Morgunblaðið - 10.04.1987, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. APRÍL 1987
LYFIN ERU DÝR
eftir Ólaf
*
Olafsson
Það er ánægjuleg þróun að lyfja-
fræðingar eru farnir að skrifa
málefnalega um verðlagningu lyfja
sbr. grein Guðbjargar Kristinsdótt-
ur skrifstofustjóra lyfjanefndar í
Morgunblaðið 27. mars sl.
Stiglækkandi álagn-
ing
G.K. fellst á skoðun mína um
stiglækkandi álagningu á lyf.
Samhljóða raddir hafa nú einnig
heyrst úr forystusveit apótekara í
viðtölum við fjölmiðla og myndi
slík breyting á álagningarreglum
til skynsamlegra horfs því væntan-
lega ekki mæta andspyrnu af
þeirra hálfu.
Góður árangur
hef ur náðst
Nú þegar hefur þó nokkur
árangur náðst, svo sem sjá má af
viðtali í fjölmiðlum við Ottó Ólafs-
son, framkvæmdastjóra Delta hf.,
þar sem hann upplýsir að fyrir-
tæki hafi lækkað verð á fjórum
sérlyfjum sínum um 20—30%.
Sparnaður vegna þessa gæti orðið
milli 20—50 millj. kr. á ári fyrir
ríkið að hans sögn. Rétt er þó að
hafa í huga að 3 af þessum 4 lyfj-
um var hægt að fá frá öðru
innlendu lyfjafyrirtæki, Tóró hf.,
á liðlega 20% lægra verði, en eftir
verðlækkun Delta hf. mun verð
orðið svipað frá báðum fyrirtækj-
unum. Sýnir þetta að breytingar
er þörf. Dæmi um spamaðarvið-
leitni sem skilaði árangri eru
aðgerðir. Landlæknisembættisins
á árunum 1976—1980, sem fram-
kvæmdar voru í samvinnu við
Almar Grímsson, deildarstjóra í
lyfjamáladeild heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytisins,
varðandi ávísun á geðlyf og róandi
lyf. Yfír 70% af þeim lyfjum falla
í Benzodiazepam-flokk (sjá meðf.
myndir). Hefur Benedikt Andrés-
son viðskiptafræðingur áætlað að
á síðustu 10 árum hafi þær sparað
ríkissjóði u.þ.b. 500 millj. kr.
(smásöluverð án söluskatts). Ekk-
ert bendir til þess að geðheilsa
íslendinga hafi liðið fyrir þetta.
Upplýsingaflæði
til lækna
Um áðurnefnda grein Guðbjarg-
ar Kristinsdóttur má margt gott
segja. Hún er mér sammála um
að auka þurfi „hlutlaust" upp-
lýsingaflæði til lækna. Kynning
á lyfjum kemur að mestu frá lyfja-
framleiðendum. Samkvæmt
könnun á Norðurlöndum kom um
95% af kynningu á lyfjum frá
framleiðendum þó að heilbrigðis-
yfirvöld gefi út lyfjahandbók
(Sérlyfjaskrá) svipað og hér er
gert og hveijum þykir ekki sinn
fugl fagur!
G.K. telur undirritaðan rugla
saman kröfum varðandi fram-
leiðslu lyfja annars vegar og
kröfum um notagildi lyfja hins
vegar. Þetta er rangt. I grein
minni í Morgunblaðinu 14. mars
sl. skildi ég þessi atriði að og er
vissulega enn þeirrar skoðunar að
óþarft sé fyrir lyfjanefnd að velta
lengi vöngum yfir lyfjaefna- og
lyfjagerðarfræðilegum þætti
þeirra lyfja sem sótt er um skrán-
ingu á hér á landi þegar um er
að ræða lyfjaframleiðendur í þeim
löndum sem aðild eiga að PIC og
sem lúta þar af leiðandi allir sömu
gæðastöðlum. Þetta á okki síst við
þegar viðkomandi lyf hefur þegar
verið skráð sein sérlyf á hinum
Norðurlöndunum, eða t.d. í
Bandaríkjunum þar sem kröfur
eru mjög strangar og yfirvöld
lyfjamála hafa að líkindum mun
betri aðstöðu en hérlendis. Nota-
gildi lyfja ber lyfjanefnd auðvitað
að kanna, en „hjörtunum svipar
saman í Súdan og Grímsnesinu“.
Lyf sem leggur að velli franska
sýkla getur áreiðanlega sigrað
sýkla í afkomendum víkinga likt
og lyf er dregur úr sýrumyndun í
frönskum maga hefur svipuð áhrif
í norðlenskum maga! Ennfremur
sýnist mér rétt að innlendum fram-
leiðendum er sækja um skráningu
á lyfi beri að rökstyðja verðlagn-
ingu með því að leggja fram
reikninga er sanni kostnaðarverð.
Þess vegna sýnist mér að einfalda
megi skráningarkerfi lyfja og auð-
velda og flýta fyrir að ódýrari lyf
komist inn á markaðinn. Vel má
vera að bæta þurfi aðstöðu yfir-
valda lyfjamála, en sá kostnað-
ur yrði óverulegur miðað við
þann mikla sparnað sem mögu-
legur er og áður hefur verið
skýrður með dæmum.
Tvö önnur atriði í grein Guð-
bjargar vil ég minnast á. Leiðrétt-
ing hennar á orðum mínum um
að lyfjasala sé nú með öllu úr
höndum lækna er rétt. Á nokkrum
af minni stöðum á landinu þar sem
alls búa um 3% landsmanna er
lyfjasala enn í höndum lækna.
Afgreiðsla lyfja
Þá upplýsir G.K. að lyfjafræð-
ingar ráði engu um hvaða lyf eru
afgreidd gegn lyfseðli. Þetta er
ekki rétt eins og lyfjaframleiðend-
ur/heildsalar geta væntanlega
Ólafur Ólafsson
„Eg hef starfað í
fjölda héruðum frá
því ég tók við emb-
ætti landlæknis og
meðal annars séð um
lyfjasölu í nokkrum
héruðum. Reynsla
mín er sú að ágóði af
lyfjasölu gæti að
mestu greitt heilsu-
gæsluna. Er rétt að
vekja athygli sveitar-
stjórna á þessu máli.“
staðfest. í mörgum tilvikum eru
samsvarandi lyf seld undir sama
heitinu frá tveim eða fleiri
framleiðendum. Má sem dæmi
nefna algengustu vítamín, diaz-
epam-töflur, fluor-töflur,
magnyl-töflur, kodimagnyl-töfl-
ur, naproxen-töflur o.s.frv.
Fullyrða má a.m.k. að apótekarinn
hafi það í hendi sér frá hvaða
framleiðanda hann velur slík lyf.
Læknir mun þó hafa heimild til
þess að bæta á lyfseðilinn frá
hvaða framleiðanda lyfið á að
vera, en slíkt mun afar fáheyrt
en vissulega ber læknum að gæta
þessa. Vitaskuld ráða læknar
hvaða lyijum þeir ávísa en þeir
eru ekki síður móttækilegir fyrir
auglýsingum en aðrir menn. Enda
kemur í ljós að lyf eru dýrari hér
en á öðrum Norðurlöndum. Þó acl
læknar hér á landi ávisi i heild
minna magni en félagar þeirra
á Norðurlöndum þvert ofan í það
sem haldið hefur verið fram í sum-
um skýrslum. Vitaskuld hefur
komið fyrir að einn og einn lækn-
ir ávísi tiltölulega miklu magni af
lyfjum og þá hefur embættið eða
viðkomandi héraðslæknir kannað
málið og í samkomulagi við lækna
komið á úrbótum. Við þessar at-
huganir verður að taka tillit til
samskiptafjölda lækna og sjúkl-
inga og ennfremur aldursdreifingu
sjúklinga þeirra. Staðreynd er að
eldra fólk leitar mun meira til eldri
lækna en þeirra yngri og lyfjaþörf
eldra fólks er muni meiri en þeirra
yngri. Það eru hrá vinnubrögð að
líta einungis á fjölda lyfseðla
lækna og álykta út frá því eins
og sumum stofnunum hættir til
að gera.
Lyfjasala á vegum
heilsug-æslustöðva
í heilbi-igðisáætlun heilbrigðis-
ráðherra sem nú hefur verið lögð
fyrir Alþingi samþykkt af ríkis-
stjórn hefur gömul hugmynd mín
frá því ég hóf fyrst að vísitera
héruð fyrir 14 árum um fyrir-
komulag lyfjasölu náð fótfestu.
Þar eru eftirfarandi stefnumótandi
ákvæði um lyfjasölu „öll málefni
lyfjasölu: „Öll málefni lyfjasölu og
lyfjaneyslu verði tekin til sérstakr-
ar athugunar. Sérstaklega verði
Iitið á möguleika heilsugæslu-
stöðva til þess að annast lyfja-
sölu og ráða lyfjafræðinga til
þess að sinna þeim verkefnum.“
Ég hef starfað í fjölda héruðum
frá því ég tók við embætti land-
læknis og meðal annars séð um
lyfjasölu í nokkrum héruðum.
Reynsla mín er sú að ágóði af
lyfjasölu gæti að mestu greitt heil-
sugæsluna. Er rétt að vekja
athygli sveitarsljórna á þessu
máli.
Sýnist mér nú tími til kominn
að hætta blaðaskrifum og hefja
aðgerðir til úrbóta.
Höfundur er landlœknir.
LYFJAVERÐ Á NORDURLÖNDUM
- HELSTU LYF -
HEILD—
SÖLU
VERD
HVERS
DAG—
SKAMMTS
I
DOLLURUM
RÖANDI LYF
OG GEÐLYF
[D HÁÞRYSTINGS—
OG HJARTALYF
□ VERKJALYF
H LUNGNA— OG
HOSTALYF
□ SÝKLA- OG
SÚLFALYF
■ MAGA— OG
ÞARMALYF
SVlÞJÖÐ DANMÖRK FINNLAND ISLAND NOREGUR
Nordlsk Lakemedelsstotlstik (1983)
DDD
A 1000 IBOA
A DAO
AVlSUÐ EFTIRRITUNARSKYLD LYF
A ISLANDI 1976-1985
LYFJASALA A fSLANDI 1970-1985