Andvari - 01.01.1906, Síða 69
Vegir og ilutningar.
63
.leg ælla þvi að reyna að gjöra grein fyrir því
í fám orðum, undir hverju notagildi veganna er
komið.
Hið fyrsta, sem menn verða að liafa liugfast, er
að vegarlagning er verklegt fyrirtæki, sem á að svara
kostnaði, þ. e. það á að gefa svo mikinn árlegan arð
i aðra liönd, beinan eða óbeinan, að samsvari árs-
vöxtum af því fje, sem er varið til þess í upphafi
(stofntjenu), að viðbættum árlegum viðhaldskostnaði.
Arðurinn getur komið fram í ýmsum myndum, t. d.
sem sparnaður á flutningskostnaði, verðhækkun jarð-
anna við veginn, stafandi af því að liægra verður að
ná að sjer nauðsynjum og að koma afurðum frá sjer
á hentugan markað; það getur opt verið nijög erfitt
eða jafnvel ómögulcgl að sýna fram á það með löl-
um fyrirfram, hve mikinn arð einhver vegur muni
gel’a af sjer, en þrátt fyrir það mega menn ekki
gleyma grundvallarreglmmi, að fyrirtækið á að svara
kostnaði, því hún getur leiðbeint mönnum talsvert
þótt eríitt sé að meta arðinn til peninga. Jeg mun
seinna gjöra að nokkru grein fyrir því, hvers virði
hagnaðurinn getur verið, en beztar upplýsingar um
það fást með því að atliuga hvaða verkanir vegir
hafa liaft, þar sem þeir þegar hafa verið lagðir.
Arðurinn af hentugum vegi kemur fyrst og fremst
fram sem sparnaður á flutningskostnaði. Af lionum
getur svo aptur leill óbeinn hagnaður, sem sje mögu-
leikar fyrir nýrri eða aukinni arðberandi framleiðslu,
þar með fylgjandi verðhækkun jarða og velmegun,
Sje gengið út frá þessum grundvelli, er það bert, að
sá vegur er hentugastur, er flutningskostnaðurinn
eptir honum verður sem minstur, miðað við ein-
hverja ákveðna flutningaþörf eða llutningsmagn, ann-
aðhvort það llutningsmagn, sem er fyrir hendi þegar
vegurinn er Iagður, eða öllu heldur það flutnings-