Morgunblaðið - 09.08.1995, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 9. ÁGÚST 1995
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
JOYCESAFNIÐ í Sandycove, Dublin.
Dublin- bókmennta-
verðlaunveitt
IMPAC-bókmennta-
verðlaun Dublinborgar
eru nýjustu bókmennta-
verðlaunin. Þau verða
veitt á næsta ári og eru
hvorki meira né minna
en 100.000 írsk pund,
rúmlega tíu milljónir
íslenskra króna.
IMPAC sem er stærsta
gæðastjórnunarfyrir-
tæki í heimi leggur sitt
af mörkum ásamt borg-
arstjórninni í Dublin til
að gera verðlaunin veg-
leg.
Verðlaunin eru veitt
fyrir skáldverk á ensku
og gefið út á því máli
eða fyrir verk á öðru máli en ensku
gefið út í enskri þýðingu. Tilnefning-
ar eiga að berast frá öllum heims-
hornum og án tillits til þjóðemis
höfundar eða útgáfustaðar. Stefnt
er að því að verðlaunin verði mikill
bókmenntalegur heiður.
Bækur þarf að leggja fyrir dóm-
nefnd í síðasta lagi 31. október.
Borgarbókasöfn höfuðborga um all-
an heim eiga að tilnefna bækurnar,
í mesta lagi þrjár bækur hvert. Bæk-
umar skal senda tii dómnefndarinnar
í Dublin.
Nánari upplýsingar um verðlaunin
og tilnefningar til þeirra fást hjá
Dublin City Public Li-
braries, Cumberland
House, Fenian Street,
Dublin 2, Ireland.
Bókmenntaborgin
Dublin
Þeir sem að verðlaun-
unum standa leggja
mikla áherslu á bók-
menntaborgina Dublin.
írar og Dublinarbúar
sérstaklega geta státað
af frægum rithöfundum
og skáldum á borð við
Jonathan Swift sem
skrifaði um ferðir Gúlli-
vers; Oscar Wilde, Ge-
orge Bemard Shaw,
William Butler Yeats, J. M. Synge,
Séan O’Casey, James Joyce, Samuel
Beckett og Brendan Behan.
Joyce er vitanlega kunnastur og
sá. sem mest hefur skrifað um Dub-
lin. Eftir hann er smásagnasafnið
Dublinarbúar (í Dyflinni, þýð. Sig-
urður A. Magnússon) og Ódysseifur
(einnig i þýðingu Sigurðar) sem lýsir
lífinu í Dublin. Með Ódysseifi telja
marir að nútímaskáldsagnagerð hafi
byijað. Um fáar skáldsögur er rætt
meira og skrifað og hefur einkalíf
Joyce orðið ævisagnahöfundum og
fræðimönnum sífelld uppspretta.
HELGRÍMA
James Joyce.
Orgeltónar á hádegi í
Hallgrímskirkjii
FIMMTUDAGINN 10. ágúst kl. 12
leikur Örn Falkner, organisti Kópa-
vogskirkju, á hádegistónleikum Hall-
grímskirkju. Hann er einn af þeim
mörgu félögum í Félagi íslenskra
organleikara sem koma fram á há-
degistónleikum kirkjunnar. Örn
er fæddur í Reykjavík 1960. Hann
lauk prófi frá Tónskóla þjóðkirkjunn-
ar í orgelleik 1990 og stundaði fram-
haldsnám hjá J.E. Goettsche í Róm.
Á efnisskrá Amar eru nokkur
stutt verk eftir Johann Sebastian
Bach og Tilbrigði og fúga um laglín-
una sem við íslendingar þekkjum
sem „Eldgamla ísafold" eftir Max
Reger.
Laugardaginn 12. ágúst kl. 12
leikur breski organistinn Martin So-
uter en hann mun einnig leika á tón-
leikum sunnudaginn 20. ágúst kl.
20.30.
Fantasíur Purcells
TONLIST
Skálholtskirkju
GÖMBUTÓNLEIKAR
Phantasm sveitin lék verk eftir
Henry Purcell.
Laugardagurinn 5. ágúst,1995.
NAFN sveitarinnar (Phantasm)
bendir til þess, að ætlunin sé að fram-
kalla einhvers konar skynmynd af
liðnum tíma. Í raun á þetta við um
alla tónlist (og list almennt), jafnvel
nýja, því ávallt er verið að kalla fram
svip þess sem er í raun heilaspuni
einhvers, oft í mörgum tilfellum
óljósan og torráðinn heilaspuna.
Sú skynmynd, sem nú var brugðið
upp, var tónsköpun Henry Purcell
og til að ná fram sem trúverðugastri
mynd, voru notuð hljóðfæri af svið-
aðri gerð og hann ætlaðist til að
notuð væru við flutning verkanna,
nefnilega hljóðfæri gömbufjölskyld-
unnar. Gömburnar voru vinsælar til
heimilsbrúks og höfðu svipaða stöðu
hjá menntuðum fjölskyldum og
madrigalinn og voru þessir „consort"
tónleikar mikið iðkaðir frá seinni
hluta 16. aldar. Nokkur óvissa er um
orðið og telja margir það sé hrein-
lega umritun á ítalska orðinu „conc-
erto“. Hljómblæ gömbufjölskyldunn-
ar svipar til tónblæs söngraddarinnar
og var texti oft ritaður við undirleiks-
raddir einsöngslaga, svona til að kór
mætti hugsanlega flytja verkið.
Fantasíurnar, eftir Purcell, eru,
þrátt fyrir að vera nokkuð „gamal-
dags“ og standa mjög nærri rithætti
söngtónlistar, taldar ekta hljóðfæra-
tónlist. í efnisskrá er talað um að
sumar þeirra séu í eftirlíkingastíl
(imitation), sem er rangnefni, því
endurtekningar á tónhugmynd, hvort
sem um er að ræða í lagferli eða
hryn, í einni rödd eða skipt á milli
radda, er einkennandi fyrir nær alla
tónlist, allt frá upphafi kanónsins,
til okkar tíma. Um er að ræða vinnu-
aðferð, sem til er í öllum stíltegund-
um
Fantasíurnar eru falleg tónlist og
auk skemmtilegra eftirlíkinga stefja
og töluverðrar hugkvæmni í fjöl-
radda tónmáli verkanna, mátti og
heyra á stöku stað hljómræna þver-
stæðu, eins t.d. í 7. fantasíunni, er
olli því að fræðimenn töldu lengi að
um ritvillur væri að ræða. Áttunda
fantasían er hægferðug og sérlega
falleg tónsmíð og í þeirri tíundu gat
að heyra glæsilegan kontrpunkt í
hröðu tónferli. Frönsku áhrifin eru
greinileg, t.d varðandi hraðaskipan
innan margra þáttanna. Ekki var
annað að heyra en að fimmta fantas-
ían væri í „Bé-dúr“, miðað við rit-
hátt en ekki í moll, eins og stendur
í efnisskrá. Fimm radda fantasían
„yfir eina nótu“, er rituð í F-dúr, þar
sem „dóminantinn“, einstrikað C,
hljómar í gegnum allt verkið eins og
„orgelpunktur". Á eftir þessu
skemmtilega verki var leikið sex
radda verk, In Nomini, sem er samið
samkvæmt „cantus firmus" aðferð-
inni, er var ein fyrsta tónsmíðaaðferð
miðaldatónskáldanna, og dugði þó
tónskáldum allt fram á okkar daga.
Þessi cantus fírmus mun vera slétt-
söngurinn Gloria Tibi Trinitas og
mun Taverner einnig hafa notað
þennan sléttsöng. í þessu fallega
verki er rithátturinn mjög nærri því
sem gerist í söngverkum.
Phantasm sveitin er afburða góð
og var flutningurinn eitthvað það
glæsilegasta sem heyrst hefur hér á
landi í flutningi barokktónlistar,
bæði er varðar samspil og fallega
tónmótun og gilti einu, þó fantasíurn-
ar tólf, væru mjög áþekkar í blæ og
tónskipan og hefðu að öðrum kosti
reynt mjög á einbeittni áheyrenda.
Þetta er alþjóðleg sveit, sem er und-
ir forustu Laurence Dreyfus en með
honum léku Wendy Gillespie, Jonat-
han Manson, Markku Luolajan-Mik-
kola, Christine Kyprianides og Svava
Bernharðsdóttir.
Jón Ásgeirsson.
Kvenna-
listasafn
KVENNALISTASAFN hefur ver-
ið opnað í Skellefteá sem er smá-
bær norðarlega í Svíþjóð. Er þetta
einungis annað safnið í Evrópu
sem sýnir aðeins list kvenna og
mun það veita yfirsýn yfir list
norrænna kvenna allt frá miðri
síðustu öld. Safnið er nefnt eftir
myndlistarkonunni Önnu Nord-
lander sem var Lappi og uppi á
19. öld. Auk þess að hafa verið
fyrsta konan sem nam við Kon-
unglega listaháskólann í Stokk-
hólmi hefur Nordlander verið talin
brautryðjandi í skandinavískri
kvennalist.
Bæjarbúar í Skellefteá vonast
til að safnið geti myndað mót-
vægi við almenn söfn sem þeir
segja að einbeiti sér of mikið að
list karla. Þeir vonast og til að
safnið geti orðið ungum og upp-
rennandi listakonum til fram-
dráttar.
Meðal kunnustu verka á safn-
inu í Skellefteá er helgimynd eft-
ir sænska Iistmálarann Monicu
Sjöö, sem hér birtist.
ÞÚ GETUR TREYST FAGOR
FAGOR ^
ÞVOTTAVÉLAR
UPPÞVOTTAVÉLAR
OG ELDUNARTÆKI
Á EINSTÖKU VERÐI
RÖNNING
BORGARTÚNI 24
SÍMI 568 5868
FAGOR S-23N
Kælir: 2121 ■ Frystir: 161
HxBxD: 122x55x57 cm
Irmbyggt frystihólf
38.800
FAGOR D-32R
Kælir: 282 I - Frystir: 78 I
HxBxD: 171x60x57 cm
FAGOR C31R - 2 pressur
Kælir: 2701- Frystir: 110 I
HxBxD: 170x60x57 cm
Tvöfalt kælikerfi
^67,
Hebresk
ljóðlist
SJÖTUGSAFMÆLIS ísraelska
skáldsins Yehuda Amichai er
minnst í heimalandinu með útgáfu
skrár yfir þýdd verk hans. Það er
Hebreska þýðingastofnunin sem
gefur út. Skráin hefur að geyma
fjölmargar þýðingar á 29 tungu-
mál. Auk umsagna um skáldið eru
skráð viðtöl við hann, smásögur og
annað sem hann hefur sent frá sér.
Reynsla af stríði
Amichai er kunnasta ljóðskáld
sinnar kynslóðar í ísrael og hið
þekktasta utan heimalandsins.
Hann er fæddur í Þýskalandi, en
fluttist barn að aldri til Palestínu
og ólst upp í Jerúsalem. Hann tók
þátt í síðari heimsstyrjöld og sjálf-
stæðisstríði ísraelsmanna. Reynsla
hans af stríði setur svip á ljóðin
sem mörg fjalla um ást, dauða og
útlegð. Þau þykja hófsöm í fram-
setningu og yfirleitt ljós.