Morgunblaðið - 10.10.1987, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. OKTÓBER 1987
ÞINGBRÉF
110. löggjafarÞ'ng Islendinga:
„Ríkisútgjöld vaxi ekki ör-
ar en þjóðarframleiðsla“
Fj árlagaf r um varp
síðbúið?
„Laugardagur til lukku“ var eitt sinn
sagt. Við skulum vona að sú verði raun-
in nú. Alþingi íslendinga, 110. löggjaf-
arþing, verður sett í dag, laugardaginn
10. október. Forseti Islands, Vigdís
Finnbogadóttir, setur Jnngið, nýkomin
heim úr velheppnaðri Italíuför. Aldurs-
forseti þingsins, Stefán Valgeirsson,
þingmaður fyrir Norðurlandskjördæmi
eysta, stýrir þessum fyrsta fundi, unz
forsetar þings hafa verið kjörnir.
I
Þetta verður sérstætt þing um sitt hvað.
Það verður fyrsta þing nýs kjörtímabils,
fyrsta þing nýrrar ríkisstjómar og fyrsta
þing eftir breytingu á kosningalögum til
að draga úr misvægi atkvæða eftir kjör-
dæmum. Það sem breytzt hefur að öðru
leyti frá síðasta þingi er m.a.:
* Þingmenn eru nú 63 í stað 60 áður.
* Þingmönnum þéttbýliskjördæma hefur
fjölgað: Reykjavíkurkjördæmi hefur nú 18
þingmenn og Reykjaneskjördæmi 11.
* 13 konur sitja nú á þingi og hafa aldr-
ei verið fleiri — 20% þingheims.
* Húsbúnaði og uppröðun sæta í þingsöl-
um, bæði þingmanna og ráðherra, hefur
verið breytt til að koma fleiri þingmönnum
sómsamlega fyrir.
* Þriðjungur þeirra (21), sem nú taka
sæti á Alþingi, áttu ekki sæti á síðasta
þingi. Átján þingmenn kjörtímabilsins
1983-1987 hafa helzt úr lestinni.
Nýir þigmenn setja efalaust svip sinn á
þingsetningu í dag og störf þingsins í
vetur. „Nýir vendir sópa bezt“, segir mál-
tækið. Megi þau orð ganga eftir.
II
Það hefur verið keppikefli hverrar ríkis-
stjómar og hvers fjármálaráðherra gengin
ár að frumvarp að fjárlögum komandi árs
nái að verða fyrsta mál hvers haustþings,
með og ásamt lánsfjáráætlun og frum-
varpi að lánsfjárlögum. Þetta tekst
sennilega ekki nú. Það eru ýmis óvissuatr-
iði varðandi þróun efnahagsþátta í þjóðar-
búskapnum sem valda því, að frumvörp
þessi kunna að verða síðbúnari nú en áður.
Frumvörp til fjár- og lánsfjárlaga — og
fylgigögn — gefa jafnan góða yfirsýn yfir
ríkisbúskapinn í heild um leið ogþau kunn-
gera veigamikla þætti í efnahagsstefnu
viðkomandi ríkisstjómar og mikilvæg
markmið á þeim vettvangi. Þeirra er
máske beðið með meiri eftirvæntingu nú
en oft áður, bæði vegna óvissu um launa-
og verðlagsþróun, viðskiptajöfnuð út á við
og gengismál — og vegna þess að nú sit-
ur sá flokksleiðtogi á stóli fjármálaráð-
herra, sem hvað hvassyrtastur var í garð
stefnunnar í ríkisfjármálum á gengnu
kjörtímabili.
III
Hér verður ekki frekar spáð í fjárlaga-
gerðina sjálfa, en minna má á þau ákvæði
stjómarsáttmálans, sem varða ríkisbú-
skapinn.
* í stefnuyfirlýsingu ríkisstjómarinnar,
sem gefin var í júlímánuði sl., segir m.a.,
„að jafnvægi í ríkisfjármálum verði náð á
næstu þremur árum . . . Útgjöld ríkis-
sjóðs verði endurskoðuð þannig að gætt
verði fyllsta aðhalds og spamaðar og að
þau vaxi ekki örar en þjóðarframleiðsla".
Hugsanlega verður stefnt að hallalausum
ríkisbúskap á skemmri tíma en hér er
heitið. Mikilvægt er að ríkisútgjöld ýti
ekki undir þensluna í þjóðfélaginu.
* í starfsáætlun stjómarinnar stendur og:
„Ríkisstjómin mun beita hagstjómartækj-
um með samræmdum hætti. Fjárlögum,
Iánsfjáráætlun, peninga- og gengismálum
verður markvisst beitt til þess að draga
úr sveiflum og treysta jafnvægi í þjóðarbú-
skapnum." í ljósi þessa fyrirheits átti
ríkisstjómin þann kost einan að endur-
skoða fjárlagafrumvarp fyrir komandi ár
í ljósi nýrrar og „svartrar" þjóðhagsáætl-
unar fyrir árið 1988.
IV
Of snemmt er að gera því skóna hvaða
mál ríkisstjómin fær þinginu til meðferðar
fyrstu starfsvikur þess. Það skiptir hins-
vegar verulegu máli að dreifa stjómar-
frumvörpum — og raunar þingmálum
yfírhöfuð — hyggilega á starfstíma þess,
svo að hann nýtist sem bezt. Á þetta hef-
ur skort undanfarið. Þess er og að vænta
að ríkisstjómin og einstakir ráðherrar
hafí notað sumarmánuðina vel til að und-
irbúa þau mál, sem verða viðfangsefni
þingsins.
Stefnuyfírlýsing og starfsáætlun ríkis-
stjómarinnar (júlí 1987) gefur vísbendingu
um til hvaða áttar verður stefnt. Meginat-
riði stjómarstefnunnar eru:
1) Stöðugt gengi og viðnám gegn verð-
bólgu.
2) Minni viðskiptahalli, lækkun erlendra
skulda.
3) Ríkissjóðshalla verði eytt á þremur
ámm.
4) Eðlileg byggðaþróun og varðveizla auð-
linda lands og sjávar.
5) Fylgt verður utanríkisstefnu er tryggir
öryggi landsins og fullveldi þjóðarinnar.
6) Aukin framleiðni, svo stytta megi
vinnutíma og bæta kjör hinna tekjulægstu.
7) Samræmt lífeyriskerfí og traustari
fjárhagsgrundvöllur húsnæðiskerfísins.
8) Efling íslenzkrar menningar, menntun-
ar, rannsókna og vísinda.
Undir högg er að sækja með sum þess-
ara stefnumála, ekki sízt þau er varða
viðskiptahalla (sem stefnir í óefni), ríkis-
sjóðshalla, gengi gjaldmiðils okkar og
byggðaþróun.
Sterkar líkur standa til að vænta megi
stjómarfrumvarpa um húsnæðismál, er-
lent áhættufé í atvinnurekstri hér á landi,
endurskoðaða fískveiðistefnu, staðgreiðslu
skatta, tilfærslu utanríkisviðskipta frá við-
skiptaráðuneyti til utanríkisráðuneytis,
banka og sparisjóði sem og frumvarpa til
staðfestingar á bráðabirgðalögum.
Ríkisstjómin hefur og heitið endurskoð-
un kosningalaga, frumvarpi að nýjum
lögum um Stjómarráð íslands, heildarend-
urskoðun dómsmálaskipunar (aðskilnað
dómsstarfa og stjómsýslustarfa) sem og
almennri stjómsýslulöggjöf. Mál þessi
hafa hinsvegar ekki verið tímasett.
Framangreind upptalning er engan veg-
inn tæmandi.
V
Þá má búast við að einstakir þingmenn
flytji fjölda mála, bæði tillögur til þings-
ályktunar og fmmvörp að lögum, að
ógleymdum fyrirspurnum til ráðherra, sem
fjölgað hefur meira en góðu hófi gegnir á
síðari þingum.
Væntanlega verður frumvarp um inn-
flutning og framleiðslu „alvöru" bjórs í
hópi mála, er þingmenn flytja. Líkur
standa til þess að bjórinn hafí meiri stuðn-
ing á þessu þingi en áður, jafnvel meiri-
hluta.
Nýr þingflokkur Borgaraflokks gerir
efalítið tilraun til að ná almenningsat-
hygli með þingmálaflutningi.
VI
í starfsáætlun ríkisstjómar Þorsteins
Pálsson segir m.a.:
„Meginþættir efnahagsstefnunnar á
næstu árum eru:
1) Að verðbólgu verði náð niður á svipað
stig og í helztu viðskipta- og samkeppni-
slöndum.
2) Að halla á ríkissjóði verði eytt á næstu
þremur árum.
3) Að jafnvægi verði náð í viðskiptum við
útlönd.
4) Að erlendar skuldir lækki sem hlutfall
af þjóðartekjum.
5) Að innlendur spamaður aukizt.
Þar segir jafnframt:
„Ríkisstjómin mun stuðla að því að
launaákvarðanir í þjóðfélaginu samræmist
þessum markmiðum, jafnframt því sem
kaupmáttur lægstu launa verði aukinn."
Efnahagsstefna stjómar og framkvæmd
hennar kemur ekki sízt fram í fjárlaga-
gerð og hvem veg fjárlögum er framfylgt
af viðkomandi framkvæmdavaldi. Þess-
vegna er ekki sízt horft til nýs fjármálaráð-
herra, Jóns Baldvins Hannibalssonar, við
upphaf 110. löggjafarþings fslendinga,
sem sett verður í dag.
Unglingaráðgjöf ríkisins:
Stúlkur eru í meirihluta
þeirra sem leita ráðgjafar
FRÁ því að unglingaráðgjöf
Unglingaheimilis ríkisins hóf
störf, haustið 1981, hafa stúlkur
ætíð verið í meirihluta þeirra
sem þangað leita. Á síðasta ári
voru skjólstæðingar unglinga-
ráðgjafarinnar alls 104, þar af
voru stúlkur 68. Aftur á móti
voru drengir oftar vistaðir í
neyðarathvarfi Unglingaheimil-
isins. 1986 voru piltar þar vistað-
ir 65 sinnum en stúlkur 29
sinnum. Meðalvistunartími pil-
tanna var 55 dagar en stelpurnar
dvöldust að jafnaði í 47 daga.
Af skjólstæðingum unglingaat-
hvarfsins eru 81% af höfuðborgar-
svæðinu en þeir unglingar utan af
landi, sem var vfsað til athvarfsins,
voru flestir í reiðileysi í höfuðborg-
inni.
í ársskýrslu Unglingaheimilis
ríkisins.fyrir árið 1986, kemur fram
að stofriunin skiptist í 5 einingar:
Unglingaráðgjöf, neyðarathvarf,
meðferðarheimili, sambýli og skóla.
Forstöðumaður er Kristján Sigurðs-
son.
Unglingaheimili ríkisins reynir
að leysa vanda ungmenna fram að
16-18 ára aldri. Vandkvæði skjól-
stæðinga unglingaheimilisins eiga
sér yfírleitt rætur í uppeldi þeirra
og félagslegum aðstæðum. Stofun-
in reynir að bæta uppvaxtarskilyrði
unglinganna með því að bæta sam-
skiptin hjá fjölskyldum viðkomandi,
t.d. með fjölskylduviðtölum. Mark-
miðið er að efla öryggi og sjálfs-
traust unglinganna, að þeir geti tjáð
sig, skilið aðra og umgengist. Sam-
hliða þessu er stefnt að því að
þroska siðferðisvitund og margs-
konar færni og kunnáttu.
Ástæður þess að leitað er til
Unglingaheimilisins eru margvís-
legar. I gögnum frá unglingaat-
hvarfínu kemur fram að óöryggi
og kvíði vega þungt, samskiptaörð-
ugleikar við foreldra og fjölskyldu,
jafnvel depurð og sjálfsmorðstil-
raunir. Nær helmingur skjólstæð-
inga leitar sér hjálpar af eigin
frumkvæði.
Síðastliðið ár hafa starfsmenn
Unglingaheimilis ríkisins orðið varir
við fjölgun einstaklinga sem eiga í
vanda vegna fíkniefna. Telja forr-
áðamenn unglingaheimilisins brýnt
að takast á við þennan vanda.
Morgunblaðið/BAR
Ingvar Helgason:
Fimmtíu Trabantar af hentir
INGVAR Helgason hf. af henti á hjá Ingvari Helgasyni hf. sagði
þriðjudag fimmtíu Trabantbif- að það væri vaninn að afgreiða
reiðar. Bifreiðarnar höfðu flest- Trabantana með þessu móti, það
ar verið seldar fyrirfram og væri ánægjulegt og hentaði betur
leysti fyrirtækið eigendur bif- að afgreiða þá svona marga í
' reiðanna út með rósum og einu.
kleinuhringjum. Júlíus Möller