Morgunblaðið - 20.03.1987, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTÚDAGÚR 20. MARZ 1987
19
mörg stór fyrirtæki eru þar í opin-
berri eigu. Frá 1979 hefur stjóm
Thatchers einkavætt 13 stórfyrir-
tæki og fjögur til viðbótar verða
einkavædd á næstunni. Breska
ríkisstjómin hefur selt fyrirtæki
fyrir andvirði 440 milljarða ísl.
króna og fært rúmlega 400.000
störf yfir til einkageirans. Eitt af
þeim fyrirtækjum sem var einka-
vætt var opinbera síma- og fjar-
skiptafyrirtækið British Telecom.
Árangurinn þar hefur ekki ein-
göngu verið Qárhagslegur heldur
einnig bætt þjónustu, t.d. þarf fólk
ekki að bíða lengur eftir að fá síma
tengdan hjá sér.
A Ítalíu er efnahagslífíð í upp-
sveiflu. Þar hefur einkavæðingin
einnig fengið að njóta sín. Einka-
geiranum hefur verið veittur
stuðningur, m.a. með einföldun og
afnámi skatta. Á Italíu er sagt að
forsætisráðherra ítala, sósíalistinn
Bmno Craxi, hafí gert meira fyrir
einkaframtakið en nokkur ríkis-
stjóm hægri manna.
Líklega em þó fréttnæmustu
breytingamar í þá átt að leyfa
einkaframtakinu að njóta sín frá
ríkjum ríkisbúskapar, Kína og Sov-
étríkjunum. Fijálshyggjuhræring-
amar í Kína þekkjum við, enda
hefur töluvert verið §allað um þær
í fréttum. Hins vegar held ég að
mönnum séu ekki enn ljósar þær
miklu breytingar, sem em að fara
af stað í Sovétríkjunum.
Við skulum aðeins líta á umskipt-
in þar. Eftirfarandi breytingar á
að gera á lögum um atvinnufyrir-
tæki þar í landi:
* Hagnaður og rekstrarafgangur
verður notaður sem vísbending um
hvemig starfsemi fyrirtækja geng-
ur.
* Vinnulaun, sem áður vom
ákvörðuð af ríkisstjóminni, eiga að
hækka eða lækka eftir frammistöðu
hvers fyrirtækis.
* Hvatt er til samkeppni til að örva
og bæta framleiðslu. Samkeppni
hefur hingað til í Sovétríkjunum
verið talin villimannlegur fylgifisk-
ur kapítalismans.
* Ráðstafanir hafa verið gerðar til
að tryggja að fyrirtækjum verði
lokað ef þeim tekst ekki að standa
undir kröfum sem gerðar era til
þeirra.
* Þarfir neytenda eiga að sitja í
fyrirrúmi. Skjót og fullnægjandi
þjónusta við neytendur á að vera
æðsta markmið atvinnulífsins.
Ég spái því að þessi þróun muni
halda áfram. Þótt ótrúlegt kunni
að virðast nú mun atvinnurekstur
færast til einkaaðila í Sovétríkjun-
um jafnt sem annars staðar.
Sovétmönnum er nauðsjmlegt að
opna þjóðfélagið og gera það frjáls-
ara. Sú aðgerð leiðir til aukinna
tjáskipta og upplýsingamiðlunar,
sem dregur úr tortryggni. Þannig
geta breytt viðhorf til atvinnumála
orðið mikilvægt framlag til friðar í
heiminum.
Lokaorð
Á síðustu ámm hafa því bæði
hér á landi og erlendis skapast ný
viðhorf til efnahagsmála. Gamlar
hugmyndafræðiklisjur hafa vikið.
Fólk er farið að spyija sig: Hvað
hefur raunvemlega skilað árangri?
Hver er reynsla sfðustu ára og ára-
tuga? Hvers konar atvinnurekstur
leiðir til bestrar nýtingar fjármagns
og mannafla? Hvaða leiðir á að fara
til að örva tækniþróun og skapa
betri lífskjör? Þeir sem leitað hafa
svara við þessum spumingum vita
að einkavæðingin hefur stóm hlut-
verki að gegna á íslandi.
Hér að framan hef ég einkum
rætt um hinar efnahagslegu orsak-
ir einkavæðingar, en hún á sér
einnig félagslegar ástæður. Rætur
hennar liggja um allt þjóðfélagið.
Á þessari öld hefur orðið sann-
kölluð bylting á þekkingu og vísind-
um og allur almenningur hefur
tileinkað sér þessar breytingar.
Heilsufar hefur stórbatnað og vel-
ferð aukist. Við slíkar aðstæður
eykst sjálfstraust fólks og það vill
ráða meiru um málefni sín. Kvenna-
baráttan er gott dæmi um þessar
þjóðfélagsbreytingar.
í samræmi við þetta er stjómun
orðið þýðingarmikil fræðigrein. í
einkafyrirtækjunum sjálfum hefur
stjómun stórbreyst frá miðstýringu
til meira sjálfræðis deilda, starfs-
hópa og einstaklinga. Menn vilja
starfa að markmiðum og ná árangri
í stað þess að taka við beinum fyrir-
mælum. Efnahagslífið er orðið allt
of flókið fyrir miðstýringu for-
tíðarinnar.
Einkavæðingin er einmitt hluti
af þessari nýju hugsun. Með henni
fæmm við valdið aftur til fólksins,
setjum einstaklinginn í öndvegi, og
gemm hann að beinum þátttakanda
í atvinnulífínu. Einstaklingurinn
verður þannig ráðandi um framtíð
sína og lífskjör. Hann verður eigin
gæfu smiður í þjóðfélagi þar sem
samhjálpin er samt öflug. í mótun
er þjóðfélag þar sem metnaður er
í fyrirrúmi, án þess að mannúðinni
sé fómað."
fhótpinMa&fft
MetsöluUad á hverjum degi!
u.,~Við,,
bjoðum þer
það besta
sem þú getur fengið í rúmum og dýnum — allt
með 2ja ára ábyrgð — og ekki nóg með þad
— Við bjóðum þér líka besta verðið — lægsta
verðið og góða greiðsluskilmála
húsgagna-höllín
925.02 50Ö
Rúm: Tegund 508 er 140 cm á breidd og 200 cm á
lengd. Litir: Hvítt, svart, rautt.
Dýna: Heil svampdýna, mjög vönduð með mjúkri og
stífri hlið.
Verð kr. 24.930,- með dýnu og tveimur náttborðum.
Án náttborða mínus 2.300 kr. pr. stykki
iaM=n=^j
REYKJAVÍK
RYMINGARSALAN
HELDUR ÁFRAM
Leðurfatnaður frá kr. 6.900.-
10% staðgreiðsluafsláttur til fermingarbarna
Mikið úrval af nýjum Puffins og Act vörum
OPIÐ LAUGARDAG FRÁ 10-16
VtSA
m
SÍÐUMÚLA 23, SÍMI 84131