Lesbók Morgunblaðsins - 17.12.1990, Blaðsíða 8

Skálholt -útsýni úr lofti til austurs. Talið frá vinstri: Býlið, skólinn, hús rektors, kirkjan og íbúðarhús sóknarprestsins. Á fyrri öldum hafa húsakynni biskupanua
verið nálægt því þar sem flaggstöngin stendur og skólinn í framhaldi til hægri. Önnur hús voru framar á brekkubrúninni. Ljósmynd: Jón Karl Snorrason.
Dagstund í Skálholti með
Sigurbirni Einarssyni
Eftir GÍSLA
SIGURÐSSON
Aleið okkar Sigurbjarnar
biskups austur í Skál-
holt á einum af þessum
mildu dögum haustsins,
varð okkur litið heim
að Mosfelli, þar sem
Ketilbjörn hinn gamli
kaus að byggja bæ í
víðlendu landnámi sínu. Nú blasa við af
þjóðveginum niðurnídd hús; sjálf landnáms-
jörðin er í eyði, en tímanna tákn að sumarbú-
staðir þéttbýlisfólks spretta upp í landi jarð-
arinnar. Frá Mosfelli er fagurt útsýni, ekki
sízt til suðausturs, þar sem Skálholtskirkja
gnæfir yfir umhverfíð. í upphafi byggðar
hér var ungur maður á Mosfelli, sem renndi
hýru auga austur yfir Brúará og byggði þar
bæ: Skálaholt. Um þenna unga mann, Teit
Ketilbjarnarson, skrifaði Sigurbjörn Einars-
son, þá guðfræðiprófessor við Háskóla Is-
lands, á 900 ára afmæli biskupsstóls í Skál-
holti árið 1956:
„ Hann hefur kosið sér þennan bólstað
eitthvert sinni, er sól var komin í vestur og
hann litaðist um úr hlíðinni fyrir ofan bæinn
að Mosfelli. Þegar skyggnzt er um þaðan
laðast augu ósjálfrátt til austurs og suðaust-
urs. Það eru einhverjar þær línur í landslag-
inu, sem benda til þeirrar áttar, tungan,
árnar, Vörðúfell, börð og móaöldur í suðri
- þar hefur vafalaust verið allstórvaxinn
skógur í fornöld. Á heiðskíru sumarkvöldi
hvíla furðulegir töfrar yfir þessu landi frá
Mosfelli séð og þegar þú horfír með Teiti
austur yfír, heyrir svani syngja á bökkum
Brúarár, sérð reykina leggja upp af hverun-
um í Skálholtstungu og Laugarási og roða
slá á fjöllin handan ásanna, þá skilur þú
hann, er hann 'kaus sér þennan blett öðrum
frekar úr hinu víða landnámi föður síns.“
Um þetta segir svo í Hungurvöku: Teitur
„var sá gæfumaður, að hann byggði þann
bæ fyrstur, er í Skálaholti heitir, er nú er
algöfugastur bær á öllu íslandi." Og enn-
fremur: „Sú var önnur gæfa hans, að hann
átti að syni Gissur hinn hvíta, er með kristni
Sigurbjörn
biskup við
Staupa-
stein, sem
enn stendur
á hlaðinu
framan við
kirkjuna.
íl
é
#
#
«
#
#