Lesbók Morgunblaðsins - 22.03.1997, Blaðsíða 12

GUÐSPJALL MARIU
GEORGES de la Tour: „Maria Magdalena með kerti“, 1638-40.
SMÁSAGA EFTIR HELGA INGÓLFSSON
í fyrstu horfói ég, líkt og aórir vióstaddir, á hann
í undrun, sem hann væri bjálfi. Mér vitaniega
amaói ekkert aó mér. Og þá geróist þaó. Skyndi-
lega var bjargi lyft af brjósti mér, allt varó heióríkt
og tært hió innra . . .
Og svo bar við skðmmu síðar, að hann fór um,
borg úr borg og þorp úr þorpi, prédikaði og boð-
aði fagnaðarerindi guðsríkis, og með honum þeir
tólf og konur nokkurar, er læknaðar höfðu verið
af illum öndum og sjúkleikum: María, kölluð
Magdalena, er sjö illir andar höfðu farið út af, og
Jóhanna . . .og Súsanna og margar aðrar, sem
hjálpuðu þeim með fjármunum sínum. Lúk. 8; 1-3.
EG KOM fyrst að gröfinni, á því
leikur enginn vafi. En okkur er
þrásinnis ruglað saman, enda
margar, nöfnumar. Má þar
nefna Maríu, móður hans, en
einnig Maríu móðursystur hans,
konu Klópa og svo Maríu, móður
þeirra Zebedeussona. Síðan er
líka María, systir Mörtu og Lazarusar líkþráa
í Betaníu. En ég var ein þeirra fallin kona.
Ég hef átt marga friðla, suma gamla, aðra
unga. Stundum heillaði fríður sveinn mig og
þá eftirlét ég honum brot af ást minni. Kona
af mínu sauðahúsi getur aldrei leyft sér að
festa alla ást á einum manni. Fremur skilur
hún eftir ögn af henni í mörgum. Frómur
maður mælti að ástin væri traust sem gnæf-
andi fjall, en mín ást hefur frekar líkst brota-
kenndum grjótmulningi og steinskriðum. Nú
er fegurð mín fölnuð lilja, sálin sem brákaður
reyr, líkaminn sem útbrunninn hörkveikur.
Hvernig villtist ég út á þessa braut? Ég villt-
ist ekki, ég var hrakin þangað. Á unglingsárum
mínum, þegar herflokkur Heródesar yngri hafði
viðdvöl í heimaþorpi mínu, tóku þrír drukknir
dátar mig nauðuga. Herflokkurinn hvarf á
braut, en ég var skilin ein eftir með skömm
mína. Nei, ekki ein, því að allt þorpið bar
skömmina með mér. Faðir minn formælti mér
fyrir fegurðina, móðir mín reif í hár sér, öldung-
amir sökuðu mig um lögmálsbrot, heiðvirðar
húsmæður hræktu í þurran sandinn þegar þær
mættu mér, þorpsbúar lögðu lykkju á leið sína
líkt og ég væri líkþrá. Jafnvel ræksnisleg
‘ hænsnin stukku á brott með gargi úr vegi
mínum og heimilishundamir geltu að mér eins
og ókunnri aðkomukonu. Þegar þvottakonum-
ar keifuðu með kúffulla vandlaupana neðan frá
læknum litu þær mig homauga. Tötmgu
þorpsfávitamir tveir eltu mig ætíð yfir torgið
með trúðslátum, spangóli og tilburðum af dóna-
legra tagi. Ungir sveinar sniðgengu mig að
degi til, en buðu borgun fyrir blíðu þegar blakk-
ur var himinn. í útskúfun minni reyndist ég
einum eða tveimur þeirra eftirlát og vonaði
að þeir kynnu að biðla til mín, en þeir breiddu
bara frekar út lygasögur um lauslæti mitt.
Mín beið engin framtíð þama; ég yrði aldrei
hrein, yrði aldrei heiðvirð, yrði aldrei heitbund-
in. Þegar öldungar þorpsins tóku að ræða um
að réttast væri að lemja mig gijóti fyrir lög-
málsbrot, laumaðist ég burtu í skjóli nætur,
_ foreldralaus og félaus, með fegurð mína eina
í farteskinu.
Þorp úr þorpi, bæ úr bæ, borg úr borg. Vitan-
lega vildi ég vera vönd að virðingu minni og
reyndi víða að vinna heiðarlega fyrir mér.
Gengilbeina, griðka, þema, þvottakona; margt
hef ég reynt. En konu án karlmanns standa
fáir vegir færir, vart mátti hjara af hýmnni
og vinnuveitendumir væntu viðbótarþénustu
að náttarþeli. Þegar ég þverskallaðist við
þeyttu þeir mér út á strætið, hungraðri, heimil-
islausri, atvinnulausri, allslausri. í neyð var
aldrei nema ein leið til að afla viðurværis.
Syndin byrjaði smátt, en hlóð utan á sig, eins
og súrdeig sem falið er í mæli mjöls, uns mjöl-
ið sýrist allt. Augngotur á alfaraleið, skyndi-
kynni í skuggasundum, skildingar í skrínuna.
Budda mín bústnaði meðan æra mín eyddist.
Oft var ég flæmd á brott og fór þá til næsta
bæjar.
Að endingu eignaðist ég afdrep í borginni
Nain, þar sem bjó góður og göfugur Farísei,
Símon að nafni. Hann tók mig í hjúalið sitt
sem eldabusku og þernu án spuminga, ól önn
fyrir mér og vænti engra næturgreiða í stað-
inn. Hið næsta sem ég fór holdlegu samneyti
við hann var að ijóða fætur hans ilmsmyrslum,
þegar hann hafði laugast. Ekki var Símon fríð-
ur maður, holdskarpur, með valbrá sem náði
niður á háls, en sem frómur Farísei hélt hann
lögmálið, fastaði tvisvar í viku og lyfti ekki
litlafingri til verka á hvíldardaginn. Árlega, á
hátíð ósýrða brauðsins, hélt Símon Farísei upp
. til Jerúsalem og þegar ég hafði þjónað honum
um tveggja ára skeið tók hann mig í föru-
neyti sitt til hinnar helgu borgar. Þar sá ég
meistarann fyrst.
Jerúsalem í hátíðarbúningi. Ys og þys og
glys og gleði og glaumur. Pálmagreinar, lauf-
sveigar og blómavendir skreyttu strætin. Ég
var höggdofa yfir mannmergðinni. Aðkomufólk
hvaðanæva að; egypskum, kýrenískum, sýr-
lenskum og grískum gyðingum ægði saman
við heimafólk og heyra mátti talað á tugum
tungumála. Frá öðru hveiju götuhomi barst
barlómur beiningamanna og bæklaðra, frá hinu
glumdi við gaspur frá flökkupredikumm og
falsspámönnum. Glys og glingur glitraði á
borði braskara, hamarshögg kváðu við frá
verkstæði beykis sem barði saman ámu, þófari
þæfði ull undir sóltjaldi. Þröngt var um dvalar-
staði í borginni, en sem endranær fékk Símon
Farísei skjól fyrir sig og sitt fólk hjá vini sín-
um, lögvitringnum Jóram, í húsi sem vissi út
yfír Kedrondalinn. Meðan sól skein á lofti héldu
þeir lærðu félagar langdvölum til í hinu helga
musteri og þangað var ég send einn daginn
með orðsendingu til Símonar Farísea.
Ég var lafmóð _af því að klífa þrepin upp
Musterishæðina. Á leiðinni mætti ég litlum
rómverskum herflokki, sem var að koma frá
Antoníuvirkinu. Þeir renndu til mín hýru auga
og einn þeirra kallaði eitthvað á latínu, sem
ég skildi ekki, en af hlátri félaga hans áttaði
ég mig þó á að ummælin hlutu að vera dóna-
leg. Klakklaust komst ég upp að hinu gríðar-
stóra musteri Heródesar, en vegna áreitni her-
mannanna gaf ég mér lítinn tíma til að virða
fyrir mér dýrðina og hélt beint upp tröppurnar
að suðvesturinngangnum nær, þar sem mér
var sagt að þeir Jóram héldu að öllu jöfnu til.
Þegar komið var utan úr skerandi sólarbirt-
unni inn í forsalinn sló mig rökkurblinda. Sam-
an við mannsraddir og fótatak rann einkenni-
legt sláttur, en þegar augu mín vöndust myrkr-
inu áttaði ég mig á að hljóðið barst frá trébúr-
um og reyndist vera vængjaþytur dúfna, sem
falboðnar voru feðrum þeim, er komu með
sveinböm sín til umskumar. Eftir ráf um
rökkvaðan forsalinn kom ég auga á þá Símon
og Jóram ásamt öðrum mönnum í síðkápum,
þar sem þeir stóðu í hnapp við gilda súlu og
skeggræddu. Ekki sá ég fyrr en ég nálgaðist
að þeir höfðu slegið hring um hávaxinn, krafta-
legan mann og minntu á einhvem hátt á hunda,
sem króað hafa af ref. Þeir spurðu hávaxna
manninn spjörunum úr, en þótt hann væri tötr-
um klæddur svaraði hann af myndugleika. Af
málrómnum heyrði ég að hann var sveitungi
minn, því að hann talaði arameískuna með
galíleískum hreim. Orðin sem hann mælti, í
þann mund er ég hnippti í Símon, hæfðu mig
beint í hjartastað. „Sannlega segi ég yður að
tollheimtumenn og skækjur ganga á undan
yður inn í guðsríkið," sagði hann af sannfær-
ingarkrafti og beindi stingandi augnaráði að
mér. Var hann að tala til mín, ókunnrar kon-
unnar? í flaustri bunaði ég því út úr mér við
Símon að þeirra Jóram væri beðið heima. Við
yfírgáfum hópinn og ég þorði ekki að líta um
öxl.
Meistarann sá ég ekki aftur um langt skeið,
en orð hans geymdi ég í bijósti og hugleiddi
oft. Ekki mundi ég síst eftir kröftugri og valds-
mannslegri raustinni. Við snerum heim til
Nain eftir hátíðina, lífíð komst í fastar skorður
á ný og hélst svo um margra mánaða skeið.
Þá var það dag einn að Símon Farísei til-
kynnti mér að hann hefði boðið gestum í hús
sitt til málsverðar. Ég velti því ekki frekar
fyrir mér, enda alvanalegt að húsbóndinn
spjallaði við spaka menn undir borðum. En
þegar ég bar matinn inn í stofuna féll mér
allur ketill í eld. Þar sat hann, galíleíski meist-
arinn, mitt í hópi nokkurra fræðimanna, sem
Símon Farísei hafði tekið með sér heim úr
samkunduhúsinu. Við lá að ég missti bakkann
með nýbökuðum brauðunum á gólfíð. Ekki
veit ég hvort hann þekkti mig aftur eða hafði
afspum af fortíð minni eða bjó yfir ofurmann-
legu innsæi, en þegar ég laut yfír borðið til
að leggja frá mér bakkann teygði hann fram
höndina, snart enni mitt með fingurgómunum
og sagði: „Kona, syndir þínar eru fyrirgefnar."
Ég leit upp, bograndi enn yfir bakkanum.
„Hvað þá?“
En hann svaraði mér ekki, heldur mælti
annarlegum og fyrirskipandi rómi, líkt og hann
væri að tala til einhvers annars: „Þér sjö illu
andar, yður skipa ég að víkja úr líkama þessar-
ar konu.“
í fyrstu horfði ég, líkt og aðrir viðstaddir,
á hann í undrun, sem hann væri bjálfi. Mér
vitanlega amaði ekkert að mér. Og þá gerðist
það. Skyndilega var bjargi lyft af bijósti mér,
allt varð heiðríkt og tært hið innra, eins og
af mér væri létt möru, sem legið hefði um
áraraðir. Innra með mér skein ljós, öflugra en
þúsund sólir. í kjölfarið brotnaði ég niður, hné
á gólfíð og að mér setti óstöðvandi grát. Meist-
arinn strauk blíðlega yfir hár mitt. Án þess
að vita hvers vegna þótti mér sem ég yrði að
sýna honum meiri lotningu en nokkrum öðrum.
Kjökrandi stökk ég á fætur og hljóp út úr
herberginu, en sneri aftur að vörmu spori með
útskoma alabastursbuðkinn minn og varpaði
mér á knén við fótskör meistarans. Frávita af
fögnuði kyssti ég óhreina fætuma og makaði
þá dýrstu nardussmyrslum, sem blönduðust
táraflóði mínu. Þar sem ég hafði enga þurrku
við höndina reif ég úr mér fléttuna og þerraði
fætur hans með hárinu. Viðstaddir mændu
forviða á mig, sumir hlógu og Símon Farísei
reyndi í hvívetna að afsaka hegðun mína.
„Ég skil ekki hvað hefur komið yfir hana.
Hún er ekki vön að hegða sér svona.“
Þegar gestimir vora famir kom Símon Farí-
sei að máli við mig og sagði mér sorgmæddur
að eftir þessa uppákomu gæti hann sóma sins
vegna því miður ekki haft mig lengur undir
sínu þaki. Áður hefði ég fyllst skelfmgu við
slík tíðindi, en í þetta skipti var ég glöð. Á ein-
hvem hátt var ég laus úr viðjum, eins og must-
arðskom sem legið hefur í myrkri mold, en
fyrir tilstilli sólarinnar teygir fyrsta sprotann
upp úr foldinni og þráir að vaxa og breiða út
allar sínar greinar í átt til bjarmans. Ég var
fijáls eins og fiðrildi, sem brotist hefur úr púp-
unni og velur sér fegursta blómið að setjast á,
laust undan áhyggjum og mæðu. Öryggi og
efnaleg gæði skiptu engu máli lengur. Eg hefði
treyst mér til að ganga meðfram ystu brún
hengiflugs án ótta. Svo að ég tók saman pjönk-
ur mínar og peninga og kvaddi Símon Farísea
kát í fasi. Enn er mér hugstæð brottförin, þeg-
ar ég leit um öxl og veifaði ijörlega til hans,
en hann rétt lyfti hendi og vingsaði lófanum
vélrænt á móti eins og brúða, uggandi á svip.
Hvert fór ég? Að sjálfsögðu að leita meistar-
ans og lærisveina hans. Eg komst að því að
fleiri konur fylgdu þeim, sumar sem svipað var
ástatt fyrir eins og mér. Þarna var Súsanna,
sú sem áður kastaði sér á eggjagijót og hús-
veggi án skeytingar um sárin sem af hlutust
og var talin andsetin, þar til meistarinn lækn-
aði hana. Þama var Salóme, sem áður hafði
verið handlama, en hafði nú mest yndi af því
að bera eitthvað á borð fyrir meistarann. Ég
kom inn í hópinn sem matselja. Og allragagn
fyrir postulana. Já, ég sneri aftur að minni
gömlu atvinnu, en { þetta skipti var það án
syndar og sektarkenndar, án blygðunar pg
eftirsjár. I þetta sinn gaf ég fús og fijáls. Ég
held að einir fimm þeirra hafi notið mín. Flest-
ir þeirra bára sig laumulega að líkt og þeir
blygðuðust sín fyrir kenndir sínar. Orði hvíslað
í eyra, horfið í hendingu inn í fjárhús, fálmað
í fáti í myrkrinu og hlaupið út jafnskjótt og
höktinu lauk. Einstaka þeirra kætti mig þó eða
gladdi hjartað. Taddeus gat til dæmis alltaf
komið mér til að hlæja og hann var þeirra leikn-
astur í hvílubrögðum. En Matteus var ljúfast-
ur, því að hann einn sýndi mér virðingu og
blíðu, lá með arma sína um mig og ræddi við
mig eftir á. Hann hafði þörf fyrir að tala, var
' 12 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LiSTIR 22. MARZ 1997