Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1960, Blaðsíða 11

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
647
Rústir hallarinnar í Kish, frá dögum Sumera.
þessi þjóðfræði hafa geymzt. Hann
lét safna leirtöflum um allt hið
víðlenda ríki og flytja í safn sitt
í Nineve. Þar hafa þessar leirtöfl-
ur verið grafnar upp og veitt ó-
metanlegan fróðleik.
Þjóðfræði þessi voru að ýmsu
leyti bundin við helgiathafnir, en
bárust síðan vítt út um heim, svo
að jafnvel enn má finna leifar
þeirra í þjóðtrú ýmissa landa. £n
mest hefir þó kveðið að þeim
þjóðfræðum Sumera og Babylons-
manna, sem Hebrear tóku upp.
Skal nú lítillega á það minnzt.
Fyrst er þá að tala um sköpun-
arsöguna. Hún var rituð á sjö
töflur og fundust þær í safni As-
hur-bani-pal árið 1873. Þessar sjö
töflur leiddu þegar huga manna
að hinum sjö dögum sköpunarinn-
ar í fyrstu bók Móse. Og er betur
var að gætt, kom fleira sameigin-
legt í ljós.
Sköpunarsagan hjá Babylons-
mönnum er í stuttu máli þessi:
I Drekinn Tiamat, sem átti heima í
hafinu, gerði uppreisn gegn guð-
unum og honum fyigdi mesti
fjöldi illra vætta. Guðirnir voru
skelfingu lostnir og enginn þeirra
þorði að ráðast á móti drekanum.
Þá bauðst Marduk til þess að
berjast við drekann, gegn því að
hann yrði æðstur guðanna, ef
hann sigraði. Guðirnir fellust á
þetta. Og svo greip Marduk vopn
sín, boga og spjót og þrumufleyga.
Faðir hans, Ea hinn góði, gól hon-
um góða galdra, og gyðjan Ishtar
bar vopn hans. Hann fekk sér líka
net til þess að veiða drekann, og
honum fylgdu hinir sjö vindar.
Marduk tókst að leggja drekann
að velli, hjó hann síðan í tvo
hluta og úr öðrum gerði hann
himininn, en úr hinum jörðina.
Síðan skapaði hann sól, tungl og
stjörnur og setti þeim staði á
himni. Og seinast skapaði hann
manninn úr leiri og guðablóði.
Þá er sögnin um flóðið mikla.
Guðinn Enlil hataði mannkynið
og hann taldi guðinn Anu á það
að láta það allt farast í flóði. En
guðinn Ea var vinveittur mönn-
unum, og réttlátum manni, sem
Ut-napisthim hét, skýrði hann frá
því hver voði væri á ferðum.
Sagði hann Ut-napisthim að smíða
sér stóran bát og fara á hann og
hafa með sér öll dýr veraldarinn
ar, svo að „sæði lífsins“ heldist á
jörðinni. Síðan segir frá ógurleg-
um stormi, sem stóð í sjö daga og
regnið beljaði niður. Drukknaði
þá hver skepna, nema þær, sem 1
bátnum voru. Seinast strandaði
báturinn á fjallinu Nisir. Þá sendi
Ut-napistham dúfu í landaleit, en
hún sneri aftur. Þá sendi hann
svölu, en það fór á sömu leið.
Seinast sendi hann hrafn, og
krummi kom ekki aftur því að þá
var flóðið farið að sjatna. Þá gekk
Ut-napisthim af bátnum ásamt
öllum dýrunum og efst á fjallinu
færði hann þakkarfórn, og guð-
irnir komu þangað hópum saman.
Þangað kom og Enlil og var reið-
ur út af því að nokkur maður
skyldi hafa af komizt, en Ea fekk
talið honum hughvarf og sættist
hann þá við Ut-napisthim og konu
hans og gaf þeim eilíft líf.
Þriðja sögnin er um Adapa, og
hún fannst í safni egypzka kon-
ungsins Akhenaten í Tell el-Am-
arna. Þykir líklegt að þetta haíi
verið kennslubók fyrir egypzk
prestaefni, en það sýnir hve langt
áhrif baylonskrar menningar hafa
þá þegar náð. Adapa halda menn
að sé sama nafnið á sumerönsku
eins og Adam á hebrezku. Adapa
var sonur guðsins Ea og kallaður
að auknefni „hinn fyrsti maður“.
Hann var prestur við hofið í Er-
idu og það var meðal annars hans
starf að sjá um að guðirnir hefði
nýmeti á borðum, svo sem fisk.
Einu sinni reri hann til fiska Þá
HarDa Sumeradrottningar frá 3. öld
fyrir Kristburð.