Morgunblaðið - 19.11.1989, Blaðsíða 31

þeim að vera laus við erfið tímabil
þjáninganna.
Ég og aðrir gamlir skátavinir
þökkum Óskari samfylgdina og það
sem hann lagði fram til styrktar
og eflingar hinum góða skátaanda.
Sonum hans og öðrum ástvinum
vottum við samúð og virðingu.
Eitt sinn skáti. Ávallt skáti.
Hrefna Tynes
Þegar Róbert Baden-Powell síðar
Lord af Gilwell fór með hóp drengja
til útivistar á Bronsey í ósum
Themsár sumarið 1907, gerði hann
sér örugglega ekki grein fyrir þeim
víðtæku áhrifum sem þessi útilega
hans með drengjunum átti eftir að
hafa á líf og hugi manna um heim
allan. Með þessari fyrstu skátaúti-
legu lagði Baden-Powell til atlögu
gegn ömurlegu lífi fátæktar, fá-
fræði og því félagslega réttinda-
leysi sem nýiðnvædd þjóðfélög
sköpuðu æskufólki stórborganna.
Hverfi hinna afskiptu vinnandi
stétta, fátækrahverfin, voru samof-
in'hafnar- og iðnaðarsvæðum borg-
anna og félagsleg þjónusta var nán-
ast engin. Fólk bjó við algjört ör-
yggisleysi hvað varðaði afkomu, og
mátti strita vannært og sjúkt til
þess eins að sjá sér og sínum fyrir
nauðþurftum, tilgangur lífs þessa
fólks virtist vera sá einn að skrimta,
aðra drauma eða óskir að ekki séu
nefndar kröfur áttu þessir fjöl-
mennu hópar þjóðfélagsins ekki að
leyfa sér.
í hverfum þeirra, sem meira
máttu sín í krafti auðs og áhrifa,
var lífið allt annað — þar voru góð
og vistleg húsakynni, skólar, falleg-
ir garðar og útivistarsvæði, sem
báru vitni um efnahag þeirra sem
hverfin byggðu. Það voru meðal
annars þessar andstæður á högum
fólks sem Baden-Powell skynjaði
og í krafti réttlætiskenndar og ein-
lægrar trúar sinar fékk hann þá
köllun að rétta æskufólki Iandsins
hjálparhönd og leiða það út úr
ömurleikanum, og gefa þeim sem
meira máttu sín verðugan tilgang
í lífinu, með því að rétta þeim sem
minniháttar voru hjálparhönd og
síðar tengja föstum bræðralags-
böndum æskufólk um heim allan.
Þetta er grundvöllur alheimshreyf-
ingar skáta: að vera viðbúinn og
hjálpa öðrum.
Hugsjónaeldur Baden-Powells
lýsti upp heiminn og brátt fetaði
fólk í flestum löndum í fótspor hans.
Hingað til lands barst skátahug-
sjónin 1912 þegar fyrsta skátafé-
lagið var stofnað í Reykjavík. Félög-
um fjölgaði jafnt og þétt og nú
skipta þeir þúsundum sem unnið
hafa skátaheitið og orðtakið „eitt
sinn skáti ávallt skáti“ er í fullu
gildi.
í dag kveðjum við einn þessara
sígildu skáta, Óskar Pétursson,
hann vann skátaheitið 1916 þá 10
ára gamall og starfaði sem skáti
til dauðadags eða í 73 ár og taldist
því með elstu starfandi skátum
heims.
Óskar gjörþekkti sögu Baden-
Powells og skátahreyfingarinnar og
tengsl hans við hreyfinguna rofn-
uðu aldrei, hann kaus að vera sam-
stiga stofnandanum í góðum verk-
um til heilla íslenskum skátum. Með
ævistarfi sínu í skátahreyfingunni
sýndi Óskar Pétursson og sannaði
að kynslóðabil — þetta hvimleiða
hugtak um sambandsleysi ýmissa
aldurshópa — þarf ekki og á ekki
að eiga sér stað í skátahreyfing-
unni. Með fórnfúsu starfi í þágu
íslenskra skáta sýndi Óskar Péturs-
son svo ekki verður um villst að
aldur og jafnvel heilsubrestur eru
yfirstíganlegar hindranir þegar vilj-
inn til að láta gott af sér leiða er
til staðar. Þetta fordæmi Óskars
mættu eldri skátar, sem ef til vill
hafa fjarlægst hreyfinguna um
jafnvel árabil, hugleiða. Reynsla
þeirra er dýrmæt og viska þeirra
ómetanleg fyrir skátahreyfinguna.
Óskar Pétursson er ekki dáinn,
hann er farinn heim eins og skátar
orða þessi vistaskipti. Við þökkum
Óskari fyrir samfylgdina, hjálpina
og ómælt starf í þágu skátahreyf-
ingarinnar á íslandi, og biðjum að
hið eilífa ljós lýsi honum heimleið-
ina, hann hvíli í friði.
Gunnar H. Eyjólfsson
skátahöfðingi
.■MORGjUyBLABIÐ, MIAllMG9,,WjVEMiUfjt 19g9
Metusalem Stefáns
son - Minning'
Fæddur 15. október 1908
Dáinn 13. nóvember 1989
Á morgun, mánudaginn 20. nóv-
ember, verður til moldar borinn frá
Bústaðakirkju, Metúsalem Stefáns-
son.
Hann lést á heimili sínu í
Reykjavík hljóðlega um hádegisbilið
á bjartasta tíma dagsins 81 árs að
aldri.
í sumar hafði hann kennt sér
smávægilegs lasleika og fannst hann
vera að hressast þegar kallið kom.
Meddi, eins og hann var jafnan
kallaður, ólst upp í foreldrahúsum
að Mýrum í Skriðdal hjá föður sínum
Stefáni Þórarinssyni hreppstjóra og
móður sinni Jónínu Salný fyrri konu
Stefáns. Alsystkini Medda eru: Ein-
þór, en hann lést fyrir allmörgum
árum, Einar, fyri-verandi bygginga-
fulltrúi á Egilsstöðum, er látinn,
Þórarinn, fyrrverandi kennari frá
Laugarvatni nú búsettur í Reykjavík,
Zópónías, bóndi á Mýrum i Skriðd-
al, Magnús, fyrrverandi skrifstofu-
stjóri ATVR, er látinn, Pálína, fyrr-
verandi húsfrú á Geirólfsstöðum, er
látin, Sveinn, fyrrverandi lögreglu-
maður búsettur í Reykjavík og Ingi-
björg, húsfrú á Egilsstöðum. Hálf-
systkini Medda og samfeðra eru
Bergþóra, húsfrú á Haugum í
Skriðdal, Garðar, fyrrverandi flug-
umferðarstjóri frá Egilsstöðum, nú
búsettur í Kópavogi, Svavar, fyrr-
verandi mjólkurbústjóri á Egilsstöð-
um og nú framleiðslustjóri hjá Sól
hf., búsettur á Seltjarnarnesi, Jón,
skósmíðameistari í Keflavík, og
Jónína, húsfrú í Kópavogi.
Liðlega tvítugur fluttist Meddi til
höfuðborgarinnar og fór í *nám við
Samvinnuskólann í Reykjavík eins
og fleiri þeir bræður á þeim tíma.
Að Samvinnuskólanáminu loknu
fékkst Meddi við ýmiskonar vinnu
m.a. vegavinnu og brúarvinnu víðs
vegar um landið. Sumar af þeim
brúm sem hann vann við eru enn í
notkun og margar sögur kunni
Meddi að segja frá þessum tíma í
lífi sínu þegar ungi maðurinn skap-
ast og mótast svo mikið af sam-
ferðarfólki og umhverfiriú. Það þarf
nokkuð ímyndunarafl til að fara þau
60 ár aftur í tímann þegar ungir
kraftmiklir, hugaðir menn úr sveit-
um landsins lögðu vegi um óbyggð-
ir, brúuðu fallvötn og vatnsmiklar
íslenskar ár með tækjum og áhöldum
þess tíma. Sumt af því þolir fullkom-
lega samanburð við byggingarafrek
erlendra þjóða.
1936 gekk Meddi að eiga Svövu
Sigurðardóttur bóndadóttur úr Hvol-
hreppi í Rangárvallasýslu og hófu
þau búskap í Þingholtunum í
Reykjavík. Með Svövu og Medda
ríkti gagnkvæmt trúnaðarsamband
er varði alla tíð. Tveimur árum
seinna fluttu þau heimili sitt á Báru-
götu 34 hér í borg þar sem þau
dvöldu í hartnær hálfa öld. Um svip-
að leyti réðst Meddi til starfa hjá
Sambandi íslenskra samvinnufélaga
en samvinnuhreyfingunni þjónaði
hann í 40 ár, allan tímann sem
starfsmaður innflutningsdeildar,
lager- og sötumaður í vöruhúsinu
,við Geirsgötuna í miðborg
Reykjavíkur að undanskildu síðasta
árinu. íbúðarkaupin settu kvaðir á
ungu hjónin sem bæði báru þann
arf inn í búskapinn að betri er dreng-
skapur en peningar. Þau leigðu út
hluta húsnæðisins á meðan þau voru
aðeins tvö í heimili og létu sér um
tíma nægja eitt herbergi og eldhús.
Einn af leigjendum þeirra var Hall-
dór Rafnar stjórnarformaður
Blindrafélagsins og fyrrverandi
borgardómari og fjölskylda. Hann
sagði mér fýrir löngu óspurður að
þau hjónin minntust þess tíma er
þau leigðu hjá Svövu og Medda með
lotningu. Einstök háttprýði þeirra
og tillitssemi hefði orðið þeim minn-
isstæð æ síðan. Ein af gjöfum Guðs
barst þeim 1949 er dóttirin Edda
Kolbrún fæddist. Sáttmáli Guðs og
sonar var þar staðfestur og þó aldr-
ei færi mikið fyrir trúariðkun eða
kirkjusókn Medda naut hann alla
ævi álits Qg virðingar, trúaðra sem
annarra lærðra sem leikna fyrir gleði
sína, hreinleik og trygglyndi.
Allan sinn búskap á Bárugötunni
var þar gestkvæmt. Skyldmenni
hjónanna beggja sóttust eftir að
dvelja hjá þeim Bárugötuhjónunum
er þau áttu stutta eða lengri dvöl í
borginni og skyldmenni og vinir úr
nágrenninu gerðu sér far um að líta
inn.
Það iðaði oft af lífi risið á Báru-
götu 4. Þar ríkti sannkölluð íslensk
gestrisni, veitt vel til matar og hlýtt
skjól. Við þessar aðstæður ólst dótt-
irin upp, henni lærðist fljótt að kær-
leikurinn og fórnarlundin eru þeir
eiginleikar sem leiða til hamingjuríks
lífs. Heill og hamingja var tekið fram
fyrir baráttuna um auð og völd. Já-
kvæð og mild viðhorf til manna og
málefna juku á skilning og þroska.
19 ára gekk dóttirin að eiga Ómar
Kristjánsson og fæddust Medda og
Svövu þijú barnabörn, Stefán Metú-
salem 15 ára, Georg Heiðar 13 ára
og Ómar Þór 5 ára. Dóttursynirnir
leituðu ávallt til ömmu og afa. Aldr-
ei virtist afí þreytast á að segja
drengjunum sögur og leika við þá.
Jafnt sem í leik og starfi hafði amma
haga hönd á öllum hlutum innan
heimilisins. Á löngn og gifturíku lífi
ferðaðist Meddi víða. Það undraði
marga hvað þetta hversdagslega
umburðarlynda fólk hafði víða farið
og mikið séð. Þau höfðu séð auð og
fátækt en undu ávallt glöð við sitt.
Aldrei eignaðist Meddi bíl og hafði
ekki minnstu löngun til að taka
bílpróf, það var honum svo einfalt
að vera án þess munaðar.
Hann ól dótturina upp undir
heillastjörnu frelsarans og kenndi
henni margar af okkar fallegustu
bænum en hann hvorki hvatti né
Iatti sína í trúarlegum efnum. Hans
lífsskoðun var sú að bíða og sjá og
mæta örlögum sínum á tíma og
stund. Fyrir nokkrum vikum vaknaði
ég upp um miðja nótt við það að
mér fannst að mér lagt að biðja fyr-
ir Metúsalem Stefánssyni tengdaföð-
ur mínum. Mér varð þá ljóst að
lífshlaup hans væri senn á enda en
ég gladdist hið innra við fullvissuna
um að frelsarinn vildi bjóða hann
velkominn og gera komu hans veg-
lega.
Metúsalem Stefánsson var meðal-
maður á vöxt, léttur í hreyfingum
og einstaklega óhlutdrægur og frið-
samur maður. Hann var alls staðar
allur, hvergi hálfur við sitt verk.
Hann hafði góða greind og var hlé-
drægur. Einn samstarfsmanna hans
sagði eitt sinn um hann, „hann bar
af þúsundum". Hann var ekki maður
sem reyndi að skara eld að sinni
köku, heldur lifði nægjusömu lífi.
Ég á Metúsalem Stefánssyni mikið
að þakka. Það er mikil blessun að
eiga svona mann fyrir tengdaföður.
Ástkærri tengdamóður minni sendi
ég hugheilar samúðarkveðjur en
minningin um einstakan dreng sem
vissi að menn verða ekki stórmenni
af háu embætti einu saman heldur
af mannkostum og lifði samkvæmt
því, linar söknuðinn.
Ef vér lifum, lifum vér Drottni, og
ef vér dejjum, dejjum vér Drottni.
Hvort sem vér þess vegna lifum
eða deyjum, þá erum vér Drottins.
(Róm. 14.8.)
Ómar Kristjánsson
Haustlitirnir skarta sínu fegursta
í ríki náttúrunnar. Skin morgunsól-
arinnar háir baráttu við skýjabólstr-
ana og einstaka rof hleypir smá
geislum í gegn, sem magna upp lita-
dýrð haustsins í og umhverfis
Reykjavíkurborg.
Samt er eitthvað sem andar
köldu. Síminn hringir og okkur er
tjáð að kær bróðir og mágur væri
látinn.
Metúsalem Stefánsson fæddist
15. október 1908 að Mýrum í
Skriðdal í Suður-Múlasýslu. For-
eldrar hans voru heiðurshjónin Stef-
án Þórarinsson og kona hans,
Jónína Salný Einarsdóttir. Mýrar-
heimilið þótti mikið myndar- og
menningarheimili, annálað fyrir
gestrisni og góðsemi þeirra hjóna.
Móðir Metúsalems dó þegar hann
var 9 ára. Foreldrar hans eignuðust
10 börn, sem öll komust til fullorð-
insára nema yngsta barnið, drengur
sem skírður var Jón og dó nokkurra
vikna. Af þeim alsystkinum eru 4
á lífi.
Stefán, faðir Metúsalems,
kvæntist Ingifinnu Jónsdóttur
kennaraárið 1921 og eignuðust þau
5 börn, sem öll eru á lífi. í þessum
fjölmenna systkinahópi elst Metús-
alem upp.
Haustið 1928 hóf hann nám í
Samvinnuskólanum og útskrifaðist
þaðan vorið 1930. Næstu 6 árin
vann hann svo við húsa- og brú-
arsmíði.
Árið 1936 er mesta gæfuár í lífi
Metúsalems, því 3. janúar þetta ár
giftist hann eftirlifandi konu sinni,
Svövu Sigurðardóttur frá Þinghóli,
Hvolshreppi í Rangárvallasýslu.
Sama ár ræðst Metúsalem til Sam-
bandsins sem deildarstjóri í búsá-
haldadeild og vann þar óslitið í 41
ár. Hann var sérlega vel liðinn og
virtur í sínu starfi, annálaður fyrir
örugga stjórn en einnig fyrir lipurð
og góðsemi.
Þau hjónin eignuðust eina dótt-
ur, Eddu Kolbrúnu, fædda 5. janúar
1949. Dóttirin hefur ætíð verið þeim
sólargeisli, enda sérlega elskuleg
öllum sem henni kynnast. Edda
Kolbrún er gift Ómari Kristjánssyni
forstjóra, þau eiga 3 sonu, Stefán
Metúsalem, Georg Kristján og
Ómar Þór.
Þegar ég læt hugann reika aftur
til minna fyrstu kynna af Medda
(en svo kölluðum við hann innan
fjölskyldunnar), þá er mér minnis-
stæðust sú hljóðláta virðing og hlýja
sem hann sýndi öllum jafnt og ein-
kenndi lífsform hans svo mjög.
Ég kveið mikið fyrir því þegar
ég ung og feimin kom fyrst á heim-
ili þeirra Medda og Svövu. Ég var
unnusta Svavars bróður hans. Við
hringdum dyrabjöllunni og hann
kom brosandi til dyra „Vertu hjart-
anlega velkomin í ættina, vina mín,“
sagði Meddi og mér fannst Iífið allt
verða svo auðvelt og bjart.
Á meðan við hjónin bjuggum úti
á landi áttum við alltaf vísan nátt-
stað hjá Medda og hans góðu konu,
Svövu, á þeirra hlýja og fallega
heimili á Bárugötu 34.
Við Savavar höfum verið svo
gæfusöm að eiga vináttu þeirra
hjóna frá fyrstu tíð og hefur aldrei
borið neinn skugga þar á. Fyrir
þessa tryggu vináttu viljum við nú
þakka, einnig fyrir alla vinsemd og
hlýhug til okkar og dætra okkar.
Metúsalem varð. þeirrar gæfu
aðnjótandi að halda sinni reisn til
hinstu stundar og kvaddi lífið á
jafn hljóðlátan hátt og hann lifði
því. Ég bið algóðan Guð að styrkja
fjölskyldu hans í þeirra miklu sorg.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Blessuð sé minning Metúsalems
Stefánssonar.
Kristbjörg og Svavar
Góður frændi og vinur hefur
kvatt þennan heim. Gerði hann það
-——-------------------------gil,
hljóðlega og án þess að fyrir honum
væri haft og var það í anda þeirrar
hógværðar og lítillætis, sem ein-
kenndi allt hans líf.
Metúsalem Stefánsson var Sunn-
mýlingur að uppruna og kominn ■
af merkis bændafólki í Skriðdal og
Breiðdal. Hann fæddist að Mýrum--
í Skriðdal 15. október 1908, sonur
Stefáns Þórarinssonar, hreppstjóra
þar, Sveinssonar bónda að Rand-
versstöðum í Breiðdal, og eiginkonu
hans Jónínu Salnýjar Einarsdóttur,
pósts frá Kollastaðagerði á Völlum.
Metúsalem missti móður sína 9 ára
gamall og höfðu foreldrar hans þá
eignast 10 börn, en af þeim lifa 4
í dag. Stefán faðir hans giftist síðar
Ingifinnu Jónsdóttur og átti með
henni 5 börn, sem öll eru á lífi.
í þessum stóra systkinahópi ólst
Metúsalem upp við margvísleg
störf, því faðir hans stóð jafnan í
einhveijum framkvæmdum við
byggingar og ræktun, sem börnin
tóku virkan þátt í jafnóðum og þau
uxu úr grasi. Systkinin, börn Stef-
áns, settust síðar að víða um land
og eru orðlögð fyrir prúðmennsku
og ágæta starfshæfileika — hvert
á því sviði, sem valið var að ævi-
starfi.
Metúsalem lauk prófi frá Sam-
vinnuskólanum árið 1930 eftir 2ja
vetra nám, en fyrir skólavistinni
vann hann með ýmsu móti, m.a.
plægingum fyrir bændur í Skrið-
dal. Að námi loknu fór hann að
vinna við brúarsmíði víða um land
á sumrin, en á vetrum var jafnan
Ijtla vinnu að hafa á þessum árum.
Árið 1936 réðst Metúsalem til
starfa hjá Sambandi ísl. samvinnu-
félaga og vann hann þar næstu
fjóra áratugina, lengst af sem full-
trúi í innflutningsdeild. Er ekki of-
mælt að hann hafi verið einstaklega
lipur og farsæll í því starfi og eign-
aðist hann þar fjölda vina meðal
verslunarmanna og kaupfélags-
stjóra víða um land.
Árið 1936 kvæntist Metúsalenv
eftirlifandi konu sinni Svanhvíti
Svövu Sigurðardóttur, ættaðri frá
Þinghóli í Hvolshreppi. Konu sinni
kynntist Metúsalem er hann vann
við brúarsmíði í heimahögum henn-
ar árið 1934, en sumarið eftir vann
hann við gerð gömlu Sogsbrúarinn-
ar og réð Svava sig þá sem matráðs-
konu' fyrir brúarsmiðina. Þau eign-
uðust eina dóttur Eddu Kolbrúnu,
sem var augasteinn föður síns og
mikið eftirlæti, enda voru þau feðg-
in afar samrýnd. Kolbrún er gift
Ómari Kristjánssyni, stórkaup-
manni, og eiga þau þijá syni. Hjóna-
band Metúsalems var farsælt og
naut hann ástríkis konu sinnar og
dóttur, og síðar fjölskyldu hennar,
í daglegu lífi, en sjálfur var hann
ljúfur og umhyggjusamur heimilis-
faðir. Þau hjónin bjuggu sér fallegt
og friðsælt heimili, sem lengst af
stóð á Bárugötu 34, hér í borg, en
í maí 1986 fluttu þau í VR-húsið í
Hvassaleiti 58. Var alltaf jafn
ánægjulegt að sækja þau heim og
munu þeir vera ótaldir gestirnir,
sem bar að garði á heimili þeirra,
sem var einskonar miðstöð ættingja
og vina víða að af landinu.
Þegar ég nú kveð Medda föður-
bróður minn, minnist ég æskuheim-
ilis míns á Laugarvatni þar sem
hann og Svava dvöldu oft í sumar-
fríum sínum og hversu ánægjulegt
og ávallt mikið tilhlökkunarefni það
var að fá þau í heimsókn. Naut ég
þess þá hversu einstakur öðlingur
og barnavinur frændi minn var.
Þegar ég og mín kona, sem einn-
ig er utan af landi, vorum komin
með vænan barnahóp í Reykjavík,
urðu heimsóknirnar tíðar til „afa
og ömrnu" á Bárugötunni. Ávann
Meddi sér hug og hjörtu barnanna,
enda gaf hann sig ávallt að þeim
óskiptur og var óþreytandi í leikjum
og að segja þeim sögur. Hefur inni-
leg vinátta haldist með þeim alla
tíð síðan.
Metúsalem var mikill mannkosta'
maður, sem allir létu vel af er hon-
um kynntust, bæði í starfi og leik,
og er hans nú sárt saknað af ætt-
ingjum og vinum. Ég og fjölskylda
mín minnumst einstaks frænda með
miklu þakklæti og vottum Svövu,
Kolbrúnu og hennar fjölskyldu
dýpstu samúð okkar.
Stefán Þórarinsson