Morgunblaðið - 20.04.1963, Blaðsíða 8

9
UORCVNBL 401»
L'augardngur 20. apríl 1963.
Efling félagsheimilasjóðs
nauðsynleg
FRUMVARP ríkisstjórnarinnar
um breytingn á lögum um
skemmtanaskatt og þjóðleikhús-
ins var til lokaafgreiðslu í efri
deild í gær. Var frumvarpið af-
greitt «em lög frá Alþingi.
Með frumvarpi þessu eru
ýmiss konar tónleikar, leiksýn-
ingar, sýningar á íslenzkum kvik
myndum og fleiri skemmtanir
undanþegnar greiðslu skemmt-
anaskatts, en jafnframt er lagð-
ur sérstakur skemmtanaskattur
á gesti vínveitingaihúsa, en eng-
inn skemmtanaskattur hefur und
anfarið verið heimtur af þeim
sem sækja vínveitingahús, ef
ekki er seldur aðgangur.
Auður Auðuns hafði framsögu
fyrir menntamálanefnd Bfri
deildar og gerði ítarlega grein
fyrir þeim breytingum, sem í
frumvarpinu felast
Félagsheimilasjóður fær 2
miilj. kr. á ári.
Sigurður Bjarnason tók eiwnig
til máls og kvað það skoðun
sína að þetta frumvarp stefndi
í rétta átt. Með því væri þeim
aðilum, sem njóta skemmtana-
skattsins tryggðar allverulegar
auknar tekjur. Til dæmis mundi
félagsheimilasjóður ílá um 1%—
2 millj. kr. tekjuauka á ári, ef
frumvarpið næði lagagildi.
Þingmaðurinn benti á, að síð-
an árið 1948 hefði hluti skemmt-
anaskattsins runnið í félags-
heimilasjóð, sem stofnaður var
það ár til stuðn-
ings við bygg-
ingu félagsheim-
ila og samkomu-
húsa um land
allt. Fram til
ársloka 1962
befði skemmt-
anaskattur sam-
tals numiðy 74
mdllj. kr., þar
af til félagsheimilasjóðs um 32
millj. kr. Tekjur félagsheimila
sjóðs af skemmtanaskatti árið
1962 hefði verið áætlaður um 3,6
milLj. kr.
Févana sjóður.
„En mikið brysti á það“, sagði
Sigurður Bjarnason, „að félagis-
heimilasjóður gaeti staðið undir
lögbundnum greiðslum á þeim
hluta stofnkostnaðar, sem hon-
um bæri að greiða af byggingar-
feostnaði félagsheimilanna. Næmi
áætluð krafa 77 félagsheimila
til sjóðsins nú um 49,9 millj. kr.
Þessar skuldir sjóðsins við féd-
agsheimilin valda þeim aðilum
sem að bygginu þeirra standa
miklum erfiðleikum. Jafnframt
stendur getuleysi sjóðsins heil-
brigðú og eðlilegu félagslífi fól'ks
ins í fjölda byggðarlaga mjög
fyrir þrifum“.
Sigurður Bjamason komst síð-
an að orði á þessa leið:
„Til þess ber brýna nauðsyn,
að félagsheimilasjóði verði séð
fyrir nýjum tekjustofnum, sem
geri honum fært að gegna hlut-
verki sínu með eðlilegum hætti.
Félagsheimilin hafa stuðlað að
stórbættum skilyrðum í félags-
og menningarlífi fólksins um
land allt. Þau hafa að sjálfsögðu
orðið fyrir barði þeirrar óreglu
og upplausnar, sem leiðir af vax-
andi drykkjuskap, eins og önn-
ur samkomuhús í landinu, í þétt-
býli sem strjálbýli. En það af-
sannar ekki nytsemi þeirra og
þýðingu fyrir félags- og menn-
ingarlíf við sveit og við sjó.
Þvert á móti er óhætt að full-
yrða, að bætt húsakynni til sam-
bomuíhalds og félagsstarfsemi
hafi átt ríkan þátt í að skapa
aukinn menningarbrag og halda
aftur að siðleysi og uppvöðslu
óaldarlýðs, sem allsstaðar reynir
að valda spjöllum og vandræð-
um.
Nauðsyn nýrra tekjustofna
Þar að auki hafa félagsheimil-
in veitt almenningi úti um land
tækifæri til þess að njóta lista-
mánna þjóðarinnar, bæði á sviði
leiklistar og hljómlistar. Ég tel
því brýna nauðsyn bera til þess
að látin verði fram fara frek-
ari atJhugun á því, hvernig
félagsheimilasjóði verði tryggðir
nýir tekjustofnar, þannig að
hann verði fær urn að gegna
hinu mikilvæga hlutverki sánu
í þágu félags- og menningarlífs
í landinu. Má hugsa sér ýmsar
leiðir til þesis, t.d. að allur kvik-
myndahúsarekstur í landinu
ver iðlátinn greiða skemmtana-
skatt, en eins og kunnugt er
gilda nú yíðtækar undanþágur
frá greiðslu skattsins. Ennfremur
kemur til greina að auka hluta
félagsheimilasjóðs af skattinum,
eða jafnvel hækka hann veru-
lega. Arlegt framlag ríkisisjóðs
á fjárlögum er einnig hugsan-
legt. Fleiri nýjar leiðir til efl-
ingar sjóðnum koma til greina.
Það er sköðun mín að heil-
brigt fólagslíf fólksins sé svo
þýðingarmikið atriði, ekki sízt
fyrir æskuna sem margvíslegir
miður hollir straumar leika nú
um, að eigi megi láta undan
fallast að gera þær ráðstafanir,
sem hér voru nefndar.
Æskan er fjöreggio
Æskan er fjöregg þjóðarinnar.
Hún verður að alast upp við sem
þroskavænlegust skilyrði, á heim
ilum sínum, í skólum og í félags
og skemmtanalífi. Fólkið í strjál-
býlinu, sveitum, sjávarþorpum
og kaupstoðum úti um land hef-
ur lengst um búið við erfið skil-
yrði til félagslífs. Félagsheimilin
sem þegar eru ri'sin hafa stór-
bætt þau. En mikið og aðkall-
andi verk eru óunnin á þessu
sviði“, sagði Sigurður Bjarna-
son að lökum.
Ekkert lokatakmark
Gylfi Þ. Gíslason, menntamála-
ráðherra, tók næstuar til máls.
Kvaðst hann
sammála Sigurði
Bjarnasyni um
að þetta frum-
varp fæli ekki
í sér nein end-
anleg úrræði til
eflingar félags-
heimilasjóði og
annarri þeirri
starfsemi sem
skemmtanaskatturinn væri lát-
inn renna til. Lýsti ráðherra þvf
yfir, að hann væri reiðubúinn
til þess að láta fram fara frek-
ari athugun á því hvernig tryggð
ir yrði nýir tekjusbofnar í þessu
skyni.
Frumvarpið var síðan sam-
þykkt með samhljóða atkvæð-
um og afgreitt sem lög frá Al-
þingi.
Fjölmörg mál afgreidd á Alþingi
IMæstsíðasti fundur sameinaðs
þings
i gær
FJÖLDAMÖRG mál voru af-
igreidd á fundi sameinaðs Al-
þingis í gær. 8 menn voru kosn-
ir í landsdóm auk jafnmargra
varamanna og margar þings-
ályktunartillögur voru sam-
þykktar og vísað til ríkisstjórn-
arinnar.
Fyrsta mál á dagskrá var fyrir
spurn til rikisstjórnarinnar frá
Gunnari Jóhannssyni um fyrir-
hugaðar framkvæmdir í Siglu-
fjarðarvegi ytri (Strákavegi.
Hún hljóðaði svo: 1. Hvaða
ákvarðanir hefur ríkisstjóynin
tekið um framkvæmdir í Siglu-
fjarðarvegi ytri á þessu eða
næsta ári? Hefur verið fengið
lán til framkvæmdanna? Ef svo
er, þá hvar og hve mikið?
Ingólfur Jónsson, samgöngu-
málaráðherra, svaraði fyrir-
spurninni og vitnaði m. a. í bréf
frá vegamálastjóra. Fer hér á
eftir hluti af ræðu hans:
„í samræmi við það, sem sagt
er í þjóðhagsáætluninni, er gert
ráð fyrir, að
verkið verði
unnið á 23 árum
og því lokið
haustið 1 9 6 5.
Fjárþörfin verð-
ur þá hvert ár
þannig, að 4
millj. þurfa á
yfirstandandi
ári, 10,6 millj.
1964 og 6,5 millj. 1966. Þetta er
20 millj., sem vegamálastjóri
reiknar með. Hins vegar er gert
ráð fyrir 21 millj. í þjóðhags-
áætluninni, en á svona miklu
verki getur náttúrlega alltaf
skeikað um 1 millj^ kr. eða 5%.
Þótti eðlilegra að áætla upphæð-
ina heldur ríflegri heldur en
minni. Vegamálastjóri segir enn-
fremur, að ráðgert sé að fella
niður vinnu við jarðgöngin
á tímabilinu desember-febrúar
1964—1965, þar sem nokkur
hætta ér á því, að snjóar og
byljir geti torveldað hagkvæma
nýtingu efnis þess, sem úr göng-
unum kemur til vegfyllingar á
veginum á göngunum til Siglu-
fjarðar. Fé það, sem er fyrir
hendi til framkvæmda í Siglu-
fjarðarvegi, eru 700 þús. kr.
fjárveiting og auk þess má geta
þess, að hv. þm. Norðurl. v.
munu hafa ráðstafað 300 þús. kr.
af því fé, sem þeir höfðu auka-
lega til skiptanna í kjördæminu,
þannig að samkv. þessu á að
vera til ráðstöfunar á árinu allt
að 4 millj. kr., eins og vega-
málastjóri telur þörf vera á og
hægt að nota á þessu ári. Og
það segir reyndar hér í bréfi
vegamálastjóra:
„Líklegt er, að þm. Norðurl.
v. munu ætla um 300 þús. kr. til
Siglufjarðarvegar ytri af því fé
til samgöngubóta, sem veitt er
á 13. gr. a2 I fjárl., ef til ráð-
stöfunar yrðu til viðbótar þess-
um 700 þús., þ.e. 300 þús. kr. kr.
En ég hef sannfrétt, að hv. þm.
hafa gert þetta, sem vegamála-
stjóri hefur ætlað þeim að gera.
Vegamálastjóri segir ennfrem-
ur: Á það skal bent, að tími til
tæknilegs undirbúnings svo um-
fangsmikilla framkvæmda er
allnaumur og telur, að það sé
útilokað, að hægt sé að byrja á
jarðgöngunum fyrr heldur en á
næsta ári, að tæknilegur undir-
búningur til þess að hefja vinnu
við jarðgöngin geti ekki verið
tilbúinn fyrr en næsta vetur.
Ætlunin er að vinna á þessu
og næsta ári að byggingu
Strákavegar á milli Siglufjarð-
ar og Fljóta og ljúka bygging-
unni að fullu á árinu 1965. Aðal-
kostnaðurinn við þessá fram-
kvæmd er fólginn í jarðgöngum.
Ráðgert er, að bygging þeirra
hefjist vorið 1964, en hún krefst
rækilegs, tæknilegs undirbún-
ings. Lagning vegar að fljótum
frá göngunum mun halda áfram
á þessu sumri og er áætlað að
verja til þess 3 millj. kr. samkv.
þessari áætlun hér auk þess,
sem er á fjárl. Sá vegur
mun síðar fullbyggður, 1964
og göngunum lokið í ágústmán-
uði 1965. Heildarkostnaður allra
framkvæmdanna er áætlaður
um 21 millj. kr. Það er gert ráð
fyrir, eins og ég sagði áðan, 5%
hærri upphæð heldur en er í
toréfi vegamálastjóra.
Ég ætla, að hv. 11. landsk.,
fyrirspyrjandi, háfi fengið nægi-
le6 og skýr svör við fsp. Ég tel
ekki óeðli legt, að Siglfirðingar
og aðrir séu orðnir óþolinmóðir
að bíða eftir því, að þessi vegur
komi. Ég held, að það séu 15 eða
16 ár síðan, að þáv. þm. Siglf.
var með till. um að gera Stráka-
veg, þannig að þetta mál hefur
verið nokkuð lengi á leiðinni og
ég vil samfagna Siglfirðingum
og öðrum, sem eiga að njóta
þessa vegar að sjá loksi|ns fyrir
endann á þessu máli, þar sem
það hefur verið tekið upp I
þjóðhagsáætlunina, eins og raun
'ber vitni.
Næst lá fyrir kosning 8 manna
í landsdóm, og jafnmargra vara-
manna. Aðeins var stungið upp
á tilskildum fjölda manna, og
voru þeir því sjálfkjörnir í dóm-
inn. í landsdóm voru kosnir:
Páll Björgvinsson, Helga Magn-
úsdóttir, Reynir Zoéga, Svein-
björn Sigurjónsson, Geir Sigur-
jónsson, Geir Sigurðsson, Jón
Jóhannesson, Ragnar Ólafsson.
Fjöldi mála
Síðan voru samþykktar með
samhljóða atkvæðum eftirfar-
andi þingsályktunartillögur, sem
áður hefur verið getið í blaðinu:
Tillaga um senditæki í gúm-
björgunarbát, brúargerð yfir
Lagarfljót, afurðalán vegna garð
ávaxta, fiskveg um Brúarfossa
í Laxá í Þingeyjarsýslu, nám-
skeið i vinnuhagræðingu, ráð-
stafanir til verndar erni, verk-
námsskóla í járniðnaði o~ bií-
reiðaferju yfir Hvalfjörð.
Tillögur um athuganir á hafn-
arskilyrðum á Kelduhverfi var
vísað til ríkisstjórnarinnar.

tirenvíkintfum bætísi
glæsilegt skip
Akureyri 18. apríl.
VÉLSKiPiÐ Oddgeir, >H 222,
kom til Akureyrar í morgun,
beint frá Hollandi, þar sem skip
ið var smíðað úr stáii í Monikk-
andam. Oddgeir er hið vandað-
asta og fegursta fley> 160 brúttó-
lestir að stærð, með 660 ha
Lister-Blackstone aflvél og 64
ha Lister ljósavél. Af tækjum
skipsins má nefna Elack-dýptar-
mæli og fisksjá, Decea-ratsjá,
Simrad-senditæki, ljósgeislamið-
unarstöð og Acca-sjálfstýritæki.
Skipið hefir frystilest fyrir beitu.
Ágúst Sigurðssoún, tæknifræð-
ingur í Hafnarfirði, gerði útlits-
teikningu og teiknaði innrétt-
ingafyrirkomulag í skipinu.
Oddgeir fór frá Hollandi síð-
degis á laugardag fyrir páska,
og kom til hafnar á Akureyri
kl. 9 í morgun. Skipstjóri á
heimleiðinni var Björgvin Odd-
geirsson.
Eigandi, hins nýja sklps er hf
Gjögur á Grenivík. Skipstjðrl
verður Adolf Oddgeirsson, stýri-
maður Knútur Bjarnason og 1.
vélstjóri Jóhann Baldvinsson.
Áhöfn verður alls 12 menn, flest-
ir frá Grenivík, en nokkrir frá
Akureyri. — Skipið mun halda
til síldveiða við Suðurland innan
skamms. — Sv. P.
GUNNAR JÓNSSON
LÖGMAÐUP
við undiriétti og hæstarétti
Þingholtsstræti 8 — Sími 18259