Morgunblaðið - 01.02.1997, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR1. FEBRÚAR 1997 11
_____________________FRÉTTIR
Stórstúka íslands og áfengisvarnaráð
TiUögur ÁTVR tíl þess
fallnar að auka neyslu
TALSMENN bindindissamtaka og áfengisvarna-
ráðs eru andvígir stefnu stjórnar ÁTVR og segja
hana í andstöðu við stefnu ríkisstjómarinnar og
alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar. Þeir _ telja
að meginhugmyndirnar í stefnu stjórnar ÁTVR
um aukið fijálsræði í sölu á áfengi og verðlækkun
á bjór og léttum vínum séu til þess fallnar að
auka áfengisneyslu, sérstaklega yngra fólks.
Ólafur Haukur Árnason áfengisvarnaráðunaut-
ur segir tillögur stjómarinnar í beinni andstöðu
við heilbrigðismálastefnu ríkisstjómarinnar og al-
þjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar. „Það er eins
og þetta fólk hafi ekki lesið það sem alþjóðaheil-
brigðisstofnunin hefur gefíð út síðustu ár. Heil-
brigðismálastofnunin lítur á einkasölu á áfengi
sem mjög góðan kost sem hafi mikil áhrif í þá
veru að draga úr tjóni af völdum áfengis. í sam-
þykkt ríkisstjómarinnar frá því fyrir jól er miðað
að því að draga úr neyslunni en samkvæmt tillög-
um ÁTVR er stefnt að því að auka aðgengi sem
þýðir að hætta er á aukinni neyslu og auknu tjóni.
Okkur sýnist sem þarna sé stefnt í neysluaukn-
ingu. Eitt er afar sérkennilegt í þessu málj. 70-80%
telja sig vera ánægða með þjónustu ÁTVR en
samt vill stjórnin lengja opnunartímann. Fyrir
hvern og hvaða rök eru fyrir því?“ sagði Ólafur
Haukur.
Hann kveðst ekki vera fullviss um að lækkað
verð á bjór og léttum vínum dragi úr neyslu á
sterkari drykkjum. Dregið hefur úr neyslu sterk-
ari drykkja með tilkomu bjórsins í nokkrum mæli
en þó ekki meðal unglinga og sér í lagi ungra
drengja. „Þeir bættu við neyslu sterkra drykkja
þegar bjórinn kom. Það er ekkert sem bendir til
þess annars staðar í veröldinni að dragi úr neysl-
unni og yfírleitt kemur í Ijós að hún eykst þegar
felldar eru niður einkasölur. Til eru bandarískar
rannsóknir um þetta efni í Bandaríkjunum sem
renna stoðum undir þetta. Spuming er hvort við
getum gert ráð fyrir einhveiju öðru hér eða hvort
ástæða er til þess að gera einhveijar tilraunir hér
sem þegar hafa verið gerðar í Bandaríkjunum,"
sagði Ólafur Haukur.
Hann segir að samkvæmt rannsókn áfengis-
varnaráðs hafi dregið úr neyslu heimabruggs síð-
ustu tvö ár. Menn séu þó ekki þeirrar skoðunar
að dregið hafi úr henni vegna bjórsins heldur
hafí neysla yfírleitt dregist saman hjá ungu fólki.
Áfengisvarnaráð telur að það sé fremur að þakka
foreldrum og breyttum viðhorfum þeirra og ekki
síður hertum refsingum við bruggi og sölu á þvi til
unglinga.
Séra Björn Jónsson, stórtemplar í Stórstúku
íslands, kveðst persónulega vera í stórum dráttum
algjörlega eins andvígur stefnumótun stjórnar
ÁTVR og hægt er að vera.
„Ég fæ ekki séð annað en að þetta sé tilraun
af hálfu þeirra sem þarna eru við stjómvölinn að
lauma einkavæðingunni inn um bakdyrnar. Það
má vera að verðlækkun dragi úr neyslu á sterkum
vínum og heimabruggi en ég er mjög efíns að það
verði annað en langtímamarkmið að íslendingar
læri að drekkja eins og t.d. ítalir. Ég tel að ekki
dragi úr áfengisneyslu og því heilsufarslega og
siðferðilega böli sem er fylgifískur áfengisneyslunn-
ar. Bjórinn hefur ekki orðið til góðs heldur er það
greinilegt að hann hefur valdið því að miklu yngra
fólk hefur drykkju verulega mikið fyrr en áður.
Mín skoðun er sú að hvert ár án áfengis í lífí
mannsins sé stór ávinningur," sagði Björn.
Morgunblaðinu hefur borist ályktun fundar fram-
kvæmdanefndar Stórstúku íslands. „Fundur fram-
kvæmdanefndar Stórstúku íslands sem haldinn var
í gær mótmæljr harðlega framkominni „Framtíðar-
sýn stjórnar ÁTVR um dreifíngu og sölu tóbaks,
áfengis og þeirri slökunarstefnu sem þar kemur
fram. Framkvæmdanefndin tekur heils hugar und-
ir ályktun starfsmannaféiags ríkisstofnana hjá
ÁTVR þar sem segir að „Tillögur fyrirtækisins um
umbyltingu á sölu og dreifíngu áfengis og tóbaks
á íslandi séu órökstuddar og ábyrgðarlausar".
Nefndin telur að þetta upphlaup sé í hróplegri
andstöðu við yfírlýsta stefnu stjómvalda um eflingu
forvama í áfengis- og öðmm vímuefnamáium."
Rætt við vegfarendur um fyrirhugaðar breytingar hjá ATVR
Flestir hlynntir
auknu fij álsræði
Hugur fólks til breyttra viðhorfa í rekstri Áfeng-
is- og tóbaksverslunar ríkisins, sem stjórn fyrir-
tækisins kynnti nýlega, er blendinn, ef marka
má viðbrögð nokkurra vegfarenda sem Morgun-
blaðið hafði tal af í gær. Flestir voru þó þeirrar
skoðunar að afnema bæri einkasölu ríkisins á
áfengi og færa hana út til einkaaðila.
BJARNI Jónsson kvaðst vera
hlynntur því að sala áfengis yrði
gefin frjáls með öllu og leyft
yrði að sejja áfengi í matvöru-
verslunum. Hann kvaðst ekki
telja að það gæti haft þau áhrif
að heildar-
neysla áfengis
ykist. „Vín-
menningu
heillrar þjóðar
verður ekki
breytt með því
einu að skipta
um verslunar-
form. Eg vil
endilega fá að
sjá áfengi við
hliðina á brauð-
inu og kjötinu í
matvöruverslunum. Eg bjó í
Þýskalandi í sjö ár og gat ekki
séð að þar væru vandamál sam-
fara þessu,“ sagði Bjarni.
Hann kvaðst ekki hafa myndað
sér skoðun á því hvort verðlækk-
un á bjór og léttvínum leiddi til
aukinnar neyslu ungs fólks. „Eg
held að á endanum verði einka-
sala afnumin með öllu og ég er
hlynntur því þegar til lengri tíma
er litið. Það þarf ekki að hafa
meira eftirlit með sölu á áfengi
frekar en annarri vöru. Ég
flokka áfengi með matvöru og
treysti fólki til þess að hafa sjálft
stjórn á sínum málum,“ sagði
Bjarni.
ViII svipað áfengisverð
ogá Spáni
Þóra Þorsteinsdóttir kvaðst
vera mjög ánægð með breytt og
fijálslegri viðhorf til þessara
mála. „Eg vil
auka frjálsræði
og lækka verð
á áfengi.
Verðið áað
vera svipað og
það er á Spáni
en ósk mín um
það rætist aldr-
ei,“ sagði Þóra.
Hún lýsti yfir
efasemdum um
ágæti þessa að
selja áfengi inni í matvöruversl-
unum.
„Það mætti þá vera áfengi sem
er 4-5% að styrkleika, það er að
segja aðeins bjór. En mér finnst
að það ætti að afnema einkasölu
ríkisins á áfengi. Hvers vegna
ætti ríkið að annast sölu á áfengi?
Það ætti að koma á samkeppni
á þessu sviði eins og öðrum svo
hægt væri að lækka verðið. Ég
sé ekki heldur þörfina á miklu
eftirliti með sölu á áfengi. Hvers
vegna ættum við alltaf að þurfa
alla þessa miðstýringu? Það er
verið að stýra okkur alveg frá
vöggu til grafar. Hvers vegna
ættum við alltaf að bera ábyrgð
á næsta manni? Auðvitað er allt-
af vandamál fylgjandi áfengi en
það er eins og með svo margt
annað í lífinu. Verða menn ekki
að takast sjálfir á við sín vanda-
mál?“
Nýir og breyttir tímar
í þjóðfélaginu
Sólveig Berndsen sagði að það
væru nýir og breyttir tímar í
þjóðfélaginu og
svo virtíst sem
stjórn ÁTVR
tæki mið af því.
Hún kvaðst vera
hlynnt auknu
fijálsræði í sölu
á áfengi vildi
ekki setja sig
upp á móti sölu
á áfengi í
matvöruverslu-
num.
„Ég hef búið í Englandi og hef
aldrei verið bjórdrykkjumann-
eskja. Ég get alveg farið inn í
matvöruverslun og séð þar bjór
án þess að kaupa hann. Ef ég
hins vegar ætlaði mér að fá mér
bjór gerði ég mér hvort eð er
sérstaka ferð eftir honum. Hins
vegar mætti alveg halda verðinu
dálítið uppi. En ég er á þeirri
skoðun að afnema ætti einkasölu
ríkisins á áfengi," sagði Sólveig.
Sölustaðirnir alveg nógu
margir nú þegar
Kristbjörn Árnason kvaðst
ekki vera hrifinn af þeirri hug-
mynd að selja bjór og léttvín í
matvöruverslu-
num. Hann
sagði að það
væri nú þegar
búið að opna
svo mikið fyrir
viðskipti með
áfengi að nóg
væri komið.
Sölustaðirnir
væru orðnir
alveg nógu
margir þótt
ekki væri verið
að bæta matvöruverslununum i
þann hóp. Vandamálið sé ekki
að erfitt sé að nálgast áfengið.
Slík ráðstöfun leiddi til aukinnar
áfengisneyslu unglinga og með-
ferð áfengis inni á heimilunum.
„Það leiðir síðan til þess að sú
menning sem er inni á heimilun-
um breytist og viðhorfin til vín-
drykkju breytast. Sú fyrirmynd
sem foreldrar eru börnum sínum
breytist í þá veru að það verður
meira drukkið af víni,“ sagði
Kristbjörn.
Hann sagði að afar snúið að
bera Island og Evrópuþjóðir
saman þar sem vínframleiðsla og
víndrykkja hefur verið þáttur í
menningunni um aldaraðir. Evr-
ópumenn eigi margir ekki kost
á hreinu drykkjarvatni og ýmsar
hefðir hafa náð að festa rætur í
gegnum aldirnar. Slíku sé ekki
til að dreifa hér á landi.
„Við þurfum að fara mjög var-
lega og skoða hvert skref sem
við tökum. Hins vegar sé ég ekki
endilega ástæðu til þess að
áfengissalan sé í ríkiseinkaversl-
un. Afengi getur þess vegna ver-
ið selt með öðrum hætti. Það
þarf ekki að minnka kröfurnar
um eftirlitið með sölunni og
dreifingunni. Ég sé heldur enga
ástæðu til þess að verð á léttum
vínum og bjór sé lækkað og er
ekki hrifinn af þeirri hugmynd.
Ég er starfandi kennari og horfi
upp á mörg vandamálin. Mér
finnst að menn ættu að taka upp
mun strangari stefnu varðandi
sölu á víni,“ sagði Kristbjörn.
Guðrún Gestsdóttir sagðist
vera hlynnt því að áfengi yrði
selt í matvöruverslunum. Einnig
fannst henni tímabært að einka-
aðilar aðrir en veitingasalar,
fengju leyfi til
sölu á áfengi.
„Mér fyndist
þægilegt að
geta keypt bjór
og léttvín um
leið og ég kaupi
inn í matinn.
Einnig væri
gott að geta
skroppið út í
búð á laugar-
degi og keypt
eina rauðvíns-
flösku með kvöldmatnum. Ef
haldið er rétt á málum og reglum
fylgt eftir tel ég ekki vera hættu
á því að fijálsræði í þessum mál-
um leiði til aukinnar neyslu,"
sagði Guðrún.
Bjarni
Þóra Þor-
steinsdóttir
Sólveig
Berndsen
Guðrún
Gestsdóttir
'4TINNLENT
17 ára
fangelsi í
31 dómi
SIGURÐUR Hólm Sigurðsson,
33 ára gamall, var á fimmtudag
dæmdur af Hæstarétti í 3 ára
óskilorðsbundið fangelsi, fyrir
misheppnaða innbrotstilraun í
söluturn í Reykjavík og fyrir
að hafa framið innbrot í hús í
Reykjavík og stolið þar ýmiss
konar rafmagnstækjum og
skartgripum fyrir 455 þúsund
krónur.
Fyrir þennan dóm hafði mað-
urinn hlotið 30 refsidóma og
verið dæmdur í samtals 14 ára
fangelsi, sem jafngildir sam-
felldri fangelsisvist hans frá 19
ára aldri. Nú hefur hann því
verið dæmdur til samtals 17
ára fangelsis með 31 dómi.
í dómi héraðsdóms frá því í
september, sem Hæstiréttur
staðfesti og vísaði til á fimmtu-
dag, segir að löngu sé fullreynt
að maðurinn láti ekki skipast
við refsingu og sé ekki til ann-
ars að líta en hagsmuna al-
mennings af því að hafa hann
óskaðlegan.
Björgvin
syngur á ír-
landi
BJÖRGVIN Halldórsson
söngvari tekur þátt í alþjóð-
legri söngvakeppni, „The Ca-
van International Song Cont-
est“, 8. febrúar næst komandi
á írlandi. Hann flytur þar eitt
frumsamið lag og annað eftir
írskan höfund.
Söngvakeppni þessi er nú
haldin í nítjánda skipti og hef-
ur, samkvæmt upplýsingum frá
Skífunni, unnið sér fastan sess
í tónlistarlífí íra. Fulltrúar frá
mörgum löndum taka þátt í
keppninni, þar á meðal frá
Tyrklandi, Ástralíu, Englandi,
Þýskalandi og Bandaríkjunum.
Keppnin fer fram í Cavan-
sýslu á Austur-írlandi og verð-
ur sjónvarpað um allt Irland.
Björgvin hefur ennfremur þeg-
ið boð um að taka þátt í söngva-
keppnum í Ástralíu og Egypta-
landi síðar á þessu ári.
Óvíst hvort
Vífilfell riftir
HREINN Loftsson, lögmaður
Vífilfells hf., segir að engin
ákvörðun hafi verið tekin um
hvort kaup fyrirtækisins á
Fargi hf. af Framsóknarflokkn-
um eða kaup á Gamla Álafossi
hf. af Framkvæmdasjóði ís-
lands verði látin ganga til baka.
Fyrirtækið sé að skoða alla
þætti málsins og muni senda
frá sér greinargerð í næstu
viku.
Hæstiréttur dæmdi Vífilfell
til að greiða ríkissjóði 211 millj-
ónir króna í skatta vegna þess
að fyrirtækinu hefði verið
óheimilt að nýta sér skattafrá-
drátt Fargs hf. og Gamla Ála-
foss hf.
Egill Heiðar Gíslason, fram-
kvæmdastjóri Framsóknar-
flokksins, sagði að þetta mál
beindist gegn Vífilfelli en ekki
Framsóknarflokknum. Vífilfelt
hefði ekki gert neinar kröfur
til flokksins og þess vegna
væri ekkert tilefni fyrir hann
að bregðast við þessu máli.
Hann sagðist ekki hafa komið
nærri sölunni á Fargi hf. og
ekki hafa sölusamninginn í
höndunum. Hann gæti því ekki
tjáð sig um efni hans.