðara en að halda
saman tveggja flokka stjóm-
um. Hinir óbreyttu stuðnings-
menn Sjálfstæðisflokksins eiga
eftir að kyngja mörgu, sem
þeim kann að vera ógeðfellt
vegna þeirrar ábyrgðar, sem
hvílir á forystuflokki ríkis-
stjómarinnar að halda stjóm-
inni saman.
Þingflokkur Sjálfstæðis-
manna er ekki samstæður um
þessar mundir. Þar em mörg
vandamál á ferðinni, sem eiga
eftir að valda erfíðleikum fyrir
Sjálfstæðisflokkinn í þessu
stjómarsamstarfi. En þing-
menn flokksins verða að
horfast í augu við þá ábyrgð,
sem á þeim hvílir. Þetta er sú
ríkisstjóm, sem hægt var að
mynda og þeim ber skylda til
að veita henni þann stuðning,
sem nauðsynlegur er.
Alþingi og ríkisstjóm standa
frammi fyrir verulegum vanda-
málum í efnahags- og atvinnu-
Iífi. Mikil hætta er á að
fastgengisstefnan sé að bresta.
Frystingin er komin í taprekst-
ur, iðnaður og margvísleg
þjónustustarfsemi á í erfiðleik-
um og gífurlegur viðskiptahalli
blasir við á næsta ári. Kaup-
gjaldssamningar renna út um
áramót. Launaskriðinu á und-
anfömum mánuðum má líkja
við sprengingu. Aðgerðir ríkis-
stjórnarinnar hafa mælzt
misjafnlega fyrir. Mörgum
finnst hún hafa stigið skref til
baka og að hún hafi dregið úr
þeim umbótum, sem síðasta
stjóm beitti sér fyrir á mörgum
sviðum ekki sízt í fjármálum.
Þrátt fyrir skiptar skoðanir
um efnahagsráðstafanir stjóm-
arinnar fram til þessa skiptir
þó mestu, að henni takist að
veita þjóðinni þá hugmynd-
aríku forystu, sem hún þarf á
að halda, einmitt nú þegar
meiri óvissa ríkir um framtíð-
ina, en verið hefur undanfarin
misseri. Það er verkefni Al-
þingis og ríkisstjómar að veita
slíka forystu. Segja má, að
ríkisstjómin hafi ekki fengið
tækifæri til þess fyrr en nú,
að sýna hvað í henni býr að
þessu leyti. En nú bíða menn
þess, hvemig forsætisráðherra
hagar málflutningi sínum i
stefnuræðu sinni til Alþingis.
Sú ræða hefur mikla þýðingu
fyrir þessa ríkisstjóm og
framtíð hennar. Hið sama má
segja um fjárlagaræðu hins
nýja fjármálaráðherra. Hún
leiðir í ljós, hvort Alþýðuflokk-
urinn ætlar að beita áhrifum
sínum í núverandi ríkisstjóm
til þess að snúa frá þeirri frjáls-
ræðisstefnu, sem fyrrverandi
ríkisstjóm beitti sér fyrir, eða
hvort flokkurinn er reiðubúinn
til að standa við þau fyrirheit,
sem hann gaf í kosningabarátt-
unni ef marka mátti málflutn-
ing talsmanna hans.
Sá tónn, sem sleginn verður
í fjárlagaræðunni kann að hafa
töluverð áhrif á framvindu
stjómmálabaráttunnar í
landinu. Er Alþýðuflokkurinnm
að hallast að framtíðarsam-
starfi við Framsóknarflokkinn,
eins og varaformaður Fram-
sóknarflokksins bauð upp á
fyrir skömmu?
Almenningsálitið hefur ekki
gefíð ríkisstjórninni mikið
svigrúm til að festa sig í sessi.
Þess vegna munu störf Al-
þingis fram að áramótum
skipta miklu um framtíð henn-
ar. Þingmenn stjómarflokk-
anna þurfa því að bretta upp
ermamar og leggja til hliðar
ágreining um það, sem minna
máli skiptir.
„FERÐIN sannfærði mig um það
að Evrópubandalagið er að ná
takmarki sinu, þ.e. landamæri
verða brotin niður milli aðild-
arríkjanna og löndin verða ein
efnahagsleg heild. Ég trúði því
ekki fyrr en ég sá og heyrði
hvað þarna er að gerast. Þetta
eru einhver mestu tíðindi
nútimasögunnar." Þetta sagði
Eyjólfur Konráð Jónsson, al-
þingismaður og formaður ut-
anríkisnefndar Alþingis, þegar
hann var spurður um heimsókn
nefndarinnar til Evrópubanda-
lagsins (EB) um miðjan síðasta
mánuð. Þetta var í fyrsta skipti
sem utanríkisnefnd hefur farið
út fyrir landsteinana. Forustu-
mönnum EB var sagt frá stefnu
íslands í fiskveiðum og m.a.
kynnt „íslenska ákvæðið“ í haf-
réttarsáttmálanum.
„Ég vona og er raunar sannfærð-
ur um að þessi ferð okkar í utanrík-
isnefnd hafi verið gagnleg. Það sem
er að gerast innan EB hafði mikil
áhrif á okkur öll. Við skiljum betur
en áður hvað fyrirhugaðar breyting-
ar eru mikilvægar og við íslending-
ar hljótum að gera það sem hægt
er til að þær verði að veruleika."
Utanríkisnefnd hitti marga af for-
ustumönnum Evrópubandalagsins,
þar á meðal Lord Plumb, forseta
Evrópuþingsins, Josep Verde I
Aldea, formann nefndar Evrópu-
þingsins sem annast samskipti við
Island, Finnland, Svíþjóð og Norð-
urlandaráð, Willy de Clercq, sem
fer með utanríkismál í fram-
kvæmdastjóm EB, E. Gallagher
yfirmann sjávarútvegsdeildar EB,
svo einhveijir séu nefndir. Gallagh-
er er íslendingum kunnur, en hann
hefur oft komið hingað til lands til
að kynna fiskveiðistefnu bandalags-
ins.
„Það var samdóma álit allra
nefndarmanna í utanríkisnefnd að
gefa ekkert það í skyn sem gæfí
til kynna að ísland hugleiddi að
óska aðildar að Evrópubandalaginu.
Hér á landi hefur enginn maður
haft trú á því að bandalagið næði
því markmiði sínu að sameinast í
einni efnahagslegri heild. Það er
ekki fyrr en fyrst nú að menn eru
að átta sig á því hvað raunverulega
er að gerast," segir Eyjólfur Konráð
og hann útilokar ekki að utanríkis-
nefnd beiti sér fyrir því að samskipti
íslands og Evrópubandalagsins
verði rædd sérstaklega á Alþingi á
komandi vetri. „Og ég vil geta þess
að samstarfið í nefndinni var frá-
bært og mikla athygli vakti að
fulltrúar allra stjómmálaflokka á
íslandi skyldu mæta til leiks og
vera algjörlega samstiga. Hannes
Hafstein, ráðuneytisstjóri, og Einar
Benediktsson, sendiherra, voru líka
ómetanlegir aðstoðarmenn og veitti
ekki af því fundir voru langir og
strangir í fjóra daga.“
Evrópubandalagið stefnir að því
að afnema allar hindranir á flutn-
ingum fólks, flármagns og á
viðskiptum á milli aðildarríkjanna
fyrir 1992. Markmiðið er að tengja
viðskiptalíf landanna saman í eina
heild. Áætlunin er í 300 liðum og
er kynnt í „Hvítu bókinni" (The
White Paper on Completing the
Intemal Market). En hveiju breyta
þessar áætlanir fyrir okkur íslend-
inga? „Við verðum að taka upp
miklu meira fijálsræði, sérstaklega
á sviði peningamála, gagnstætt því
sem nú er verið að gera,“ segir
Eyjólfur Konráð og bætir við að
„auðvitað eigum við að taka þátt í
því samstarfi við EB sem er okkur
til góða. Það eru allir innan EFTA
sammáia um það, hvort sem þeir
kunna að vera á leið inn í Evrópu-
bandalagið eða ekki, að rétt sé að
fylgja bandalaginu eftir t.d. í auknu
frelsi í peningaviðskiptum milli
landa, stöðlum o.s.frv. Við eigum
að stíga þessi skref, sem ekki tengj-
ast okkar fiskveiðihagsmunum og
það getur auðveldað okkur og EB
á ná samkomulagi um framtíðar-
skipan á okkar óbeinu aðild að
þessu merkilega samstarfi."
Umræður um EB hafa aukist
verulega hér á landi á undanförnum
misserum, en enn sem komið er
hefur enginn stjómmálaflokkur
tekið afstöðu til bandalagsins aðra
en þá að ísland geti ekki gerst að-
ili að því. Og er bent á fiskveiði-
stefnu bandalagsins og við það
situr. Eyjólfur Konráð var spurður
um þetta atriði, en sagði nefndar-
menn hafa gert forráðamönnum
Evrópubandalagsins grein fyrir sér-
stöðu íslands í fiskveiðum. „Ég
lagði á það áherslu { ræðum og í
samtölum að allt frá annarri Haf-
réttarráðstefnu Sameinuðu þjóð-
anna árið 1960 hafi hinar sérstöku
aðstæður íslendinga verið ræddar
og í hafréttarsáttmálanum er
ákvæði um sérstöðu íslands, sem
ætíð er nefnd „íslenska ákvæðið“.
Við höfum sögulegan sérrétt og það
vissu allir á hafréttarráðstefnunni
hvað „íslenska ákvæðið" er. For-
ustumenn EB skilja þetta nú,“ sagði
Eyjólfur Konráð. „í 71. gr. Hafrétt-
Höfum ekkert að fela o g
f örum engar krókaleiðir
Fatainnflylj endur vísa ummælum Víglundar Þorsteinssonar á bug
TALSMENN nokkurra i hópi stærstu fatainnflytjenda landsins visa á
bug þeim ummælum Víglundar Þorsteinssonar í Morgunblaðinu á
fimmtudaginn að föt frá Austurlöndum fjær séu flutt hingað til lands
sem um vaming frá löndum innan friverslunarbandalaganna væri að
ræða. Þetta eigi þátt í slæmri afkomu islensks fataiðnaðar.
í tilefni af ummælum Víglundar skoðunar," sagði Gunnar. „Sam-
leitaði Morgunblaðið álits talsmanna
nokkurra fyrirtækja sem þekkt eru
að innflutningi á fatnaði. „Það verð-
ur að gera þá kröfu til Víglundar
Þorsteinssonar að maður í hans
stöðu rökstyðji ásakanir sem þessar
og greini nánar frá því við hvað
hann á. Það verður ekki við það
unað að heil stétt manna liggi undir
grun um ólöglegan innflutning,"
sagði Þorsteinn Pálsson innkaupa-
stjóri hjá Hagkaup. „ Við flytjum inn
mikið af fatnaði frá Austurlöndum
en reynum ekkert að fela það og
okkar vamingur fær þá tollameðferð
sem vera ber.“
Gunnar Kjartansson forstöðu-
maður fatadeildar Sambandsins
kvaðst aldrei hafa heyrt um að við-
skiptahættir sem þessir viðgangist á
íslandi. „En Víglundur hlýtur að
hafa eitthvað fyrir sér í þessu og
eðlilegt er að yfirvöld taki málið til
bandið flytur inn mikið af fötum frá
Hong Kong og Kóreu en þau fara
engar krókaleiðir. Við höfum ekkert
að fela.“
Ágúst Ármann forstjóri sam-
nefndrar heildssölu sagði að ásakan-
ir um ólögmætan innflutning snertu
ekki sitt fyrirtæki. „Þeir sem standa
í innflutningi sem þessum þurfa að
hafa samstarf við erlenda framleið-
endur eða heildsala um svikin," sagði
Ágúst. „ Þetta er brot á erlendum
lögum jafnt og íslenskum og gengur
gegn forsendum fríverslunar.
Abyggileg fyrirtæki koma ekki ná-
lægt svona íöguðu."
Magnús Erlendsson hjá heild-
verslun Björgvins Schram kvaðst
telja víst að Víglundur Þorsteinsson
léti sér ekki ummæli sem þessi um
munn fara án þess að geta staðið
við þau'. „Maður hefur heyrt að sum
fyrirtæki standi að innflutningi með
þessum hætti. Það eru til óheiðarleg-
ir menn í þessu starfi eins og flestum
öðrum. Ég vona að þessi orð
Víglundar verði til þess að málið
verði rannsakað og svikin afhjúpuð,“
sagði Magnús Erlendsson.
Skálholtsskóli sett
Um 500 n(
LÝÐHÁSKÓLINN í Skálholti veré
nóvember. Hefjast hátiðahöld da)
dómkirkju kl. 14. Ferð verður fr
velunnarar og áhugamenn um efli
í frétt frá skólanum.
A liðnum misserum hefur skóla-
hald Skálholtsskóla eflst mjög. Nú
greinist starfsemi skólans í femt.
Hinn hefðbundi lýðhálskóli starfar
frá nóvemberbyijun til aprílmánað-
ar. Hefur áhersla undanfarið verið
lögð á ítarlegt nám á myndlistar-
svið’i auk hinna hefðbundnu bóklegu
greina lýðháskóla. I öðru lagi hefur