Lesbók Morgunblaðsins - 22.03.1997, Blaðsíða 19

MENNINGAR-
HÁTÍÐIR SKILA
ÖRUGGLEGA
ÁRANGRI
NORRÆN menningarhátíð verður
haldin í Póllandi á næsta ári og
hefur Þorgeir Ólafsson verið ráð-
inn formaður verkefnisstjórnar-
innar.
„Verkefnisstjórnin hefur yfirumsjón með
hátíðinni og skipuleggur hvernig standa
skuli að henni,“ sagði Þorgeir í samtali við
Morgunblaðið. „Við förum í gegnum tugi
menningarstofnana í Póllandi sem annað
hvort heyra undir ráðuneyti eða borgar-
stjórn viðkomandi borga þar sem hátíðin fer
fram. Við leitum að stofnunum sem hafa
áhuga á, og hafa sýnt áhuga á, að kynna
norrænar listir. Við setjum norrænu sendi-
ráðin í Póllandi í gang. Og síðan leitar íjöld-
inn allur af norrænum sérfræðinefndum á
sviði lista svars við því hvað af norrænni
list eigi helst erindi til Póllands. Á bakvið
þessar nefndir eru tugir stofnana í hveiju
af fimm heimalöndunum og þúsundir lista-
manna.
Starf allra þessara aðila þarf svo að tengja
saman og samhæfa ef ekki á að enda með
glundroða og vitleysu. Verkefni mitt er m.a.
það, og að teikna upp skipulag framkvæmd-
arinnar, leggja fram vinnu- og tímaáætlun
og skilgreina verksvið hvers og eins. Hlut-
verk mitt er svo að sigta úr hugmyndunum
sem berast frá sérfræðinefndunum, hafa
yfirumsjón með innihaldi hátíðarinnar og
búa til drög að dagskrá hátíðarinnar sem
eru í samræmi við þær áherslur sem við
veljum okkur. En í Póllandi verða þær, og
nokkurn veginn í þessari röð: barna- og
unglingamenning, leihús og dans, bók-
menntir og kvikmyndir. Auk þess verður
tekið þátt í tónlistarhátíð."
Hátíóir i Ameriku
og Evrópu.
Scandinavia Today var fyrsta norræna
menningarhátíðin sem haldin var, en hún
fór fram í Bandaríkjunum árið 1992. Átak-
ið gekk svo vel að ákveðið var að halda
áfram að breiða út þetta fyrirbæri: norræn
menning.
Undir Pólstjörnu var viðamikil menn-
ingarhátíð sem haldin var í þremur borgum
Spánar árið 1995 og innihélt myndlist, tón-
list, kvikmyndir, bókmenntir, leikhús, dans,
arkitektúr og hönnun, ljósmyndun, tækni
og vísindi og sitthvað fleira. Hátíðin gekk
vonum framar og varð að lokum sú stærsta
sem Norðurlöndin hafa staðið fyrir.
Sýning sem fjallar um norræna landkönn-
uði hefur verið á ferðalagi á milli borga frá
því í fyrra og er nú staðsett í París á leið
Morgunblaðió/Kristinn.
Þorgeir Ólafsson
sinni til Spánar og Þýskalands. Norræn
bókmenntakynning á sér stað í Þýskalandi
um þessar mundir. Norrænt fé fjármagnar
stóra norræna menningarhátið í Toronto í
sumar. Þetta er aðeins fátt eitt af því sem
er að gerast í augnablikinu.
Á bakvið þessa atburði stendur Norræna
ráðherranefndin. Hún úthlutar peningum
og skipar nefndir. Stjórnarnefnd norrænna
menningarkynninga erlendis, fær til sín
hugmyndir að atburðunum og hrindir þeim
í framkvæmd. I þessari síðastnefndu nefnd
hefur Þorgeir Ólafsson setið síðan árið 1993,
verið formaður nefndarinnar um tíma og
formaður verkefnisstjómarinnar sem hafði
yfirumsjón með menningarhátíðinni á Spáni.
Það eru stjórnarnefndin og Norræna ráð-
herranefndin, sem hafa nú skipað Þorgeir
aftur í forsvar fyrir nýja verkefnisstjórn, en
verkefni hennar; Norræn menningarhátíð í
Póllandi, sem mun verða af svipaðri stærð-
argráðu og Undir Pólstjörnu var. Menn-
ingarhátíðin í Póllandi verður haldin á næsta
ári og mun standa frá vori og fram til jóla.
Á árinu 1999 verður síðan haldin annars
konar norræn menningarhátíð í Suður Afr-
íku.
Aó gróóursetja
hugmyndir
„Með því að setja saman í púkk verða
hátíðirnar myndarlegri og meira áberandi,“
segir Þorgeir.„Saman gerum við hlutina
betur en sitt í hvoru lagi. Hátíðir sem þess-
ar eru líka góð auglýsing fyrir norrænt sam-
starf.
Menn geta svo endalaust velt gildi menn-
ingarhátíða fyrir sér. Þegar peningum er
eytt í menningu og listir þarf oft að rétt-
læta það meira en góðu hófi gegnir og telja
mönnum trú um að þú seljir svo og svo
mikinn fisk útá eina kvikmynda- eða mynd-
iistarsýningu. Ég hafna þessu sjónarmiði
þótt ég sjái ekkert því til fyrirstöðu að þeir
sem standi að menningarkynningum erlend-
is starfi með ferðamála- og útflutningsfyrir-
tækjum, en þá aðeins á jafnréttháum grund-
velli.
Og ekki má gleyma því að samskipti við
útlönd á sviði lista og menningar efla líka
lista- og menningarlífið í heimalandinu og
það þykir mér nægileg réttlæting fyrir
menningarhátíðum. Listamaðurinn kemur
heim með eitthvað nýtt í pokanum, sem
skilar sér aftur til íbúanna, heimamannanna.
Annar ávinningur af norrænu samstarfi
á sviði menningarmála er sá að norrænar
stofnanir fara að vinna saman og kynnast
fyrir bragðið. Það er ákveðin fjárfesting.
Onnur og ekki minni fjárfesting er það sem
við eignumst í hveiju sýningarlándi fyrir sig
í öllum nýju sérfræðingunum um norrænar
listir sem verða til. Sýningarstjóri í útlöndum
kynnist mjög náið norrænni myndlist þegar
hann setur upp norræna myndlistarsýningu.
Og sýningarstjórinn situr uppi með þessa
vitneskju í höfðinu þegar sýning fer niður.
Öll þessi sambönd sem myndast og skap-
ast í kringum eina norræna menningarhátíð
skila sér örugglega í framtíðinni,“ segir
Þorgeir Ólafsson að lokum.
HANS ZOMER OG GERRIT SCHUIL FLYTJA VETRARFERÐ SCHUBERTS
UTI HIÐ
ÓÞEKKTA
FIMMTÍU tónleikar Schubert-hátíðar-
innar í Garðabæ verða haldnir laugar-
daginn 22. mars, kl. 17. Þar mun hol-
lenski baritónsöngvarinn Hans Zomer
flytja ljóðaflokkinn Vetrarferð eftir
Franz Schubert. Við hljóðfærið er Gerr-
it Schuil. Tónleikarnir eru haldnir í
Kirkjuhvoli við Vídalínskirkju í
Garðabæ.
Löngum hafa menn litið svo á að í
Vetrarferð rísi sköpunargáfa Schuberts
hæst. Hann samdi þessi 24 lög árið 1827,
rúmu ári áður en hann dó, við ljóð eftir
Wilhelm Miiller. Schubert hafði þá sam-
ið rúmlega fimm hundruð söngva, en
aldrei fyrr hafði hann, né nokkur ann-
ar, búið ljóðlist í tónlistarbúning af öðru
eins sálrænu innsæi og skilningi á eðli
skáldskaparins. Slíkar voru gáfur hans
að hann skildi og skynjaði inntak og
eðli hvers Ijóðs og bar hæfileika til að
miðla öllum eigindum þess í tónlistinni.
Efni Vetrarferðar er gamalkunnugt:
Ungur maður þjáist fyrir ást sem ekki
fæst endurgoldin og reynir í örvæntingu
sinni að horfast í augu við staðreyndirn-
ar. Loks ákveður hann að kveðja þann
heim sem hann lifði og hrærðist í og
halda í torsótta ferð út I myrkrið - út
í hið óþekkta.
I Vetrarferð gengur Schubert líka
lengra en nokkru sinni fyrr í söngljóðum
sínum í þeirri viðleitni að leyfa hljóðfær-
inu að túlka efni og inntak ljóðanna.
Píanóið þjónar ekki lengur þeim hefð-
bundna tilgangi að „leika undir“, heldur
gegna hljóðfærið og mannsröddin jafn
mikilvægu hlutverki. Stundum fær
píanóið meira að segjaþað þýðingar-
mikla hlutverk að bera uppi anda og
Gerrit Schuil og Hans Zomer æfa Vetrarferðina fyrir tónloikana í dag.
inntak tónlistarinnar á meðan söngrödd-
in nánast mælir fram textann.
Gerrit Schuil, listrænn stjórnandi
Schubert-hátíðarinnar lýsir verkinu svo:
„í þrjátíu ár hef ég tekið þátt í flutn-
ingi Vetrarferðar á rúmlega eitt hundr-
að tónleikum víða um lönd, með mörgum
ólíkum söngvurum. En í hvert skipti sem
ég opna nótnabókina til að undirbúa
tónleika sit ég eins og gáttaður yfir
auðgi og margræðni þessa stórbrotna
verks. Það eru ekki bara þessar undur
fallegu laglínur og frumlégu hljómar,
heldur hrífst ég umfram allt af ótrúleg-
um skilningi Schuberts á því sem leyn-
ist bak við textann. Hvernig hann miðl-
ar minnstu geðshræringum ferðalangs-
ins og dregur fram hvern áfanga á ferð-
inni yfir hjarnið. í því er list hans fólg-
in.“
Hans Zomer á að baki þrjátíu ára
söngferil og hefur komið fram víða um
lönd. Á ferli sínum hefur hann einkum
lagt áherslu á sígildan ljóðasöng og
flutning kirkjutónlistar, en hann hefur
getið sér gott orð fyrir einsöng sinn í
hinum miklu kirkjukórverkum Bachs.
Þeir Gerrit Schuil hafa margsinnis flutt
Vetrarferð Schuberts á tónleikum í t
Hollandi og var flutningur þeirra á
verkinu hljóðritaður árið 1990. Hans
Zomer kemur nú í fyrsta sinn fram á
íslandi.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 22. MARZ 1997 19"