Lesbók Morgunblaðsins - 22.03.1997, Blaðsíða 8

I
Tasmaníuþjóðin
lifði mjög frum-
stæðu lífi í skauti
náttúrunnar, allt-
af á steinaldar-
stigi, nálega
klæðlaus, án
verkfæra og að-
eins kunni hún
að búa sértil
frumstæð skýli
úr greinum og
trjáberki. Enskur
listamaður, John
Glover, sem kom
til Tasmaníu
1830, málaði
myndina af hópi
innfæddra.
TÍU ÞÚSUND
ÁRA EINSEMD
FLJÓTT á litið virðist egan Tasman-
ía við suðurströnd Astralíu vera
að viðllka stærð og hálft ísland.
Hún tengdist meginlandi Ástralíu
með mjóu eiði og þessvegna barst
fólk þangað í fyrndinni. Þetta eiði
tók af fyrir um 10 þúsund árum
og þjóðin á Tasmaníu einangrað-
ist fullkomlega, því hún lærði ekki að smíða
skip; aðeins frumstæða báta úr berki og tágum
sem ekki dugðu til að sigla yfir sundið. Þessi
þjóð er merkilegt rannsóknarefni, bæði mann-
fræðilega og sögulega.
Menn eru félagsverur og venjulega er litið
svo á, að einangrun sé álag, eða samsvari refs-
ingu. Kannski er það þessvegna, að sögur
hafa orðið vinsælar, sem segja frá einstakling-
um í algerri einangrun; Robinson Krusoe til
dæmis. Menn hafa velt þeirri spurningu fyrir
sér, hvaða áhrif það mundi hafa, ef fámenn
þjóð einangraðist fullkomlega á eyðieyju til
langframa. Mundi hún halda áfram að vera
siðmenntuð? Mundi hún kannski deyja út?
Dæmi eru til um iangvarandi einangrun
þjóða. Eitt slíkt er frá Polynesiu í Kyrrahafínu
og annað er frá Grænlandi, þar sem eskimóar
höfðu búið svo lengi við einangrun, að þeir
töldu sig vera einustu þjóð heimsins i „Landi
mannanna“ þegar evrópskir landkönnuðir
„uppgötvuðu" þá. Fleiri þjóðir hafa búið við
íanga einangrun.
Lengsta einangrun sögunnar er samt sú er
gekk yfir frumbyggja Tasmaníu og annarrar
mun smærri eyju, Flinderseyju, sem er á sund-
inu milli Ástralíu og Tasmaníu. Þar dó þjóð-
flokkur út eftir 4000 ára búsetu í einangrun,
en mun fjölmennari þjóð á Tasmaníu lifði þar
í sinni einangrun í 6000 ár til viðbótar unz
hvítir menn, sjóræningjar og glæpamenn gengu
berserksgang í manndrápum að gamni sínu
og felldu fólkið nánast eins og þeir væru að
útrýma minnkum.
Úrkomusaml land
Austurhiuti Tasmaníu er þurrlendur, en vax-
inn skógi. Á miðhlutanum eru svo há fjöll að
þar festir snjó, en á vesturhlutanum er regn-
skógur. Svipuð náttúruskilyrði koma fyrir
handan Bass-sundsins á meginlandi Ástralíu.
Þegar Evrópumenn uppgötvuðu Tasmaníu
Hvað gerist
þegar þjóð verður
ein í heiminum?
GÍSLI SIGURÐSSON TÓK SAMAN
*
Suóur gf Astralíu er eyjan Tasmanía.
Þar einanqraóist þjóó, skyld frum-
byggjum Astralíu, og lifói þar vió erfió-
gr aóstæóur og án nokkurs sambands
vió umheiminn í 10 þúsund ár. Hvítir
menn uppgötvuóu þetta steinaldarfólk
á 17. öld og á síóustu öld gengu Bret-
ar markvisst fram í aó útrýma því.
ÆTTARHÖFÐINGI, einn meðal hinna síðustu é Tasmaníu. Á
þessu mélverki eftir enskan listamann er hann að nokkru leyti
klæddur í skinn. Það var hinsvegar algengast að Tasmaníubú-
ar, einkum karlmenn, gengju alveg naktir.
árið 1642, var
áætlað að 500C
frumbyggjar væru
þar og þeir þóttu afar
svipaðir frumbyggjum Ástr-
alíu. Dökkir voru þeir á hár og
hörund; höfðu djúpstæð augu und-
ir sterklegum brúnum, sem náðu
saman og breitt nefið var mun lægra
efst. Granstæðið var vítt, varir þykkar og
kinnbeinin útstæð, en vöxturinn að öðru leyti
grannur, útlimir langir og grannir. Frumbyggj-
ar Ástralíu eru stríðhærðir, en Tasmaníubúar
voru að því leyti ólíkir, að hárið var „ullar-
kennt“ og hrokkið. Eftir því sem næst verður
komizt töluðu þeir fimm ólík tungumál eða
mállískur og þær voru alveg óskyldar máli
Ástrah'u-frumbyggja - og reyndar öllum öðrum
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 22. MARZ 1997