Andvari - 01.01.1906, Page 27

21
Frá Arnljóti Olafssini.
færi heldur og í efni. Annars er jeg lítt fær til að
kveða npp dóm um þessa bók, enn það sjer hver
leikmaður, að hún er ijóst og skarplega samin og
liöf. tekst furðu vel að gera svo margbrotið og að
sumu leiti torskilið efni alþíðlegt og skiljanlegt. Oft
kenrur það franr á þingi, að Arnljótur hneigist að
kenningum Manchestermanna, t. d. í umræðunum um
lausamannalögin á þingi 1861. Þarheldur hann langa
tölu unr, hve ranglát vistarskildan sje, og er það í
fullu samræmi við Manchesterstefnuna. Enn engan
veginn var hann sjálfum sjer samkvæmur í þessu,
sísl á eldri árum, enda biðu Manchester-kenningarnar
mikinn hnekki á síðari hluta 19. aldarinnar, svo að
menn lialda nú als eltki einstrengingslega fram af-
skiftaleisiskenningunni (»laisser aller«) heldur vilja
taka tillit til reinslunnar í hverju einu og fara miðja
vega milli einstaklingsstefnunnar (individualismus) og
fjelagsstefnunnar (socialismus)1. Áþingil891 konr fram
l’rumvarp um leising vistarbandsins og hafði þó engin al-
menn umkvörtun komið franr ilir því frá vinnulíðnum í
landinu. Vildi þá sr. Arnljótur að vísu rínrka um lausa-
mannalögin, enn mælti á nróli algjörðu afnánri vistar-
skildunnar, og gerði Þorleifur Jónsson honunr þá
þann grikk að lesa upp ræðu hans frá 1861, er fór í
þveröfuga átt, enn í rauninni var eðlilegt, þó að sr.
Arnljótur skifti unr skoðun í þessu nráli, eftir að hann
lrafði fengist svo lengi við búskap og sveitarstjórn.
Ifir höl'uð að tala þótti sjera Arnljóti engin minkun
að breita skoðun sinni »við æðri og betri þekking«.
') Sr. Arnljótur fllgdi með mikilli el'lirtekt þeim níjungum semfram
lcomu í þjóðmegunarfræðinni; svo segir sonur lians Porsteinn i
brjefi til min, að liann hafi vaxið mjög frá hinum eldri skoð-
unum sínum á efri árum og mundi hafa umstelpt mjög Auð-
fræðinni, ef hann liefði endursamið hana. Ifann lærði meðan
hann liföi, og varði árlega miklu fje til bókakaupa (Austri 14. ár
Nr. 35).