Vísir - 18.12.1975, Blaðsíða 9

VISIR Fimmtudagur 18. desember 1975.
9
AutoriMrat rad iadeangsmkráterieta Cirkulaere Nr. aoo af i^de December 1U4.
ungir að yrkja, kannski i skóla
siðar komu menn inn I ljóði og
ljóði i blað eða timarit, ef
ástæða var, til var tekið eftir
þeim og menn fengu kjark til að
koma út bók. Þessi ferill tók
venjulega nokkur ár og viðkom-
andi komst ekki hjá að öðlast
einhvern listrænan þroska —
eða hætta.
Af ýmsum ástæðum er nú
hægt að breyta þessum ferli og
koma fyrr út bók en hvað
viðkemur listrænum þroska og
gæðum hefur auðvitað ekkert
breyst. Og vegna þess að það
eimir enn töluvert eftir af
gamla gildismatinu að bók sé
einhver árangur i sjálfu sér
halda sumir að þeir séu nú
orðnir stórir kallar. Hvað yrði
sagt um mann sem kæmist með
einhverju móti á bifreið inn i
rétt og hrópaði: Hæ, billinn er
kominn inn i réttina, billinn er
lamb!
Ég hef fengið undanfarið i
hendur bækur sem eru kveikjan
að hugleiðingunum hér að
framan. Slikar bækur geta
verið mjög ólikar, offsett-fjöl-
vitfirrta drykkju með bræðrum
og frændum
hamingjudaga.
Ég þekki marga virðulega
embættismenn islenska
rikisins, sem ortu mikiu betur i
skóla en þetta — en eru löngu
hættir.
Dæmi 2.
Lif mitt
Sumarið kemur og fer
með örlög jf jöldans i
skauti sér.
Ein ég veit, hvers viröi það er
að eiga samastað hjá þér,
þvi þú skilur þjáningu mina
eins og hún væri þin.
Fremur vildi ég lifinu týna
en missa þig, draumsýn min.
Þvi er lif mitt eins og það er,
sem laufblað, er fellur
af grein,
eins og hnifur, sem burtu sker
sorg og sviðandi mein.
Höfunda né bóka verður ekki
jí
getið. Já, það er nú það.
I
Þorvarður Helgason.
KOMMISSIONEN TIL BED0MMELSE AF DE I LOV 29. DEC. 1857 8 27
OMMELDTE SVENDEPR0VER I K0BENHAVN
gor vitterligt:
at Aar 190 7 d*/rs> & Ajvúl)
A/vruxctAtúr,
fedt (J/£o/ncL di/r\j 3 ,/883^
Svendepreve i
at LtlXnvu fmaljL it ^/vruxr>WnZ /&rn£ <í <LMaXAnrWilTUx/
hvilken Preve ifelge Kommissionens Bedemmelse blev antagen
Ojjdrrux/biJiuJ. $
Under Formandens Haand og Kommissionens Segl.
K0BENHAVN, d. Ö
''vútctA) (ftHtrn)
Söguleg
konuœvi
Áata. tók tveinapróf í mdlaraión i Kaupmannahöfn áríó 1007. Vió
hátíólega athófn í Báóhúeinu tók hún vfð þeeeu tveintbréfi úr hendi
borgarttjórane.
ASTA MALARI. ENDUR-
MINNINGAR ASTU ARNA-
DÓTTUR, RITAÐAR EFTIR
FRUMDRÖGUM HENNAR
SJALFRAR OG ÖÐRUM
HEIMILDUM. Gylfi Gröndal
skráði. Otg. Bókbindarinn.
ritaðar eftir illa vélrituðum
stenslum eða prentaðar á glans-
pappir og jafnvel myndskreytt-
ar.
Dæmi I.
Frændsemi
Er hallar að vetri hjá erlendum
þjóðum
ber hug okkur jafnan
(eins langt og hann nær)
að þrá okkar óskum og vonum
Skandanaviskum konum.
Ævisögur og æviþættir eru
ekki sjaldgæfur varningur
þessa dagana, en ASTA
MALARI er þó sérstök bók að
mörgu leyti. Sérstök meðal ann-
ars fyrir það hvernig hún er
unnin. Um sjötugt skráði Asta
sjálf minningar sinar, en með
ótal annmörkum, segir Gylfi
Gröndal, og brá hann þvi á það
ráð að semja þær upp og auka
eftir öðrum heimildum, en
leggja Astu eftir sem áður allan
textann i munn. Ómögulegt er
að átta sig á vinnubrögðum
Gylfa eða vita hvað eru hans orð
og hvað Astu, en svo mikið er
vist að bókin hefur hlotið sam-
fellt og sannfærandi yfirbragð
og um leið þann persónulega tón
sem Gylfi vildi ekki glata með
þvi að steypa henni i venjulegt
ævisöguform. Hefur hann að
þessu leyti unnið verk sitt eink-
ar haglega, þótt einstaka fróð-
leiksklausur séu óþarfar.
Óvenjuleg er bókin þó sér-
staklega fyrir það hve merki-
legur æviferill Ástu var. Barn i
Njarðvikum, fátæk og föðurlaus
i vistum austur og norður um
land, unglingur við nám i húsa-
málun i Reykjavik og þar með
uppreisnarmaður gegn hefð-
bundinni ver.kaskiptingu kynj-
anna. Á eigin vegum i Kaup-
mannahöfn, og lauk þar sveins-
prófi i málaraiðn fyrst kvenna
1907. Einstæð móðir við nám og
störf i Þýzkalandi og tók þar
meistarapróf i iðn sinni. Við
sjálfstæð störf i Kaupmanna-
höfn og Reykjavik. Eiginkona,
móðir og stjúpmóðir i Sviss-
lendingabyggð vestur undir
Kyrrahafi. Ekkja, gift á ný og
starfandi málari i Islendinga-
byggð vestur þar. Sannarlega
fjölbreyttur ferill og forvitnileg-
ur að kynnast. Frásögnin af öllu
þessu er greið og fjölbreytt og
mörgu lýst á minnisstæðan hátt.
Loks er Ásta sjálf óvenjuleg
kona, persóna hennar, aðstæður
og örlög. Asta vikur allviða að
skapgerð sinni og hugrenning-
SYENDEBREY.
Ásta við vinnu sína á
Tanganum.
Þorvarður
skrifar
Heigason
Þær fara viða
‘veita okkur allt sem við þráum
til þeirra er auðvelt að rata
og stutt að fara
Þeim sem við náum
i þyrstum föðumum er haldið
i þögulum unaði minningu um
horfnar stundir
Vitneskja um aðrar i va'ndum
m ^TíW nnrdfti

Helgi Skúli
Kjartansson skrifar
y
um, en hvergi i löngu máli, og i
senn einlæglega og feimnis-
lega, stundum likt og hún sé
sjálfri sér nokkur ráðgáta. Dug-
leg hefur hún verið og rifið sig
fram úr ótal erfiðleikum, en þó
eins og rótlaus og i rauninni ekki
gæfumaður. Ekki hafa henni
alltaf hentað jafnvel kvenhlut-
verkin.
Um þessi efni eru hvergi sett-
ar á hrókaræður i bókinni, Gylfi
stillir sig um að túlka Ástu mjög
fyrir lesandanum sem getur lát-
ið sér nægja rás atburðanna ef
hann vill, en getur lika safnað
saman stökum visbendingum og
reynt að ráða i eðli og örlög
merkilegrar konu og sérstæðr-
ar.
ASTA MÁLARI þarf ekkert
kvennaár sér til afsökunar, hún
er með betri ævisögum og verð-
ur það lika eftir áramót.
BÓKMEIN
Við lifum á timum hins ódýra
ljóðs, að koma út ljóðabók
virðist ekki mikið fyrirtæki,
menn svala einhverjum þörfum
með þvi að krota eitthvað á
blað, formfrelsið virðist gera
það að verkum að menn treysta
sér til að kalla hvað sem er
ljóð, offsett-fjölritunin getur
komið til hjálpar, það kostar
litinn pening að klastra þessu
saman i bók, það er gert i snatri
og siðan er þessu troðið upp á
vini og kunningja og blöðunum
ætlað að segja frá þvi.
Formfrelsi er i sjálfu sér gott
ef við stillum þvi up sem and-
stæðu við hið hefðbundna form
stuðla og rims og segjum: ljóð
er ekki gott af þvi það er i
hefðbundnu formi, hefðbundna
formið er engin trygging fyrir
gæðum, andlaus hagmælskan,
er næg sönnun þess, en ljóð
verður heldur ekki gott vegna
þess að það er i frjálsu formi,
formfrelsið eitt er engin
trygging fyrir gæðum, og sist af
öllu eitthvað sem kalla mætti
formleysu, góður skáldskapur
gerir sér alltaf form, lýtur alltaf
formgerð, hvort sem hún er
hefðbundin ekki, hún er árangur
ögunar listamannsins, hreinsun
á persónulegum tón hans. Nú
eru til listgreinar sem mörgum
þykir gaman að fúska i og selja
jafnvel árangur fúsksins, sumir
mála, aðrir leika, syngja eða
yrkja. Slik ástundun getur haft
sinar góðu hliðar — en það er
mjög slæmt þegar farið er að
rugla þessu saman við raun-
verulegt listrænt viðfangeins og
dæmin sýna að farið er að gera
nútildags hérlendis — og er
þetta sérstaklega slæmt hvað
viðkemur úngu fólki.
Ferill ljóðaskálds var oft
erfirfarandi: Menn byrjuðu