Lesbók Morgunblaðsins - 22.03.1997, Blaðsíða 13

MAGDALENU
GEORGES de la Tour: „Iðrandi María Magdalena með olíulampa", 1636-38.
jafnvel málhreifur, því að fáir höfðu viljað
leggja lag sitt við hann sem tollheimtumann.
Þarna lágum við tvö klæðalítil í heyinu, hin
útskúfuðu, skækjan og tollheimtumaðurinn, en
okkar beið guðsríki. Umræðuefnið var oftar
en ekki meistarinn og kenningar hans. Matteus
sagðist í fyrstu hafa fylgt honum af forvitni,
en áttað sig á því hve stórir atburðir voru í
nánd, þegar meistarinn mælti til lærisvein-
anna: „Ætlið ekki að ég sé kominn til að flytja
frið á jörð; ég er ekki kominn til að flytja frið,
heldur sverð.“ Þá fyrst hafi hann afráðið endan-
lega að fylgja honum.
Og hvað með meistarann? Naut hann mín?
Aldrei. Hann var alltaf vingjarnlegur við mig,
en aldrei ástleitinn. Eftir því sem ég best veit
var hann algjörlega hreinlífur og hafði ei kennt
kvenmanns. Aldrei sá ég hann renna gimdar-
auga til konu. Ef hann laðaðist líkamlega að
einhveijum, þá var það að Jóhannesi Zebedeus-
syni, sem hann kallaði stundum „lærisveininn
sem hann elskaði." Enda ekki annað hægt en
að hrífast af Jóhannesi með gullnu liðuðu lokk-
ana og björtu augun og milda svipinn. Margar
óspjallaðar meyjar hefðu fúslega látið fjársjóð
sinn af hendi fyrir hann. En ef meistarinn bar
slíkar kenndir til Jóhannesar, þá bældi hann
þær, því að slíkt er lögmálsbrot. Sem segir í
þriðju bók Móse: „Og leggist maður með karl-
manni sem kona væri, þá fremja þeir báðir
viðurstyggð; þeir skulu líflátnir verða; blóðsök
hvílir á þeim.“
Auk Jóhannesar voru flestir postulanna
flekklausir meðan á flökkulífinu stóð. Gegndi
það til dæmis um hinn sínöldrandi Símon Pét-
ur, sem kvartaði stöðugt undan því hve hann
saknaði heimahaganna og bátsins síns og eig-
inkonunnar sem hann skildi eftir heima í Kaper-
naum, já, og jafnvel tengdamóðurinnar. Símon
Pétur öfundaði Jóhannes vegna þess dálætis,
sem meistarinn hafði á honum, en þegar hann
agnúaðist út í það og spurði hvort meistarinn
elskaði þá ekki alla jafnt, rifjaði hann upp
söguna um Jakob sem átti tólf sonu, en elsk-
aði Jósef þeirra allra mest, svo bræðurnir höt-
uðu hann og seldu hann mansali, en síðar kom
hann þeim öllum til bjargar. Hann hafði svör
við öllu, meistarinn, og endalausar dæmisögur
á takteinum.
Hvers vegna valdi ég hann? Meistarar og
messíasar eru jú á hverju strái meðal þjóðar
minnar, framboðið er meira en eftirspurnin og
ég hefði hæglega getað valið annan. Hvað
hændi mig að honum? Því er auðvelt að svara.
Boðskapur hans til bersyndugra smælingja.
Aðrir predikarar þykjast vammlausir, biðla til
þorra þjóðarinnar, hinna hreinu og heiðvirðu,
en enginn annar lætur sér annt um þjófa og
þorpara, gálur og glyðrur, vesæla og vanheila.
Fallin kona væntir ekki inngöngu í ríki rétt-
látra, en rifa hefur nú opnast. Hann einn veitti
okkur viðtöku, hann einn veitti okkur von. Og
hjá mörgum okkar var vonin hið eina, sem var
eftir.
Stundum held ég að hann hafi verið haldinn
sjálfseyðingarhvöt. Hann réðst gegn ráða-
mönnum og valdhöfum af slíkum ofstopa að
ætla mátti að hann vildi að þeir veittu sér
náðarhöggið. í móðgunum sínum í garð fyrir-
manna og Farísea þekkti hann engin takmörk.
Hann úthúðaði og bölvaði heilu borgunum fyr-
ir vantrú og sinnuleysi - Kórazín, Betsaída,
Kapernaum, já, og jafnvel sjálfri Jerúsalem.
Hann braut lögmálið gegndarlaust, læknaði á
hvíldardaginn, leyfði lærisveinum sínum að eta
með óþvegnar hendur, kallaði hreintrúaða
menn hræsnara og kaupmenn ræningja. Ekki
gat farið á annan veg. Hann þræddi hina til-
gangslausu tröð tortímingarinnar af kostgæfni.
Hann var meistari mótsagnanna, líkt og í
honum toguðust á tvenn gríðarsterk gagnstæð
öfl. Stundum sýndi hann af sér blíðu og mann-
gæsku, en í næstu andrá var hann orðinn önug-
ur og viðskotaillur. Á einu augnabliki hló hann
með okkur, en á því næsta las hann yfir hausa-
mótunum. Með einu orði laðaði hann að sér
lýðinn og með því næsta fældi hann fólkið frá
sér. Stundum þótti mér ekki heil brú í athöfn-
um hans, líkt og þegar hann vakti Lazarus
líkþráa upp frá dauðum. Sú uppvakning er
mér hrein ráðgáta. Til hvers að lífga Lazarus
við, fyrst ekki var læknuð limafallssýkin? Laz-
arus skjökti út úr grafarskútanum, vankaður
og hálfnakinn, með kaunin upphleypt, hold-
klepra flakandi, og fæturna reifaða blóðvættum
næfrum ilskónna. Er heim kom hallvikaði hann
sér ofan í sitt hosiló og hámaði í sig hafra-
graut úr kirnu, með homspæni í krepptum
hnefanum, meðan haldið var upp á upprisu
hans í efri stofunni. Þegar hátíðin stóð sem
hæst reis meistarinn frá borðum, skáskaut sér
undir bitann niður í kompuna og sat með hin-
um endurlífgaða sem eftir lifði kvöldsins. En
Lazarusi veitti hann enga heilsubót. Ætli Laz-
arus sé sáttur við að vera vakinn úr ríki hinna
dauðu til að þjást við kröm á ný í heimi lif-
enda? Ég skil ekki skynsemi skaparans.
Ég spurði meistarann stundum um andana
illu sjö, sem hann átti að hafa rekið úr mér,
en aldrei gafst tóm til að ræða það. Hann var
ætíð umsetinn, ætíð upptekinn við að boða, biðj-
ast fyrir, lækna, líkna sjúkum, veita blindum
sjón og daufdumbum mál og heym, hreinsa lík-
þráa, vekja upp frá dauðum, byggja upp eða
bijóta niður. Þegar við komum hinsta sinni til
Jerúsalem á hátíð ósýrðu brauðanna, sáum við
Salóme um að matbúa páskalambið fyrir þá.
Þegar við bárum fram kjötið, spurði ég hann
einu sinni enn á hvern hátt ég hefði verið and-
setin, en hann leit til mín blíðlega og svaraði:
„Ekki núna, kona. Sem ég hef sagt áður
mun ég kunngjöra þér það síðar. Nú vil ég
snæða einn með mínum tólf útvöldu."
Að því loknu vék hann öllum úr salnum
nema þeim tólf. Enginn veit fyrir víst hvað
þeirra fór á milli, en í kjölfar þess gekk á
ýmsu. Áður en næsti dagur rann sitt skeið
fékk meistarinn að kynnast kossi dauðans á
krossinum. Meðan á krossfestingunni stóð vein-
uðu vinir og vandamenn sáran, móðir og syst-
ur annars þjófsins þó sýnu hæst. Hinn fríði
Jóhannes Zebedeusson, með gullnu lokkana
sína og björtu augun, þorði einn postulanna
að mæta. Hann hélt yfirvegun sinni, þótt úr
andliti hans skini sár tregi. Þegar hljóð fékkst
milli harmkvæla, hallaði hann sér að mér og
hvíslaði sorgmæddur:
„Verst er að við höfum ekkert fé til að veita
honum sómasamlega greftrun."
Ég skildi hvað hann átti við. Júdas var hlaup-
inn á brott með sjóðinn, hinir ellefu voru fé-
vana. Fáeina denara hafði ég lagt til hliðar til
mögru áranna, en engan veginn nóg til að
kaupa meistaranum gröf. Skyndilega fékk ég
hugdettu sem Jóhannes kallaði síðar guðlegan
innblástur. í mannþrönginni hafði ég komið
auga á gamlan viðskiptavin, Jósef frá Arime-
þeu, eðalborinn mann og auðugan, handgeng-
inn landstjóranum. Jósef þessi var breyskur
og ann mannorði sínu meira en nokkru öðru.
í augnabliksæsingi ruddist ég um þvöguna þar
til ég fann hann ásamt þjóni, sem hafði þann
starfa að dusta gulan sandinn af silfurbaldýr-
uðum skartklæðum húsbóndans.
„Jósef, þú verður að hjálpa mér.“
Hann setti dreynjóðan, er hann þekkti mig
aftur. „Hafðu hljótt, kona,“ hastaði hann á
mig. Sennilega óttaðist hann að ég myndi
ljóstra upp um að hann legði lag sitt við hrað-
konur og þurfti því litlar fortölur. Hann sá
aumur á mér, grátbólginni og sorgarklæddri,
hét liðsinni sínu og hvarf af vettvangi. í þann
mund hrönnuðust kólguský fyrir sólu, svo
myrkvaðist um miðjan dag. Jósef sneri aftur
um það Ieyti þegar verið var að taka líkin nið-
ur, með bréf frá landstjóranum og fregnir um
að hann hefði keypt úthöggna gröf í grasgarð-
inum neðan við hæðina. Sem oft áður reyndist
atvinna mín þénug, í þessu tilviki til að útvega
leghvílu.
Ég gaf upp alla von um að fá nokkum tíma
svör við spumingum mínum og skýringu á illu
öndunum sjö. Að þessu leyti þótti mér meistar-
inn hafa bmgðist. En um óttubil á annarri nóttu
eftir krossfestinguna dreymdi mig undarlegan
draum, þar sem hann vitraðist mér. Hann hélt
um síðuna, þar sem blæddi úr, og hendur hans
virtust hruflaðar, en að öðm leyti var hann ►
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 22. MARZ 1997 13