Morgunblaðið - 01.02.1997, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 1. FEBRÚAR 1997
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
SVERRIR
HARALDSSON
+ Sverrir Haralds-
son fæddist í
Hofteigi í Jökuldal
27. mars 1922. Hann
lést 26. janúar síðast-
liðinn á Borgarfirði
eystra. Sverrir var
sonur hjónanna
Margrétar Jakobs-
dóttur og Haraldar
Þórarinssonar, sókn-
arprests. Hann átti
eina systur, Svövu,
hjúkrunarkonu, f. 1.
febrúar 1920, d. 16.1.
1191, og hálfbróður,
Eggert Eggertsson,
fyrrum aðalgjald-
kera ÁTVR í Reykjavík, látinn.
Eftirlifandi eiginkona Sverris
er Sigríður Ingibjörg Eyjólfsdótt-
ir, f. 30. júlí 1921. Börnum Sigríð-
ar frá fyrra hjónabandi gekk
Sverrir í föðurstað.
Sverrir lauk stúdentsprófi frá
MA 1945 og embættisprófi í guð-
fræði frá Háskóla íslands 1954,
en samhliða námi stundaði hann
kennslu, blaðamennsku og
fékkst við þýðingar og ritstörf.
Árið 1963 varð
Sverrir sóknarprest-
ur í Desjamýrar-
prestakalli og þjón-
aði því prestakalli
alla sína starfsævi
en hann lét af störf-
um sjötíu og tveggja
ára gamall. Sverrir
stundaði kennslu í
Borgarfirði, var for-
maður barna-
verndarnefndar
Borgarfjarðar um
árabil og starfaði
jafnframt sem
fréttaritari Morgun-
blaðsins. Sverrir gaf
út þijár ljóðabækur á árunum
1950-1982 og átti sálma í sálma-
bók þjóðkirkjunnar. Eftir Sverri
liggja einnig þýðingar á ýmsum
skáldsögum og leikritum. Hann
hlaut rithöfundalaun árin 1953
og 1984, og viðurkenningu úr
Tónmenntasjóði kirkjunnar
1983.
Útför Sverris fer fram frá
Bakkagerðiskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
Látinn er séra Sverrir Haraldsson,
fyrrum prestur í Desjamýrar-
pestakalli í Borgarfirði eystra. For-
eldrar hans voru hjónin Margrét Jak-
obsdóttir og séra Haraldur Þórarins-
son prestur í Hofteigi á Jökuldal og
síðar í Mjóafirði. Var Sverrir annað
tveggja bama þeirra hjóna, en Svava
Haraldsdóttir hjúkrunarkona lést fyr-
ir fáum árum. Auk þess áttu þau
Sverrir og Svava hálfbróður sam-
mæðra, Eggert Eggertsson, fyrmrn
aðalgjaldkera ÁTYR í Reykjavík, sem
lést 1969. Sverrir var fæddur í Hof-
teigi en alinn upp í logninu í Mjóa-
firði þangað sem hugur hans hvarfl-
aði löngum því þar átti hann góða
daga. Hann lauk stúdentsprófí frá
Menntaskólanum á Akureyri 1945
og prófí í guðfræði frá Háskóla ís-
lands 1954. Um árabil fékkst Sverrir
við kennslu, blaðamennsku, þýðingar
og önnur ritstörf en vígðist prestur
að Desjamýri 1. júní 1963. Árið 1966
gekk hann að eiga sæmdarkonuna
Sigríði Ingibjörgu Eyjólfsdóttur,
bókavörð frá Borgarfírði, og bjó hún
Sverri gott heimili.
En eins og andlát hans var hægt
og hljótt var allt hans líf hljóðlátt því
Sverrir Haraldsson var hógvær maður
og af hjarta lítillátur. í fjallræðunni
segir frelsarinn: Sælir era hógværir
því að þeir munu landið erfa. Sé það
rétt hefur séra Sverrir erft landið,
enda lét hann sér annt um land sitt
og þjóðina og þá ekki síst tunguna,
því að hann var landvamarmaður og
sósíalisti eins og þeir urðu bestir með-
an þau orð höfðu einhveija merkingu
- pg hann var skáld.
í formála að ljóðasafni sínu 1982,
Að leikslokum, segir Sverrir Haralds-
son: „Á áranum upp úr 1940 kom
til Reykjavíkur skólapiltur með þann
fasta ásetning að verða skáld. Tók
ARNI
SIGURÐSSON
+ Árni Sigurðsson
var fæddur á
Hellum 29.10. 1902.
Hann lést á Dvalar-
heimilinu Klaust-
urhólum á Kirkju-
bæjarklaustri hinn
21. janúar síðastlið-
inn. Foreldrar hans
voru Sigurður
Björnsson, f. 1858,
d. 1934, og Halldóra
Árnadóttir, f. 1862,
d. 1950. Systkini
Árna voru Kristín,
f. 1892, Björn Guð-
laugur, f. 1895,
Gísli, f. 1898, þau
eru látin, og Þuríður, f. 1908,
og býr hún á Klausturhólum.
Árni kvæntist Eyjólfínu Eyjólfs-
dóttur, f. 1907, d. 1985. Börn
þeirra: 1) Þórunn, f. 1.4. 1935,
maki Rafn Jónsson. Þau eiga sjö
börn. 2) Halldóra, f.
19.8. 1937, maki
Rafn Valgarðsson,
þau eiga fimm börn.
3) Guðrún Áslaug,
f. 1939, maki Pálmi
Andrésson, þau eiga
fimm börn. 4) Einar
Eyjólfur, f. 1941, d.
1942. 5) Elín Gíslína,
f. 1943, maki Kris-
tjón Guðbrands,
hann lést 1994. Þau
eiga fjögur börn.
Árni og Eyjólfína
bjuggu í Hólmi á
Síðu frá 1940-1950,
síðan í Heiðarseli
frá 1950 til ársins 1982, þá fluttu
þau að Klausturhólum á Kirkju-
bæjarklaustri.
Útför Árna fer fram frá
Prestbakkakirkju á Síðu í dag
og hefst athöfnin klukkan 14.
Þegar æviröðull rennur,
rökkvar fyrir sjónum þér,
hræðstu eigi, hel er fortjald,
hinum megin birtan er.
Höndin, sem þig hingað leiddi,
himins til þig aftur ber.
Drottinn elskar, - Drottinn vakir
daga og nætur yfir þér.
(Sig. Kr. P.)
Árni Sigurðsson frá Heiðarseli á
Síðu, seinast til heimilis á Kirkjubæj-
arklaustri, er látinn. háaldraður. Mig
langar að þakka Árna fyrir ailan
hlýhug í minn garð. Ég gleymi því
aldrei þegar ég fór í sveit í Heiðar-
sel til Árna og Eyjólfínu sjö ára
gamall. Þau voru mér sem bestu
foreldrar allan þann tíma sem ég
var hjá þeim og ávallt síðan og
dætur þeirra eins og systur mínar.
Ég hef fylgst með íjölskyldunni
frá Heiðarseli fram á þennan dag.
Alltaf var jafn gaman að hitta þetta
ágæta fólk.
Ég þakka Guði fyrir Árna og
Eyjólfínu.
Guð blessi fjölskylduna er saknar
þín, Árni minn. Nú færð þú frið og
hvíid við hliðina á Eyjóifínu og öðr-
um látnum ástvinum þínum.
Þinn einlægur,
Gísli Már Helgason.
hann fljótt upp þann sið þáverandi
ungra skáldmenna að sitja löngum
með kollegum sínum á kaffihúsum
og sötra molakaffi, hafa hár í síðara
lagi og tileinka sér dulúðugan svip.
Skáldmenni þetta gaf út ljóðakver
árið 1950, sem bar heitið „Við bak-
dyrnar", og annað tveimur áram síð-
ar og nefndi það „Rímuð ljóð á atóm-
öld“. Að sjálfsögðu ollu þessi kver
engum aldahvörfum í íslenskri ljóða-
gerð, m.a. vegna þess að höfundurinn
hélt fast við hina gömlu íslensku
ljóðahefð meðan flest ungu skáldin
kepptust við að kasta rími og formi
fyrir róða. Hins vegar gerðust þau
undur að bæði þessi kver seldust
mjög fljótlega upp. Fyrir sérstakan
velvilja og dirfsku koma nú þessi ljóð
út í einni bók ásamt öðrum sem orð-
ið hafa til síðar. Eins og nafn bókar-
innar bendir til er nú leiknum lokið
og þarf enginn að óttast fleiri
ljóðabækur frá minni hendi.“
Þessi orð séra Sverris lýsa draumi
ungs manns að verða skáld og þau
bregða einnig upp svipmynd af lífí
skáldmenna á áranum eftir síðari
heimsstyijöld, en úr orðum hans má
líka lesa kímni þá sem Sverrir bjó
yfír í ríkum mæli ásamt hógværð sem
þó væri ef til vill réttara að kalla
feimni.
Löngum hef ég fjöldann flúið,
fjarri lífsins ys og glaumi.
Gjafmild hefur veröld verið
venjulegast helst í draumi.
Djúp og næm tilfínning fyrir lífinu
og skilningur á kjöram þeirra, sem
minna mega sín, kom víða fram í ljóð-
um Sverris en þó einkum sorg og
tregi enda er eitt höfuðeinkenni
skálda að kenna til og lifa. En í kvæð-
um Sverris kemur þó fram trú og von:
Verk þín, drottinn, vald þitt sanna,
visku þína, ást og náð.
Faðir lífsins, mæddra manna
máttugasta hjálparráð.
Á þér byggist öll vor trú.
Allt er blekking nema þú.
Okkar sekt með gjaldi greiddir,
glatað mannkyn heim svo leiddir.
í einu síðasta ljóði sínu segir séra
Sverrir:
Nú er ég að leggja í nýstárlega fór,
naumast veit ég sjálfur hvað stefnu ber að
taka.
Með óvissuna framundan ég ýti því úr vör
og enginn veit hvort nokkurntíma kem ég
heim til baka.
Nú er Sverrir Haraldsson, frændi
okkar og fornvinur, kominn heim.
Við þökkum honum samfylgdina.
Margrét Eggertsdóttir,
Tryggvi Gíslason.
Verður þetta enn eitt árið þitt
eða færðu lífsins reikning kvitt?
Verður þetta ár þér enn til hags
eða fyrirboði hinsta dags?
(A.B.S.)
Fyrir nokkru er nýtt ár hafíð, og
nýir einstaklingar fæðast fóstuijörð-
inni, því að lífíð heldur áfram, enda-
laust að því er virðist. En lífíð er líka
alltaf að slokkna. Á hveijum degi sem
guð gefur yfír hverfa um fímm ein-
staklingar, sem sett hafa svip sinn á
umhverfí sitt undanfama áratugi
þessarar aldar, sem senn er öll. Þessi
öld hefur fætt af sér marga nýta
þegna, sem skilað hafa góðu verki.
Margir hafa aflað sér staðgóðrar
menntunar, sem skilað hefur viðkom-
andi fram á veg. Einn af þeim hefur
nýlega lokið göngu sinni hér á jörðu,
og hverfur nú inn í söguna, í „skugg-
anna §ölmenna ríki“, eins og Jón
Helgason í Kaupmannahöfn nefndi
ríki dauðans í einu ljóða sinna (í Áma-
safni).
Sverrir Haraldsson var Austfirðing-
ur, fæddur á Hofteigi á Jökuldal, þar
sem faðir hans var sóknarprestur um
nokkurt árabil. Sverrir ólst þó ekki
upp þar, því að hann var aðeins
tveggja ára, er faðir hans fékk Mjóa-
jörð. Þar ólst síðan Sverrir upp til
fullorðinsára. Hann gekk menntaveg-
inn, eins og eðlilegt mátti teljast, son-
ur embættismanns. Menntaskólinn á
Akureyri varð fyrir valinu. Skólafélagi
Sverris á þessum árum hefur sagt
mér, að prestssonurinn frá Mjóafirði
hafí sýnt áberandi hæfileika til rit-
starfa. Stílar hans báru af og voru
iðulega lesnir upp af kennurunum.
Þá var og vitað, að skáldgáfa byggi
í honum, þó að hann flíkaði lítt ljóðum
sínum á menntaskólaáranum.
Að vonum lagði Sverrir stund á
guðfræði, að loknu stúdentsprófí,
1945. Hann var alinn upp við guð-
rækni og helgihald. Nokkuð dróst,
að hann lyki embættisprófí í guð-
fræði, en það gerði hann 1954. Sverr-
ir tók að leggja stund á ljóðagerð,
samhliða því sem hann stundaði þýð-
ingar og blaðamennsku, mest hjá
Morgunblaðinu. Hann sendi frá sér
tvær ljóðabækur á háskólaárum sín-
um Við bakdyrnar (1950), og Rímuð
ljóð á atómöld (1952). Síðar kom frá
hendi sr. Sverris ljóðasafnið Að leiks-
lokum (1982), og var þar, auk fyrr-
greindra ljóðabóka, safn nýrri ljóða.
Um útgáfu ljóðasafns þessa sá skóla-
bróðir Sverris, Gísli Jónsson, mennta-
skólakennari. Sverrir var skáld gott,
en lét lítt á sér bera á þeim vett-
vangi, eins og raunar í öllu lífí sínu
og starfí; hélt sig mest heima við, á
Borgarfirði eystra.
En hvernig stendur á því, að ég
rita eftirmæli um þennan látna prest
á Austurlandi? Til þess liggja þær
orsakir, sem hér á eftir fara. Haustið
1980 réðst ég sem skólastjóri að
grannskólanum að Bakkagerði í
Borgarfirði eystra. Þar þekkti ég
aðeins einn mann, er mig bar þar
að garði, ásamt konu minni danskri.
Með þeim manni hafði ég unnið bygg-
ingarstörf í Reykjavík á skólaáram
mínum hálfum fjórða áratug fyrr.
Fljótlega lögðum við hjón leið okk-
ar til séra Sverris og Siggu, Sigríðar
Eyjólfsdóttur frá Bjargi, konu hans.
Okkur var tekið eins og aldavinum.
Eitthvað höfðum við heyrt hvors ann-
ars getið. Ég hafði fyrst heyrt Sverr-
is getið, er mér var bent á hann af
skólafélaga mínum, á Hressingarská-
lanum í Austurstræti, og sagt að
þama væri um ungt upprennandi
skáld að ræða. Síðan las ég ljóð eft-
ir hann í „Eimreiðinni“, en það tíma-
rit var lengi vettvangur þeirra, sem
voru að koma sér á framfæri á ritvell-
inum. Ljóðið Gamall maður kemur
heim, sem þar birtist 1948, hreif mig
mjög, sökum átthagaástar þeirrar,
sem þar birtist. Ungur maður yfirgef-
ur sveitina, kemur þangað aldinn að
árum og ásakar sig fyrir að hafa
brugðist æskubyggð sinni. Þar stend-
ur þetta á einum stað í ljóðinu:
En þú vildir frekar flækjast
flökkulífi úti í heimi,
tilgangslausri eyða ævi.
Útþráin þér glapti sýn.
Því eru hér rofnar rústir,
rokin börð og mýrarflóar,
tóttarbrotin tómleg eftir,
töpuð bemskupllin þín.
Þegar ég fluttist frá Borgarfirði,
sem var tveimur árum fyrr en ég
ætlaði, en þetta nærri var þá komið
að embættislokum hjá mér vegna
starfsaldurs, saknaði ég þess sárlega
að eiga ekki presthjónin í Ásbyrgi
lengur að grönnum. En vitanlega
höfðum við oft samband símleiðis,
og einu sinni heimsótti ég þau. Það
var sumarið 1990. Þá voru þau flutt
í húsið Steinholt, sem Sigga átti.
Heilsa Sverris var á niðurleið síðustu
æviárin, og þurfti hann örðu hvejru
að vera til lækniseftirlits vegna
lungnasjúkdóms, sem þjáði hann og
sem varð honum að aldurtila.
Mögum hefi ég kynnst um langa
ævi, en fáum heilsteyptari en séra
Sverri Haraldssyni. Hann var ekki
að leita að löstum í fari annarra.
Hann var heilsteyptur og góður
maður. Fari hann í friði, friður guðs
hann blessi. I dag verður hann lagð-
ur til hinstu hvíldar í Borgarfjarðar-
kirkjugarði. Aðstandendum votta ég
samúð við fráfall hans.
Auðunn Bragi Sveinsson,
fyrrum skólastjóri á Borgar-
firði eystra.
Með séra Sverri Haraldssyni er
góður drengur genginn. Minninga-
myndir frá kærum kynnum koma
ein af annarri fram í hugann, leiftra
og ljóma í senn.
Myndir frá góðum gjöfulum
stundum á heimiii þeirra hjóna,
Sverris og Sigríðar, þar sem gnótt
var góðra vista, ekki síður hinna
andlegu. Þar áttum við alþýðubanda-
lagsmenn athvarf hið bezta í heim-
sóknum eða á fundaferðum og hollt
var okkur að hlýða á mál þeirra
hollvina sem hvergi duldu einarðar
skoðanir á hveiju einu. Þó er veitul
gestrisni og gefandi hlýja þeirra
hjóna ætíð efst í huga.
Með sárum söknuði í sinni er
Sverrir kært kvaddur.
Sverrir var afar vel greindur mað-
ur og gjörhugull, traustur þegn og
trúr sinni háleitu köllun í hvívetna.
Hann kaus að iðja í lítilli byggð við
útsæ yzt og festi við hana ást órofa-
tryggðar. Byggðarlagi sínu var svo
vænn og vammlaus drengur verð-
mætur mjög, enda reyndist hann
samferðafólki sínu sannur vinur,
ekki sízt á erfiðum stundum. Hann
var einlægur boðberi þess náunga-
kærleika sem á að vera æðsta inntak
trúarinnar.
Hann unni hvers kyns listum og
var ljóðskáld hið bezta s.s. ljóðabæk-
ur hans bera glöggt vitni um, en í
hljóðri hlédrægni sinni var það víðs
fjarri honum að hampa sinni góðu
gáfu. Þó eigum við allmargar ljóð-
perla hans þar sem saman fara orð-
snilld, djúp hugsun og kærleikur til
alls er lífsanda dregur. Sverrir sinnti
ljóðagyðjunni minna en efni stóðu
til en beztu ljóð hans skipa honum
hiklaust á bekk góðskálda.
Sverrir var ekki hálfvelgjunnar
maður, heill að allri gerð, einlægur
í öllu sem hann tók afstöðu til og
fátt hygg ég honum hafi þótt sér
óviðkomandi.
Hernaðarbrölt og hatursfullur
stríðsrekstur var honum andstyggð
hrein, brjótandi öll boðorð lífsins.
Hann var einn einarðasti og skelegg-
asti herstöðvaandstæðingur sem ég
hefi kynnzt, óskorað sjálfstæði ís-
lenzkrar þjóðar honum heilagt mál,
öll flekkun þess, ekki sízt af her-
mannahælum, þótti honum hrein
svívirða. Sannfæringarhiti hans var
mikill en með offorsi fór hann ekki,
síður hefði ég þó viljað eiga hann
að andstæðingi í orðræðum en flesta
aðra. En fyrst og síðast minnist ég
drengskaparmannsins mikia sem
miðlaði okkur af glöggskyggni og
hreinskilni sinni.
Hann átti skarpa sýn til samfélags-
mála enda lesinn vel og víða heima.
Við hann var gott og gaman að ræða
hvaðeina, gjaman vora samræður
kryddaðar græskulausri kímni, en
einurðin ávallt skammt undan. Sverr-
ir var hinn hlýi og gefandi persónu-
leiki, umvefjandi bros hans í glettnum
augum gleymist ekki.
Ljúfar stundir liðinnar tíðar leita
á hugann og þær ber að þakka nú
á kveðjustund. Þar er mælt fyrir
munn okkar hjóna og samflokks-
manna sem nutu þeirra stunda. Sig-
ríði vinkonu okkar og hennar góða
gólki eru sendar alúðarfullar sam-
úðarkveðjur. Hún sem var hans lífs-
gæfa mest hefur nú svo mikils misst.
Sverri vin minn kveð ég með klökkri
þökk, og þykir hlýða að enda á litlu
lokaerindi úr ljóði séra Sverris Af
moldu ertu kominn.
Og dagurinn kemur. Þú deyrð að lokum
og dauðanum heilsar feginn,
því hann getur leyst þig frá lífsins raunum
og leitt þig eilífðar veginn.
Því von er: að bíði betri tímar
og bjartari hinum megin.
Blessuð sé björt minning séra
Sverris.
Helgi Seljan.
Þú varst aldraður maður,
sem andaðist
eins og gengur.
Og öllum fannst æviþráðurinn
slitinn sundur.
En sömu nótt fæddist
lítill, lasburða drengur.
Og lífið hélt áfram
með kraftaverk sín og undur.
Því lífið er hringur
úr mannlegum örlögum ofinn
og alltaf er til þess að hugsa
svolítið gaman.
Þó fallirðu í valinn
er ferill þinn ekki rofinn
þú fæðist bara aftur
og tengir endana saman.
(Sverrir Haraldsson)
Kærar kveðjur,
Guðrún, Eygló,
Fanney og Rúnar.