Morgunblaðið - 19.11.1989, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. NÓVEMBER 1989
13

tonna álver þýdir:
■ Um 5-6% aukningu
á landsframleiðslu
■ Um 1800 ný störf í
öðrum atvinnu-
greinum
■ Allt að 4% aukn-
ingu á kaupmætti
■ Um 19% aukningu
á utflutningsverð-
mæti
■ Sömu áhrif á efna-
hagslífið og
185.000 tonna
aukning á þorskafla
Morgunb!aðið/Árni Sæberg
■ Yfir 70 milljarða
króna fjárfestingu í
álbræðslu og virkj-
unum
■ Rætt um að grunn-
verð orkunnar verði
18,5 mill miðað við
að áltonnið fari á
1650 dollara
■ Nýr orkusamningur
hefði ekki áhrif á
raforkuverð til al-
menningsveitna
■ Nýtt álver myndi
lúta fslenskum
skattalögum
tonna nýtt álver. Það sem gerst hef-
ur er að áherslan í viðræðunum hef-
ur færst aftur til upphaflegu hug-
my_ndarinnar.“
í máli Jóhannesar Nordal, kemur
fram að þrátt fyrir þessa stefnu-
breytingu sé 120.000 tonna stækkun
ÍSAL ekki út úr myndinni hvað sem
síðar verður. Munu mál þessi vænt-
anlega skýrast á fundi aðila í byrjun
desember nk.
Hvað varðar þá vinnu sem þegar
hefur verið unnin til undirbúnings
ákvarðanatöku í málinu segir Jó-
hannes að Ijóst sé að hún er meir
en hálfnuð í mikilvægustu mála-
flokkunum. Mörg atriði liggi nokkurn
veginn fyrir og önnur eigi ekki langt
i land.
Áhrifin á efiiahagslífið
Þjóðhagsstofnun hefur, að beiðni
iðnaðarráðherra, reiknað út helstu
áhrif á efnahagslíf þjóðarbúsins af
120.000 tonna stækkun ÍSAL. Þessa
útreikninga má leggja til grundvallar
'þegar meta skal áhrif af nýju
_ 185.000 tonna álveri.
Við útreikninga Þjóðhagsstofnun-
ar var gengið út frá svokölluðu
grunndæmi þar sem metin var þróun
hagkerfisins næstu 10 árin án til-
komu nýs álvers. Gengið var út frá
því að aðhaldi yrði beitt í útgjöldum
hins opinbera og að nafngengis-
breytingum yrði beitt til að halda
raungengi krónunnarþannigaðjöfn-
uður næðist á viðskiptum við útlönd
árið 1991. I síðara dæminu var gert
ráð fyrir byggingu 120.000 tonna
álvers á árunum 1990 til 1993. Til
að sjá áhrifin af 185.000 tonna ál-
veri má, í grófum dráttum, bæta 50%
við tölurnar sem hér fylgja á eftir.
í niðurstöðum Þjóðhagsstofnunar
kemur fram að tímabundin áhrif
120.000 tonna stækkunar ÍSAL á
hagvöxt eru talsverð á framkvæmda-
skeiðinu og eftir að því lýkur helst
landsframleiðslan 3-4% hærri árlega
en verið hefði án stækkunar álvers-
ins. Með nýju 185.000 tonna álveri
mun landsframleiðslan því verða
4,5:6% meiri en hún yrði án þess.
Útflutningur mun í lok tímabils-
ins, þ.e. eftir 10 ár, verða 13% meiri
með stækkun ÍSAL en án hennar.
Með 185.000 tonna álveri yrði út-
flutningurinn 19% meiri.
Kaupmáttur launa mun aukast
nokkuð, mest um miðbik tímabilsins
er hann verður orðinn 4% meiri en
í grunndæminu. Áhrifin minnka
síðan og verða 2-3% í lok tímabils-
ins. Atvinnuleysi verður minna yfir'
allt tímabilið í álvérsdæminu eins og
UMHVERFISÁHRIFIN:
SAMIÐ VID KANADA-
MENN UM RÁDGJQF
EINN þeirra málaflokka sem ítarlega hefur verið farið í saumana
á í tengslum við nýtt álver er umhverfisáhrifin og hugsanleg
mengun af völdum reksturs slíks álvers. í iðnaðarráðuneytinu
hefur verið lögð áhersla á að tryggja að fullnægjandi kröfiir um
mengunarvarnir og umhverfisvernd verði gerðar. Hefiir ráðuneyt-
ið, í samráði við Markaðsskrifstofu iðnaðarráðuneytisins og Lands-
virkjun, samið við fyrirtækið Admont Project Management í
Kanada um víðtæka ráðgjöf varðandi umhverfisverndarkröfur
og mengunarvarnir í áliðnaði. Mun fyrirtækið skila skýrslu um
málið á næstunni.
Iskýrslu SIAB um stækkun ÍSAL
var miðað við að notuð yrði fram-
leiðslutækni frá franska fyrir-
tækinu Pechiney, sem er hin full-
komnasta sem völ er á. Einnig var
gert ráð fyrir þurrhreinsibúnaði frá
Norsk Viftefabrik. Samkvæmt
skýrslu frá Pechiney í - september
1987 taldi fyrirtækið fræðilega
unnt að ná, með þurrhreinsibún-
aði, því markmiði að flúor væri
aðeins 0,52 kg af framleiðslu hvers
tonns af áli eftir hreinsun, en fyrir
hreinsun myndar hvert tonn í fram-
leiðslunni 28 kg af þessum efnum.
Einnig væri hægt að ná ryki úr
40 kg í 1,1 kg með hreinsun og
brennisteinstvíildi úr 20 kg í 11 kg.
Til samanburðar við þessar tölur
má nefna að við athugun á dreif-
ingu útblásturs frá hugsanlegu ál-
veri við Eyjafjörð, sem gerð var
1984, setti Hollustuvernd ríkisins
fram tillögu um hámark þessara
efna í útblæstri verksmiðjunnar. í
tillögu Hollustuverndar segir að
flúor fari ekki yfir 0,8 kg á tonn
af áli, ryk fari ekki yfir 2,5 kg á
tonn og brennisteinstvíildi ekki yfir
6 kg á tonn.
Samkvæmt nýjum upplýsingum
frá Admont eru kröfur nokkurra
landa, hvað varðar flúorlosun í
andrúmsloftið, eftirfarandi: Banda-
ríkin 0,95 kg á tonn af áli, Quebec
1,45 kg á tonn, Frakkland 0,95
kg á tonn, Noregur 1 kg á tonn,
Spánn 1 kg á tonn, Svíþjóð 1 kg
á tonn og V-Þýskaland 1,8 kg á
tonn.
í flestum löndum hafa ekki verið
gerðar beinar kröfur um takrhark-
anir á losun álvera á brennisteins-
tvíildi út í andrúmsloftið. Hinsvegar
hafa verið gerðar skýrar kröfur um
loftgæði, en í þeim felst m.a. krafa
um að magn brennisteinstvíildis sé
undir ákveðnu lágmarki. í nýrri
íslenskri reglugerð um mengunar-
varnir, sem ganga mun í gildi um
næstu áramót, er gert ráð fyrir því
að brennisteinstvíildi fari að jafnaði
ekki yfir 30 míkrógrömm í rúm-
metra lofts yfir árið og ekki yfir
50 míkrógrömm að jafnaði yfir
sólarhringinn. Samkvæmt upplýs-
ingum frá Admont eru þetta mjög
strangar kröfur á alþjóðamæli-
kvarða.
Til að hægt sé að meta þýðingu
þessarar reglugerðar fyrir aukna
álframleiðslu í Straumsvík þurfa
að liggja fyrir útreikningar á dreif-
ingu útblásturs frá álverinu og
unnið er að undirbúningi þeirra.
I viðræðum við Atlantal-hópinn
um mengunarvarnir hafa nokkur
verkefni verið ákveðin til að meta
umhverfisáhrif aukinnar álfram-
leiðslu í Straumsvík. Þau helstu eru
að norska fyrirtækið Norsk Instit-
utt for Luftforskning (NILU) hefur
verið ráðið til að kanna dreifingu
á útblæstri. Líffræðistofnun Há-
skólans mun kanna áhrif álvers á
lífríki í nágrenni Straumsvíkur og
hafnar eru daglegar mælingar á
loftgæðum í Hafnarfirði og ná-
grenni. Þessar mælingar eru gerð-
ar í samvjnnu heilbrigðisnefndar
Hafnarfjarðar, Hollustuverndar
ríkisins og ATLANTAL-hópsins.
Stefnt er að því að frumniðurstöður
um helstu umhverfisáhrif og nauð-
synlegar mengunarvarnir liggi fyr-
ir í þessum mánuði.
eðlilegt verður að telja. Munurinn
verður mestur 0,65%. Þótt það líti
ekki út fyrir að vera mikið má nefna
til samanburðar að á árunum 1970
til 1988 var atvinnuleysi að jafnaði
0,61% af mannafla.
Áhrifin á búsetu og
vinnumarkað
Byggðastofnun hefur reiknað út
áhrif nýrrar stóriðju á búsetu og
vinnumarkað höfuðborgarsvæðisins.
í þessari úttekt kemur m.a. fram að
allar líkur séu á að stækkun álvers-
ins (eða nýtt álver) verði á meira
atvinnuleysistímabili en íslendingar
hafa kynnst um alllangt árabil. At-
vinnuleysi nú er mest meðal fólks í
þjónustugreinum en mestur vöxtur
hefur verið í þeim greinum á höfuð-
borgarsvæðinu, einkum á vegum
hins opinbera.
Miðað við fólksfjöldabreytingar
undanfarinna ára og óbreytta at-
vinnuþátttöku mun vinnumarkaður
höfuðborgarsvæðisins stækka um
1.400 ársverk á ári en markaður
þessi taldi 71 þúsund ársverk 1987.
Fram til þess tíma sem stækkun ál-
versins (eða nýtt álver) tekur til
starfa mun vinnumarkaðurinn hafa
vaxið um a.m.k. 5.600 ársverk. Gerð
hefur verið áætlun um margfeldis-
áhrif af völdum hinnar fyrirhuguðu
stsékkunar. Niðurstaðan er sú að
langtímaáhrif af stækkun álversins
í Straumsvík, miðað við að þar starfi
350 manns, verða því tæplega 1200
ný störf í öðrum atvinnugreinum.
Til að meta áhrifin af nýju 185.000
tonna álveri má gefa sér sömu for-
sendur og hvað útreikninga Þjóð-
hagsstofnunar varðar og er niður-
staðan þar því sú að tæplega 1.800
ný störf skapist.
Byggðastofnun gerði ýtarlega út-
tekt á þeim áhrifum sem stækkun
ÍSAL hefði á áframhaldandi upp-
byggingu á Þjórsársvæðinu og á
vinnumarkaðinn á Suðurlandi. Þar
sem stækkun ÍSAL er út úr mynd-
inni í bili er ekki ástæða til að eyða
mörgum orðum í þetta atriði. Hvað
Fljótsdiasvirkjun varðar má sjá
mannaflaþörf þeirrar framkvæmdar
á meðfylgjandi töflu. Ljóst er að
vinnumarkaður á Austflorðum annar
ekki nema hluta þeirra ársverka sem
til þarf en bara við virkjunina sjálfa
þarf um 1.300 ársverk sem dreifast
á fjögurra ára tímabil. Yrði því um
töluverða tímabundna fólksflutninga
í fjórðunginn.
Fljótsdalsvirkjun þarf til
Ef af áformum um nýtt 185.000
tonna álver verður þarf að reisa
Fljótsdalsvirkjun til að anna orkuþörf
þess. Frumhönnun Fljótsdalsvirkjun-
ar fór fram á árunum 1977-1980 en
í maí 1982 kom verkhönnunar-
skýrsla út.
Halldór Jónatansson forstjóri
Landsvirkjunar segir að á þeim sjö
árum frá því að verkhönnunarskýrsl-
an kom út hafi ýmsir þættir í hönnun-
inni verið endurskoðaðir með hliðsjón
af tækniþróun síðustu ára. Það sem
einkum er til skoðunar nú eru að-
rennslisgöng í stað skurðar en slík
göng gera virkjunina mun hag-
kvæmari en áður var talið. Um er
að ræða 26 km göng frá Eyjabakkal-
óni í stöðvarhúsið. Stofnkostnaður
verður nokkuð lægri með þessari til-
högun. Upphaflega var stofnkostn-