Morgunblaðið - 04.03.1998, Blaðsíða 24

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
24 MIÐVIKUDAGUR 4. MARZ 1998
YFIRLITSMYND úr Gryfj'u Nýlistasafnsins.
Efnið talar
MYNPLIST
Nýlislasafnið,
Vatnsstíg 3b
HÖGGMYNDIR
ANDREAS & MICHAEL
NITSCHKE
Opið alla daga kl. 14-18. Til 8. mars.
TVIBURARNIR Andreas og
Miehael Nitschke frá Hannover,
sem sýna í forsal og gryfju Nýlista-
safnsins eru um margt dæmigerðir
fyrir þá strauma sem eru hvað fyrir-
ferðarmestir í alþjóðlegri samtíma-
list. Það er léttur Ieikur með fundna
hluti og smellnar samsetningar sem
fanga augnablikið og hrífa áhorfend-
ur vegna einfaldleikans.
Nitschke-bræðurnir eru ekki einu
tvíburamir sem hafa ákveðið að
snúa saman bökum í listinni. Það er
skemmst að minnast Hohen-
biichler-systranna sem sýndu á
sama stað - forsal og gryfju
Nýlistasafnsins - á síðustu Listahá-
tíð í Reykjavík. Þær hafa notið
dyggrar aðstoðar ýmissa hópa sem
hingað til hafa átt undir högg að
sækja í okkar skilyrta samfélagi.
Engri slíkri fflantrópískri tilvísun
er til að dreifa hjá þeim Nitschke-
bræðrum nema ef vera kynni afar
einfalt, skondið og óþvingað verk
gert úr einangrunarplasti, með litl-
um heyrnartækjum stungnum í yf-
irborðið. Við íýrstu sýn er sem
plastkubburinn sé maðksmoginn og
lirfurnar að reyna að komast upp á
yfirborðið, burt undan kæfandi
fargi einangrunarinnar. Er það ekki
einmitt þannig sem þeim líður sem
búa við fötlun á borð við skerta
skynjun?
Reyndar tekst Nitschke-bræðr-
unum best upp þegar efnistökin eru
hvað einföldust. Þeim tekst til dæm-
is að búa til sannfærandi veggverk
úr plasttöppum sem reknir eru í
boraðar holur eftir endilöngum for-
salnum. Þá er verkið Skógur gert
úr fernum rúllum af sjálflímandi
viðarlíki. Þær eru látnar standa upp
á endann, ekki ósvipað viðarbolum í
skóglendi.
Mest fer þó fyrir hrúgum af
svörtum ólum sem mynda sitt eigið
umhverfi í gryfjunni. Hið einfalda,
grafíska áreiti sem beltin vekja með
endalausum hringjum sínum minna
á teikningar þar sem undirstaðan er
rýmið sjálft. Áhrif óformlegra
vinnubragða eni hvarvetna augljós.
Það er efnið í öllu sínu hráa veldi
sem ræður ríkjum og minnir okkur
á þau fleygu orð bandaríska lista-
mannsins Carls André, að betra sé
að láta efniviðinn sjálfan í friði en
nota hann frekar sem hvata í raun-
venilegu rými.
í bestu verkum sínum leyfa
Nitschke-bræður efninu sjálfu að
tala. Það er ekki minni list en hitt;
að brjóta það freklega undir vilja
sinn.
Halldór Björn Runólfsson
Hver er hræddur
við hatt?
Nýjar bækur
Jón L. Þorgeir
Arnalds Örlygsson
• EINKALEYFARÉTTUR er eftir
Jón L. Arnalds hæstaréttarlög-
manns og Þorgeir Örlygsson, pró-
fessor við lagadeild Háskóla ís-
lands.
í bókinni er fjallað um einkaleyfi,
þ.e. þau réttindi sem veitt eru til
hagnýtingar uppfinninga í atvinnu-
skyni, hvemig öðlast megi slík rétt-
indi og tryggja þau, og þá vemd
sem einkaleyfarétturinn nýtur.
Markmið einkaleyfaréttar er að
auka tæknisköpun og er hann fall-
inn til þess að laða að fjármagn til
rannsókna og þróunarverkefna.
Bókin er ætluð til nota við
kennslu í einkaleyfarétti. Henni er
einnig ætlað að mæta brýnni og al-
mennri þörf fyrir bók um einka-
leyfarétt og ætti að koma að notum
fyrir lögmenn, uppfínningamenn,
verkfræðinga og raungreinamenn,
svo og stofnanir og aðra aðila er
fást við uppfinningar og einkaleyfis-
umsóknir.
Útgefandi er Bókaútgáfa Orat-
ors. Bókin er 466 bls. Verð 6.125 kr.
Blað allra landsmanna!
-kjarnimálsins!
LEIKLIST
Aristofanes
leikfélag FB
LITLI PRINSINN
eftir sögu Antonie de Saint-ExupAry.
Leikstjóri: Vala Þórsddttir. Leikend-
ur: Hildigunnur Birgisdóttir, Sara
Bjarney Jónsdóttir, Elín Heiða Hjart-
ardóttir, Unnur Karen Guðmunds-
dóttir, Nanna Björk Rúnarsdóttir,
Sandra Guðrún Guðmundsdóttir, Elín
Sigríður Birgisdóttir, Jens Ivar Al-
bertsson, Ólafur Helgi Ólafsson, Kol-
brún Agnes Guðlaugsdóttir, Erna
Lóa Guðmundsdóttir, Sonja Gísla-
dóttir, Þórey Mjallhvit Ómarsdóttir,
Ása Baldursdóttir, Anna Jóna Heim-
isdóttir, Lína Aradóttir, íris Angeia
Jóhanncsdóttir. Frumsýnt 27. febrú-
ar ‘98 í Möguleikhúsinu.
LITLI prinsinn, eftir Antonie de
Saint-ExupAry, hefur á margan
hátt hlotið sömu örlög og Ferðir
Gúllivers, þ.e. henni hefur verið tek-
ið sem barnasögu. Margar leikgerð-
ir eru til eftir sögunni, allar meira
og minna skrifaðar sem bamaleik-
rit.
Leikfélagið Aristófanes sýnir nú
eigin leikgerð sögunnar og getur sú
tæpast fallið undir skilgreiningu
bamaleikrita. Allir litir í sýningunni
era mjög dökkir, nema einna helzt
smekkbuxur prinsins sjálfs. Eins
var örlítill hrollvekjubragur yfir
íyrsta atriðinu (einhverjar hálf-
spasmakenndar hreyfingar skiln-
ingsrýrra, svartklæddra foreldra yf-
ir barni sínu).
Litli prinsinn fjallar um flugmann
sem brotlendir flugvél sinni í Sa-
hara-eyðimörkinni. Til hans kemur
lítill drengur sem biður hann um að
teikna mynd af kind. Þessi litli
drengur segir honum sögu sína:
Hann er frá plánetunni B612 og bú-
inn að ferðast viða um geiminn. A
því ferðalagi hefur hann hitt mikið
af fullorðnu fólki, sem hann á erfitt
með að skilja.
Hlutverk flugmannsins vora þrjú;
í einu var hann bam, í öðru var
hann sá sem brotlenti í eyðimörk-
inni og því þriðja orðinn gamall þar
sem hann segir söguna. Með því var
farin heldur ódýr leið frá sögu til
leikrits; sögumaður utan leikritsins
sjálfs, einsog í bók. Af þeim sökum
virkaði þessi leikgerð einna helzt
sem leikinn lestm’.
Hildigunnur Birgisdóttir var ein-
staklega öragg í hlutverki prinsins.
Hún lék hann skemmtilega auðtrúa
og saklausan án þess þó að gera
hann að einhverjum bjána. Frammi-
staða annarra leikenda var einnig
góð, ss. drykkjumannsins (Ólafur
Helgi Ólafsson), ljósamannsins
(Jens ívar Albertsson) og konungs-
ins (Sandra Guðrún Guðmundsdótt-
ir).
Litli prinsinn er saga sem mun
halda nafni de Saint-ExupArys á
lofti, ekki flugmannsferill hans, þó
þetta tvennt skarist í sögu hans.
Heimir Viðarsson
Einkalíf
til sölu
ERLENDAR
BÆKUR
Robert Ferrigno: Dauðaþögn
„Dead Silent". Berkley 1998. 307
síður.
BANDARÍSKI metsöluhöf-
undurinn Robert Ferrigno hefur
skrifað fjórar spennusögur
eftir að hann lét af störfum sem
atvinnumaður í póker (allt er nú
til) og háskólaprófessor. Bækur
hans hafa notið talsverðra vin-
sælda og fengið lofsamlegar um-
sagnir. Sú fyrsta var „The Horse
Latitudes", sem vikuritið Time
sagði að væri besta framraun
ársins. Síðan skrifaði hann „The
Cheshire Moon“ og „Dead Man’s
Dance“ og loks heitir nýjasta
bókin hans Dauðaþögn eða
„Dead Silent“, en hún var gefin
út fyrir skemmstu í vasabroti.
Þar er á ferðinni ágætlega
skemmtilegur tryllir sem gerist í
Los Angeles og lýsir þeirri borg
á svolítið athyglisverðan hátt og
fólkinu sem býr þar. Fylgir sög-
unni að kvikmyndaverið 20th
Century Fox ætli að kvikmynd-
mynda Dauðaþögn.
Morð í heita pottinum
Aðalpersónan er Nick Car-
bonne, fyrram rokkstjama sem
átti vinsælt lag fyrir mörgum ár-
um en er flestum gleymdur.
Hann vinnur sem upptökumaður
og lifir rólegu lífi rrieð eiginkonu
sinni í fallegu húsi með potti úti í
garði. Og það er einmitt við þann
pott sem Nick kemur að eigin-
konu sinni og vini myrtum og
þau era bæði nakin. Vinurinn
þessi, gamall félagi úr hljóm-
sveitinni sem aldrei náði hátind-
inum, hafði bankaði uppá hjá
honum tveimur dögum áður
ásamt kærastunni sinni en á
meðan eiginkonan og félaginn
era myrt era Nick og kærastan
að eyðileggja Porsche-bifreið
Nicks með því að fara út af veg-
inum og velta henni útí á; algjör
tilviljun að slysið gerist á sama
tíma. Svo þetta er viðburðaríkt
kvöld að öllu leyti fyrir Nick.
Hann skilur hvorki upp né niður
en telur að svara sé að leita í at-
ferli vinar hans og kærastu, AIi-
son að nafni. Þau áttu það til að
gera símaat, sumhver nokkuð
dónaleg, og taka uppá segulband
og hver veit nema einhver hafi
reiðst slíkri innrás í einkalífið og
ákveðið að stúta þeim. Svo Nick
og Alison fara á stúfana í leit að
morðingjanum.
Ef sagan verður kvikmynduð
verður sjálfsagt um fílm noir að
ræða. Robert Ferrigno skrifar
hana í þeim stílnum, hefur ágæta
hugmynd að vinna úr og gerir
það oft skemmtilega. Sagan er
drungaleg og myrk en líka kímin
og kaldhæðin, ofbeldisfull með
andstyggilegum persónum að
gera andstyggilega hluti, eggj-
andi líka og stundum talsvert yf-
irkeyrð. Það er t.d. leigumorð-
ingi í sögunni sem klæðist bláum
jakkafötum og kallast Engillinn
og gengur til verks með spaugs-
yrði á vör. Þegar hann lítur til
baka minnist hann þess þegar
hann stal F-15 orastuþotu frá
Jórdönum í Persaflóastríðinu,
sem hann flýgur stundum sér til
gamans! Ehmm. Gat hann ekki
bara stolið Hummer?
V ídeóterroristarnir
Persónugalleríið í sögunni er
litskrúðugt en enginn nær með
tærnar þar sem Engillinn hefur
hælana. Aðrar persónur eru
jarðbundnari eins og Alison, sem
er að reyna að koma sér áfram í
kvikmyndunum verandi búsett á
svæðinu. Er alltaf að bíða eftir
hringingunni sem aldrei kemur.
Dauðaþögn fjallar um sölu á
einkalífi, nýjustu söluvöranni í
borg skemmtanaiðnaðarins.
Þegar allt annað er orðið
óspennandi er raunveraleikinn
einn eftir til þess að svala
gægjufíkninni. Hljóðupptökur
og myndbandsupptökur ganga
kaupum og sölum. Þú veist ekki
nema fyrir utan gluggann hjá
þér sé maður með myndavél og
þú ert í sjónvarpinu í annarra
manna húsum með þinni
heittelskuðu á stofugólfinu. Víd-
eóterroristar er orðið sem þeir
nota um sig.
Robert Ferrigno heldur góð-
um hraða í frásögninni, býr til
athyglisverðar og mestanpart
trúverðugar persónur, þótt hann
fari kannski stundum yfir strik-
ið, og gerir Dauðaþögn að prýði-
legri afþreyingu.
Arnaldur Indriðason
Nýjar geislaplötur
• DÝRÐ Krists - sjö hugleiðingar
úr guðspjöllunum er eftir Jónas
Tómasson tónskáld á Isafirði í
flutningi Harðar Askelssonar, org-
anista Hallgrímskirkju. Hann leik-
ur á Klais-orgelið í Hallgríms-
kirkju í Reykjavík.
Sóknamefnd ísafjarðarkirkju
pantaði verk frá tónskáldinu í til-
efni af vígslu og helgun nýs pípu-
orgels í Isafjarðarkirkju og fram-
flutti Hörður verkið þar í janúar
1996. Nokkram dögum síðar flutti
hann verkið í Hallgrímskirkju og
hefur síðan leikið verkið í heild eða
hluta þess á nokkram stöðum er-
lendis, m.a. í Svíþjóð og Sviss.
Dýrð Krists er í sjö þáttum og
fjallar hver þeirra um ákveðinn
þátt úr guðspjöllum Matteusar og
Jóhannesar. Kaflar verksins era:
Minn elskaði sonur, Vínviðurinn og
greinamar, Andi sannleikans, Salt
og ljós, nær þú biðst fyrir, Jesú
fagna og Guðs lamb.
I bæklingi með plötunni fjallar
Douglas Brotchie organisti og séra
Kristján Valur Ingólfsson um
verkið og er textinn bæði á ís-
lensku og ensku. Segir þar að
verldð sé stærsta einleiksverk fyr-
Jónas Hörður
Tómasson Áskelsson
ir orgel, sem fram til þessa hafí
verið samið af íslensku tónskáldi
og hafi það þegar tryggt sér sess í
íslenskri tónlistarsögu. Þá era í
ritinu birtar tilvitnanir í viðeigandi
ritningarstaði. Þar er einnig að
finna upplýsingar um tónskáldið
og organistann.
Útgefandi er Tónlistarfélag ísa-
fjarðar. Hljóðmeistari við upptöku
var Vigfús Ingvarsson og um
klippingu sá Páll Sveinn Guð-
mundsson. Ingvar Víkingsson
hannaði kápu og rit en forsíðu-
mynd þess prýðir mynd af
Kristslíkneski Thorvaldsens sem
er í Isafjarðarkh'kju. Verkið var
tekið upp í Hallgrímskirkju. Verð:
1.999 kr.