Lesbók Morgunblaðsins - 17.12.1990, Blaðsíða 29

J ólasveinn með
sjálfsvirðingu
** Smásaga eftir ODD B JÖRNSSON
Barþjónninn varð dálítið
hvumsa þegar hann sneri
sér við til að verða við
óskum fyrsta viðskipta-
vinarins á hádegisbam-
um um einn þrefaldan
asna. Við skenkinn stóð
• slæptur og áhyggjufullur
jólasveinn, sem mændi á hann sorgmæddum
bænaraugum. Skeggið var óhreint og
ókembt, og yfirleitt var hann allur hinn
hirðuleysislegasti — húfan sat kæruleysis-
lega á sveittu höfðinu og buxurnar líktust
einna helst gömlum og lúnum harmóníku-
belg.
— Þrefaldan asna, endurtók jólasveinn-
inn um leið og hann lagði vettlingana á
barborðið og tók af sér húfuna og þurrkaði
sér um ennið með henni.
— Þrefaldan asna takk fyrir, hrökk út
úr þjóninum þegar hann fékk málið. Svo
sneri ha'nn sér aftur við eftir vodkaflösk-
unni og byijaði að blanda.
Þetta var á aðfangadag jóla og úti var
frost og sannkallaður jólasnjór, sem hafði
fallið um nóttina. Inni á barnum var líka
jólabragur á öllu, hlýtt og hálfrokkið og
kertaljós á borðum. Fólkið tíndist inn, ánægt
og í hátíðarskapi, þótt sumir væru bersýni-
lega mjög timbraðir eftir skötuát og
brennivínsþamb daginn áður, svo ekki sé
minnst á blessaðan bjórinn, rauðvínið og
allt jólaglöggið, sem menn höfðu innbyrt
síðustu dagana.
— Fjögur hundruð og fimmtíu krónur,
sagði þjónninn og það vottaði fyrir háðs-
hreim í röddinni.
Jólasveinninn ansaði ekki og rölti með
glasið út í horn, þar sem hann settist við
lítið borð og stundi þungan.
Bargestir urðu kímileitir og dálítið hlessa
að sjá jólasvein á þessum stað með glas
fyrir framan sig; létu það þó-ekki koma sér
í uppnám og sögðu bara góðlátlega brand-
ara af tilefninu.
— Hann er búinn að hafa það erfitt í
jólaösinni, sagði einhver sniðugur náungi.
Ekki virtist jólasveinninn gefa bargestum
minnsta gaum. Hann sötraði úr glasinu sínu,
stóð síðan upp með erfiðismunum og tróð
sér í fremstu víglínu og skellti tómu glasinu
á skenkinn.
— Þrefaldan asna, sagði hann við þjón-
inn, sem var í miðjum klíðum að afgreiða
tvöfaldan viskí ofan í einn af okkar betri
borgurum.
— Augnablik, sagði þjónninn með nokkru
yfirlæti ef ekki með vissri lítilsvirðingu, sem
honum þótti við hæfi að sýna hinum um-
komulausa og óvænta gesti.
En jólasveinninn var um annað að hugsa
en þróaða barsiði í höfuðborginni og endur-
tók beiðnina, næstum vélrænt líkt og hann
væri með innbyggða snældu.
Náunginn, sem beið eftir viskíblöndunni
sinni, var hins vegar í jólaskapi og sló á
öxl jólasveininum, mjög kumpánlega.
— Heitir þú Kjötkrókur eða Kertasníkir,
gamli vin?
En jólasveinninn viitist hvorki gefa hönd-
inni sem hvíldi á öxl hans minnsta gaum
né gamansömu og hlýlegu ávarpi mannsins,
en endurtók beiðnina í þriðja sinn.
Barþjónninn sneri sér snúðugt að barhill-
unum og blandaði þrefaldan asna, lítt sam-
viskusamlega og mjög á þeirri skoðun að
öllum væri fyrir bestu að mál þetta yrði
afgreitt hið fyrsta.
— Níuhundruð krónur, takk fyrir, sagði
hann og setti glasið á skenkinn.
Jólasveinninn tók glasið og rölti þegjandi
í sætið sitt.
— Hann er ekki sérlega skrafhreyfinn
af jólasveini að vera, sagði maðurinn sem
átti viskíblönduna og hélt áfram að vera
fyndinn og jákvæður.
Barþjónninn yppti öxlum.
— Eg vona bara að hann sé ekki blank-
ur, sagði hann og tók að blanda gini í tón-
ik handa huggulegri miðaldra frú, sem var
að rétta sig af.
Einhver langdrukkinn fastagestur hafði
hlammað sér niður við hliðina á jólasveinin-
um.
— ,Ég hef hitt marga jólasveina urn
ævina, sagði hann og lyfti glasinu sínu —
en aldrei á bar!
Ekkert svar.
— Mér hefur alltaf líkað vel við jóla-
sveina, hélt maðurinn áfram með þeirri
dæmigerðu þrákelkni sem einkennir suma
bargesti sem líta _á sig sem ómissandi
skemmtikrafta. — Ég gæti meira að segja
alveg hugsað mér að vera jólasveinn sjálfur
og gleðja blessuð börnin. Þegar ég var lítill
setti ég skóinn minn í gluggakistuna, og
ekki brást það að næsta morgun var hann
fullur af sælgæti.
Jólasveinninn ropaði dálítið.
— Er þér illt í maganum, vinur? sagði
gæinn fullur samúðar.
Jólasveinninn leit hægt við honum og
horfði á hann góða stund.
— Mér er illt í hjartanu.
Náunginn varð dálítið hvumsa og fékk
sér einn. Eða tvo.
Jólasveinninn tæmdi úr glasinu, brölti á
fætur og skjögraði enn að barnum með tómt
glasið.
— Þrefaldan asna, muldraði hann.
— Heyrðu vinur, má ekki bjóða þér upp
á þennan? sagði náunginn, sem var í visk-
íinu. — Eru þetta ekki mest hlaup og lítið
kaup hjá ykkur, þarna uppi í Surtshelli eða
hvar þið búið.
— Þrefaldan asna, endurtók jólasveinn-
inn lágt og umkomulaus.
— Þrefaldan asna handa vini mínum,
sagði maðurinn við barþjóninn.
— Þrefaldan asna, endurtók þjónninn og
byijaði að blanda.
— Skál fyrir Giýlu og-Leppalúða og allri
fjölskyldunni! sagði maðurinn glettinn og í
góðu jólaskapi, enda orðinn rauðari í kinnum
en nokkur jólasveinn.
Jólasveinninn tók við glasinu, þegjandi
og með tárin í augnum.
— Amar eitthvað að þér, vinur sæll?
_ Jólasveinninn leit í augun á manninum:
— Heldurðu að þetta sé eitthvert grín?
spurði hann grátklökkur.
— Hvað segirðu vinur, hvað er ekkert
grín? spurði maðurinn með nokkurri samúð.
Nú tók jólasveinninn að æsa sig og roms-
aði út úr sér, töluvert þvöglumæltur:
— Fólk er hætt að trúa á alvöru jóla-
sveina! Allar borgir eru fullar af gei’vijóla-
sveinum sem eru að pranga allskyns drasli
inn á börn og blásaklaust fólk — jafnvel
töivum og bílum og rándýrum græjum! Mér
er jafnvel sagt að Ameríka og Ástralía séu
fullar af gervijólasveinum, og að maður
geti ekki þverfótað fyrir þeim í London! Eru
engin takmörk fyrir siðleysi og algjörum
skorti á sjálfsvirðingu? Þeir eru meira að
segja — (og nú tók jólasveinninn andköf) —
með gerviskegg! Ég veit það vegna þess að
ég rakst á einn í bókabúð — og ég sá með
mínum eigin augum að hann var að færa
það til á andlitinu á sér! Svo þegar hann
byijaði að herma eftir okkur með asnalegum
tilburðum fyrir framan alla krakkana, féll
mér allur ketill í eld og ég hrópaði: — „Hann
er bara geivijólasveinn!“ Þá urðu allir eitt-
hvað vandræðalegir og sumir fóru að hlæja,
og varð mér þá alveg nóg boðið — ég óð
að honumog greip í skeggið á honum. Og
viti menn: það slitnaði af honum í heilu lagi?
Ég segi bara eins og menn segja: þetta er
ekki hægt!
Jólasveinninn renndi úr glasinu í einum
teyg, henti því á gólfið og staulaðist völtum
fótum að borðinu sínu og settist tuldrandi
— „þetta er ekki hægt — þetta er ekki
hægt.“
A borðinu beið fullt glas með þreföldum
vodka og engiferöli og bestu jólaóskum til
hins eina og sanna jólasveins frá aðdáanda
og velunnai'a, skrifað mjög nettri hendi.
Jólasveinninn renndi úr glasinu — en við
borðið á móti lionum sat konan yfir sinni
tvöföldu ginblöndu og brosti hlýlegu jóla-
brosi. Þetta bros fór alveg framhjá jólasvein-
inum, hann hneigði höfuðið og grúfði það
í höndunum og tók allur að hristast af þung-
um ekka milli þess sem hann vældi og vein-
aði:
— Þetta er ekki hægt.“
— Þetta er ekki hægt, sagði barþjónninn
við manninn um leið og sá síðarnefndi veitti
móttöku nýju viskíglasi. Það verður að fjar-
lægja þennan jólasvein. Auk þess skuldar
hann barnum tvo þrefalda asna! Hann beið
ekki eftir svari, en tók upp símtól og sagði
eitthvað í það, mjög óðamála.
— Komdu bara upp og sjáðu sjálfur,
livæsti hann í símtólið, — ég veit ekki hvað
er jólasveinn ef þetta er ekki jólasveinn! Það
væri kannski réttast að hringja á lögregluna
— hann skuldar; mér tvo þrefalda asna!
Núna situr hann grátandi við borðið. Ef
hann pantar meira fær hann ekki afgreiðslu.
Svo skellti barþjónninn á og sagði
„næsti“.
Birgðavörðurinn, sem stundaði lyftingar
í hjástundum, kom upp og rak óðar augun
í jólasveininn, þar sem hann hristist af ekka
við borðið sitt og örlagabyttan fyrrgreinda
var að reyna að hugga hann.
— Blessaður vertu, þetta kemur fyrir
okkur alla, sagði byttan. Fáðu þér sjúss hjá
mér, vinur!
— Já, en ég er alvöru jólasveinn! kjökr-
aði jólasveinninn og fékk sér sjúss. Svo
bætti hann við meðan hann var að reyna
að standa á fætur:
— Ég ætla að fá mér þrefaldan asna.
Hann skjögraði fram á gólfið og allir biðu
spenntir, sumirreyndu að segja „brandara".
— Komdu vinur, sagði birgðavörðurinn
og reif í axlirnar á jóiasveininum og hóf
hann á loft. — Þetta er ekki rétti staðurinn
fyrir jólasvein! Svo hvarf jólasveinninn í loft-
köstum niður stigann um leið og hann heyrð-
ist tuidra „þetta er ekki hægt!“
En birgðavörðurinn dustaði af lófunum
meðan bargestir héldu áfram að segja
„brandara" með stórum hlátursrokum. Jóla-
sveinninn kom fljúgandi í fangið á húð- og
kynsjúköómalækni, sem var á leiðinni upp
stigann ásamt mjög huggulegri flugfreyju.
Lentu þau öll, sem von var, í einni bendu,
en enginn slasaðist alvarlega, svo var
brennivíninu fyrir að þakka.
— Þetta er ekki hægt! tuldraði jólasveinn-
inn og brölti á fætur, og var horfinn út í
snjóinn og umferðina áður en læknirinn gat
„diagnoserað" þetta furðulega atvik fyrir
flugfreyjunni, sem öll var gengin úr skorð-
um.
En það sást síðast til sveinka hvar hann
sat ásamt Badda putta á bekk undir tré,
en greinar þess, þungar af snjó, voru
skreyttar jólaljósum. Virtist mönnum sem
sá síðarnefndi væri að snýta þeim fyrr-
nefnda með hans eigin skeggi, en um það
voru ekki allir sammála.
Og jólin gengu í garð, eins og lög gera
ráð fyrir, með marghljómandi klukknaómi,
guðsorði og ilmandi ijúpnasteik.
Höfundur er rithöfundur í Reykjavík.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 17. DESEMBER 1990 29