Morgunblaðið - 09.05.1978, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 9. MAÍ 1978
35
35-
30-
25-
20-
15-
10-
5-
O-1
FRAMLAG TIL VERGRAR ÞJÓÐARFRAM-
LEIÐSLU OG FJÁRMAGNSFYRIRGREIÐSLA
FRÁ FJÁRFESTINGARLÁNASJÓÐUM
OG INNLÁNSSTOFNUNUM ÁRIÐ 1975.
LAND- SJAVAR-
BÚNAÐUR ÚTVEGUR
IÐNAÐUR BYGG -
INGA-
STARF-
SEMI
VERSLUN ÞJÓNUST
SAM-
GÖNGUR
□ Fjármagnslyrirgreidslo frá fjárfestingarlánasjódum og innlánsstofn.
Framlag til vergrar þjódarframleidslu.
Ragnar Eiríksson:
Endurreisn eða
endalok Hólaskóla
af nýtingarhlutfalli iðnaðar. Nýt-
ing fastafjármuna í framleiðslu-
aukningu var langmest í iðnaði á
tímabilinu. í landbúnaði stóð hún
í stað og í fiskvinnslu var þróunin
nokkuð breytileg milli ára, þó
með nokkurri minnkun síðustu
árin. Afdrifaríkast er að nýting
fastafjármuna í fiskveiðum féll
um helming frá 1969-1975, aðal-
lega vegna aukinnar sóknargetu
veiðiflotans án samsvarandi afla-
aukningar.
★ í niðurstöðukafla er fjallað um
markmið fullrar atvinnu og hag-
vaxtar. Með vissum forsendum
má leiða líkur að því, að hagvöxt-
ur hefði getað orðið meiri hér á
síðustu tíu árum en raun varð á,
en aukin hagsæld í landinu hefur
fremur stafaö af hagstæðri þróun
viðskiptakjara en miklum hag-
yexti.
Framleiðni vinnuafls og nýting
fastafjármuna í fiskvinnslu er
slík, að öll líkindi eru á miklum
þjóðhagslegum ábata af eflingu
fiskvinnslunnar með frekari úr-
vinnslu hráefnis og auknum
atvinnutækifærum, miðað við
hinar framleiðslugreinarnar. Slík
efling gæti víða orðið með aukinni
hagræðingu í vinnslunni, og
bættri nýtingu hráefna og þeirra
framleiðslutækja sem fyrir eru.
Aukin verðmætasköpun í fisk-
vinnslunni er að sjálfsögðu háð
nægu hráefni og hagstæðum
markaðsaðstæðum fyrir nýja
framleiðslu. Iðnaður er einnig
rhjög vænlegur vaxtarbroddur
fyrir atvinnulífið enda hefur
þróunin í honum verið all jákvæð.
Landbúnaður og fiskveiðar eru
ekki líkLeg til að taka við
aukningu vinnuafls í framtíðinni.
Iðnaður hefur aukið vinnuafl sitt
jafnt og þétt, og nokkur aukning
hefur einnig orðið í fiskvinnslu.
Líkur eru leiddar að því að
vinnuafl væri fyrir hendi ef
fiskvinnsla ykist.
Þá er í viðauka fjallað um
fjármagnsfyrirgreiðslu til at-
vinnuveganna í samanburði við
þjóðhagslega stöðu þeirra árið
1975. Fjármagnsfyrirgreiðsla
fjárfestingarlánasjóða og banka
er mest við sjávarútveg, aðallega
fiskveiðar, síðan verzlun, land-
búnað og loks iðnað. Miðað við
framlegð greinanna til vergrar
þjóðarframleiðslu virðast fisk-
vinnslan og iðnaður bera skarðan
hlut frá borði.
um fjármunamyndun í saman-
burði við aðra ráðstöfun þjóðar-
tekna. Þar kemur fram að lang-
stærstum hlutanum af þjóðar-
tekjum er varið til einkaneyzlu.
Hlutfall fjármunamyndunar í
heild er einnig all hátt, en
orkuöflun og samgöngur eru mjög
fjárfrekir liðir hér. Samneyzla
hefur hlutfallslega minna vægi
hér en í flestum OECD-ríkjum,
segir að lokum í niðurstöðum
skýrslunnar.
Atvinnuleys-
ingjum fækkar
i V-Þýzkandi
ATVINNULEYSINGJUM fækkaði
nokkuð í Vestur-Þýzkalandi í s.l.
mánuði eða um 125 þúsund manns.
Þá er alls um 1.1 milljón manna á
atvinnuleysisskrá þar í landi eða um
4.9%, en var áður um 5.4%.
Þess ber þó að gæta, að talið er
nokkuð öruggt að til viðbótar þessum
fjölda muni um 650 þúsund manns
að auki vera atvinnulausir, en hafi
ekki látið skrá sig.
Yfirvöld taka fram, að þessi mikla
lækkun stafi ekki bara af bættum
aðstæðum á vinnumarkaðinum,
heldur sé þetta að hluta til árstíða-
bundið, en einmitt á þessum tíma
vex gjarnan atvinna í mörgum
greinum og helzt nokkuð þokkaleg
fram undir haust þegar jafnan
hallar aftur undan fæti.
Kreppa í skipa-
smíðaiðnaði
heimsins
„STAÐA skipasmíðaiðnaðarins í
heiminum er sú alversta í tíu ár og
er hreint ógnvekjandi," sagði Robert
Huskisson forstjóri Lloyd-skipa-
skráningarinnar í London nýverið. í
lok ársins 1977 voru pantanir
skipasmíðastöðva aðeins 1/7 þess
sem var árið 1973 og segir það sína
sögu,“ sagði Huskisson ennfremur.
Þá sagði Huskisson að útlitið væri
allt annað en gott, nefndi hann í því
sambandi að væri tekið mið af
pöntunum nokkur ár fram í tímann
væru fyrirsjáanlegt algert hrun hjá
mörgum skipasmíðastöðvum, sér-
staklega væri vandi bresku stöðv-
anna mikill, þrátt fyrir að breska
ríkið hefur á tveimur síðustu árum
greitt gífurlegar upphæðir þeim til
styrktar.
Á liðnum vetri bárust þær
fréttir með fjölmiðlum að ráðist
skyldi í að byggja hesthús á
Hólum i Hjaltadal, og væri það
upphaf endurreisnar staðarins.
Væri þetta gert eftir tillögum frá
nefnd er stjórnvöld skipuðu sér til
ráðuneytis til að vinna að skipu-
lagi og uppbyggingu Hóla vegna
100 ára afmælis bændaskólans
1982. Fregnir herma að þetta eigi
að verða mikil bygging, um 15oo
nr, fyrir 100 hross og með
yfirbyggðu reiðgerði. Má því ætla
að hún kosti vart minna en 50
millj. kr., og með því að byggingar-
tími húsa á hændaskólunum á
Hólum og Hvanneyri til þessa
hefur verið 10 til 15 ár má
sennilega tvöfalda þessa upphæð,
miðað við að verðbólgan haldist og
sami „jákvæði andinn“ ríki í
fjárveitingum til framkvæmda á
skólasetrunum.
Nýlega var í dagblöðunum grein
eftir 4 kennara Hólaskóla, þar sem
þessari framkvæmd (hesthúsbygg-
ingu) er mótmælt og bent á aðrar
leiðir sem telja verði vænlegri til
ávinnings fyrir skólann og starf-
semi hans og því verðugri afmæl-
isgjafir í tilefni 100 ára afmælis
hans. Ég vil hér lýsa samstöðu
minni með kennurum skólans, og
jafnframt furðu minni yfir því aö
„Hólanefndin" skuli telja að hest-
hús sé heppilegasta upphafsfram-
kvæmdin, ekki síst þegar tillit er
tekið til að aðeins 4 ár eru þar til
skólinn á afmæli, og til þess hve
langan tíma það hefur tekið að
koma búshúsinu á Hólum (10 ár)
og fyrri áfanga af heimavistinni á
Hvanneyri (13 ár) upp.
Vandamál Bændaskólans á Hól-
um er hins vegar ekki það hvort
byrjað verður á að byggja hesthús
eða eitthvað annað. Vandamál
skólans er það að af honum fer
ekki gott orð og því er eðlilegt að
nemendum, sérstaklega „góðum
SAMVEITUNEFND hitaveitu
Akrancss og Borgarness, sem sér
um undirbúning að hitaveitu-
framkva>mdum fyrir þessa staði.
hefur nú farið fram á eignarnám
í Deildartunguhver í Borgarfirði.
sem þeir ætla að muni fullnægja
þörf byggðanna fyrir heitt vatn.
Að sögn Magnúsar Oddssonar
bæjarstjóra á Akranesi var farið
fram á cignarnámið eftir að sýnt
var. að samningaviðræður við
eigendur hversins bæru ekki
árangur. væri þar geysilega mikið
sem á milli bæri.
„Það sem við höfum miðað við í
okkar tilboði er í samræmi við
þann hátt sem hafður var við
Svartsengi er hitaveiturnar á
Suðurnesjum keyptu þar heita-
vatnsréttinn. Sú matsgerð sem þar
var höfð til hliðsjónar var upp á
82—87 milljónir króna sem svarar
til 170 milljóna í dag, en það er
langfullkomnasta matsgerð sem
gerð hefur verið í máli sem þessu,“
sagði Magnús Oddsson einnig.
„I Svartsengi er um að ræða 150
megawatta orku og er verðið um
1.13 milljónir króna á hvert
megawatt á núverandi verðlagi.
Við Deildartungu hins vegar hafa
viðsemjendur okkar farið fram á
70—90 milljónir króna í leigu á ári
fyrir þau 30 megawött sem þar
fengjust. Það svarar til þess að við
yrðum að greiða 2.8 milljónir á ári
fyrir hvert megawatt eða rúmlega
tvöfalda þá upphæð sem kaupverð-
ið á Svartsengi hljóðaði upp á.
Þetta teljum við algerlega út í hött
og var samningum þegar hætt er
þetta kom upp, og þess farið á leit
nemendum“ fækki þar. Það gerist
á sama tíma og bændaskólinn á
Hvanneyri er fullsetinn ár eftir ár.
Skólinn er úr tengslum við búnað-
arsamtökin hér í Skagafirði og að
ég held á Norðurlandi öllu. Tengsl
skólans við bændur eru heldur
engin og má í því sambandi nefna
að Búnaðarfélag Hólahrepps sem
alltaf hafði haldið fundi sína á
Hólum taldi sig fyrir nokkrum
árum ekki geta fengið þá fyrir-
greiðslu sem óskað var eftir og
venjuleg var, og voru þá fundir
félagsins fluttir á heimili for-
manns og nú síðast í barnaskóla
hreppsins. Á staðnum ríkir ekki
um þessar mundir sá andi sem
lagður hefur verið í hugtakið
„Heini að Hólum“. Sé litið raun-
sæjum augum á málið þá gefur
hvorki skólahald né húrekstur
tilefni til að mælt sé með skólavist
á Hólum.
Varðandi störf Hólanefndar
væri fróðlegt að fá upplýst hvort
hún hefur haft samhand við
forsvarsmenn búnaðarsamtak-
anna á Norðurlandi og kynnt þeim
skipulag staðarins og hugmyndir
nefndarinnar að uppbyggingu
hans? Mér skilst að með nýsam-
þykktum lögum um búnaðar-
fræðslu sé þessurn samtökum
ætlað að vera þátttakendum í
uppbyggingu og stjórn skólans.
Málið hlýtur því að vera þeim
skylt, ekki síst ef verið er að taka
ákvarðanir um uppbyggingu
næsta aldarfjórðunginn eða svo.
Þá finnst mér jafnvel að ekki
mundi skaða að kynna gömlum
Hólasveinum og öðrum sem bera
hag Hóla fyrir brjósti þessi mál og
heyra álit þeirra, áður en farið er
af stað. Það mætti t.d. gera með
opnum fundi.
Ilagnar Eiríksson.
Gröf. Ilofshrcppi.
Skagafirði.
við orkuráðherra að eignarnám
yrði gert í hvernum," sagði Magnús
ennfremur.
„Við gerum okkur vonir um að
málið verði afgreitt fljótlega og
hyggjumst hefja framkvæmdir
innanbæjar nú í sumar bæði hér og
í Borgarnesi.“
Áætlanir um kostnað við lagn-
ingu aðveituæðarinnar sem er um
60 kílómetrar hljóðuðu upp á
rúmlega 3 milljarða í ágúst á s.l.
ári, en við höfum þegar fengið
loforð um eftirgjöf á tollum og
aðflutningsgjöldum fyrir 470—480
milljónir króna sem er 3/i hlutar
þeirra gjalda. Þá höfum við fengið
loforð fyrir hagstæðum lánum á
því sem eftir er eða 180 milljónir
króna,“ sagði Magnús Oddsson.
Að lokum sagði Magnús, að hann
vildi leggja á það áherzlu að þegar
tjón verður vegna jarðhita eins og
t.d. í Vestmannaeyjum væri kostn-
aðinum alltaf deilt niður á alla
landsmenn. Því þætti sér það
einnig eðlilegt að ef hægt væri að
nýta jarðhita að öll þjóðin nyti
góðs af en ekki einstaklingar. Það
væri óumdeilanlega til heilla fyrir
alla íbúa Borgarfjarðarsvæðisins
ef þetta eignarnám fengist fram.
Af þessu tilefni sneri Morgun-
blaðið sér til Björns Fr. Björnsson-
ar, eins forsvarsmanna eigenda
Deildartunguhvers, og innti hann
eftir sjónarmiðum þeirra.
Sagði hann að nú ynnu sérfræð-
ingar að greinargerð um málið
fyrir eigendur, sem yrði bráðlega
birt, en taldi jafnframt ekki
tímabært að tjá sig um málið
frekar að svo stöddu.
Þá er að lokum í viðauka fjallað
Slíkt blað fengu allir aðilar til útfyllingar.
Hitaveita Akraness og Borgarness:
Fara fram á eignar-
nám í Deildartunguhver