Morgunblaðið - 10.04.1987, Blaðsíða 42

f>k>
42
-'onr rrrrrr ^ o f rTTTo, * nrTn'oön rnrr * TfTTvHTrXJ A**
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. APRÍL 1987
Bókasöfn í fram-
haldsskólum
Úr bókasafni Menntaskólans við Sund.
eftirHuldu Björk
Þorkelsdóttur,
Ingibjörgu Sverris-
dóttur ogÞórdísi
T. Þórarinsdóttur
Grein sú sem hér fer á eftir
er upphaflega erindi flutt á fundi
samstarfsnefndar menntaskóla-
stigsins:
Eins og kunnugt er hafa á und-
anfömum ámm orðið stórfelldar
breytingar á starfsháttum skóla, í
þá átt að lögð er meiri áhersla á
sjálfstæð vinnubrögð nemenda und-
ir handleiðslu kennara. Þessi sjálf-
stæðu vinnubrögð kalla á vel búin
skólasöfn, þ.e. góða vinnuaðstöðu
fyrir nemendur og starfsfólk, fjöl-
breyttan safnkost og hæft starfslið.
Hvað varðar uppbyggingu skóla-
safna em framhaldsskólarnir í
landinu mislangt á veg komnir, en
segja má að öll söfnin séu vanbúin
að standa undir þeim kröfum sem
I gerðar em til þeirra, enda er mjög
stutt síðan þau urðu virk sem skóla-
söfn.
Þann 1. janúar 1980 var fyrst
ráðinn bókasafnsfræðingur í fasta
stöðu við almennan framhaldsskóla
hér á landi, en áður var bókasafns-
fræðingur í lausri stöðu við a.m.k.
einn skóla í Reykjavík og ennfrem-
ur höfðu kennarar annast sum
söfnin meðfram kennslu. Rétt er
að benda á að við Iðnskólann í
Reykjavík hefur starfað bókasafns-
> fræðingur síðan 1974. Síðan 1980
hafa verið ráðnir bókasafnsfræð-
ingar í fleiri skóla og nú munu þeir
vera um 20 talsins í framhaldsskól-
um á landinu öllu og um 30 skólar
hafa skólasafn, vísi að safni eða
aðgang að safni.
Uppbygging bókasafna fram-
haldsskólanna er því miður stutt á
veg komin. Húsnæði safnanna er
víðast hvar alltof lítið, söfnin hafa
of fáu starfsfólki á að skipa og Qár-
veitingar em lágar. í mars 1985
V
Úr bókasafni Fjölbrautaskólans
í Breiðholti.
„Uppbygging bóka-
safna framhaldsskól-
anna er því miður stutt
á veg komin. Húsnæði
safnanna er víðast hvar
alltof iítið, söfnin hafa
of fáu starfsfólki á að
skipa og fjárveitingar
eru lágar.“
stofnuðu bókaverðir á framhalds-
skólastigi með sér samstarfshóp til
að vinna að sameiginlegum hags-
munamálum safnanna. Hópurinn
hefur m.a. knúið á í menntamála-
ráðuneytinu um aukningu á stöðu-
gildum bókasafnsfræðinga og
aðstoðarfólks við söfnin. Undirtekt-
ir hafa ávallt verið jákvæðar en því
miður hefur lítið orðið úr fram-
kvæmdum enn sem komið er, því
ekki hefur fengist íjárveiting. 2.
maí 1986 sendi samstarfshópurinn
bréf ásamt fylgiskjölum til allra
skólameistara og rektora við al-
menna framhaldsskóla og fór þess
á leit við þá að þeir fjölluðu um
málefni bókasafnanna og leiðir til
úrbóta. 3. nóvember sl. komu full-
trúar úr samstarfshópnum á fund
skólameistara í áfangaskólum og
gerðu grein fyrir stöðu safnanna.
Fundurinn samþykkti ályktun sem
send var nefnd um að semja lög
um framhaldsskóla og ennfremur í
menntamálaráðuneytið.
Nú nýlega kom fram frumvarp
til laga um framhaldsskóla. Hvað
varðar skólasöfnin er það mikil aft-
urför frá fyrri lögum. Þar fá
skólasöfn minni umfjöllun en áður,
t.d. vantar svo til allt um starfslið,
búnað og fasta fjárveitingu til safn-
anna.
Markmið: Markmið bókasafna á
framhaldsskólastigi er það sama og
markmið skólanna, þ.e.a.s. sam-
kvæmt lögum um menntaskóla frá
1970, „að efla þroska nemenda
sinna, veita þeim almenna menntun
að loknu miðskólanámi og búa þá
undir háskólanám og þátttöku í lífi
og starfi þjóðfélagsins" eða sam-
kvæmt frumvarpi til laga um
framhaldsskóia frá 1987, „að veita
nemendum menntun er nýtist sem
undirbúningur starfs eða frekara
náms. Jafnframt stuðli námið að
alhliða þroska nemenda."
Hlutverk: Hlutverk bókasafna á
framhaldsskólastigi er að vera upp-
lýsingamiðstöð fyrir nemendur og
kennara. Á skólasafni læra nem-
endur að finna heimildir óg meta
þær. Þar læra nemendur að velja
og nota heimildirnar og einnig að
framleiða nýjar.
Það verður að búa vel að skóla-
söfnunum svo að þau megi sinna
þessu hlutverki sínu. Þau þurfa að
vera opin og til reiðu fyrir nemend-
ur og kennara allan þann tíma sem
skólinn starfar og þá má ekki
gleyma öldungadeildunum
Starfsfólk: Söfnin verða að hafa
á að skipa sérmenntuðu starfsliði,
auk aðstoðarfólks svo fært sé að
veita þá þjónustu sem af þeim er
krafist, s.s. heimildaleit, upplýs-
ingaþjónustu, útlán o.fl. Bókasöfn
framhaldsskólanna hafa öll fáum
starfsmönnum á að skipa. Sam-
kvæmt viðmiðun menntamálaráðu-
neytisins um stöðugildi bókasafns-
fræðinga í framhaldsskólum er
áætluð 1 staða á hverja 750 nem-
endur og þar yfir. Ljóst er að þessi
viðmiðunartala er nú óraunhæf. Við
teljum að í þeim framhaldsskólum
þar sem bókasöfn eru starfsrækt á
annað borð sé algjört lágmark að
hafa heila stöðu bókasafnsfræðings
við skóla, óháð nemendafjölda. Mis-
munur á starfi í stórum og litlum
skólum felst einkum í því að þjón-
usta er við færri aðila í litlu
skólunum. Grunnvinnan á safni,
s.s. innkaup og önnur efnisöflun,
frágangur safnagagna, ýmiskonar
stjórnunarstörf er svipuð í litlum
og stórum skólum. Núverandi við-
miðunartala var til mikilla bóta á
þeim tíma sem hún var sett, en
með auknu álagi á söfnin er hún
orðin alltof lág.
Þjónusta við söfnin: Brýnt er
að komið verði á fót þjónustu við
bókasöfn framhaldsskólanna. Það
er sóun á tíma og fjármunum, að
á öllum söfnunum sé unnin sama
grunnvinnan, s.s. flokkun, skrán-
ing, lyklun o.fl. Tíma bókasafns-
fræðinganna er betur varið í
þjónustu við safnnotendur. Benda
má á þá þjónustu sem grunnskólar
Reykjavíkur fá, ef slík þjónusta
kæmist á fyrir framhaldsskólana,
þá minnkar að sama skapi þörfin
fyrir aðstoðarfólk, en hverfur alls
ekki. Þau störf sem slík þjónustu-
miðstöð kæmi til með að sjá um
eru æði tímafrek, eins og starfsemi
safnánna er háttað í dag.
Húsnæði: Skólasöfnin þurfa að
vera í hentugu húsnæði, miðsvæðis
í skólanum, og hafa aðstöðu fyrir
verkefnavinnu, heimavinnu og hóp-
vinnu nemenda auk þess sem gera
þarf ráð fyrir vinnuherbergi starfs-
fólks og geymslum, ásamt rými
fyrir þjónustustarfsemi safnsins.
Safnið þarf að vera í húsnæði sem
býður upp á sveigjanleika, það þarf
að vera aðlaðandi og þar þarf að
vera nægjanlegt rými fyrir alla þá
starfsemi sem æskilegt er að fari
þar fram. Stækkunarmöguleikar
þurfa að vera fyrir hendi þegar
þjónusta og safnkostur vex. Þessum
atriðum þarf að gera ráð fyrir við
hönnun skólabygginga og gera ráð
fýrir bókasafninu í viðmiðunar-
kostnaði og tryggja fjármagn til
stofnkostnaðar.
Búnaður: Það er mikils virði að
húsgögn og allar innréttingar séu
við hæfi. Nota ætti stöðluð hús-
gögn, en kostirnir við þau eru að
alltaf er hægt að bæta inní — fá
samskonar aftur.
Það þarf að reyna að skapa sem
best vinnuskilyrði fyrir alla og vin-
gjamlegt umhverfi. Bjartir litir, nóg
sæti, þægileg og góð vinnuborð,
hillur sem hægt er að færa til eftir
þörfum, mismunandi hillubreiddir,
sérbúnaður fyrir nýsigögn, tímarit
og stórar bækur, allt þetta er nauð-
synlegt á safninu. Einnig má nefna
spjaldskrárskáp, skjalaskáp, hring-
statív og sýningaraðstöðu.
Fjárveiting: í skólum sem ein-
göngu eru reknir af ríkinu er engin
sérstök íjárveiting til bókasafn-
anna. Fé til bókakaupa verður að
taka af almennu rekstrarfé skólans
og vilja söfnin þ& mæta afgangi ef
um þrengist. I þeim skólum sem
reknir eru í sameiningu af ríki og
sveitarfélagi/sveitarfélögum hafa
söfnin sjálfstæða fjárveitingu. Upp-
hæð hennar er þó mjög mismun-
andi, því hún er háð velvilja og/eða
áhuga sveitarstjórnarmanna á
hverjum stað. Því er nauðsynlegt
að hvert safn fái eigin íjárveitingu
og þarf hún að miðast við ákveðið
lágmark og fjölda nemenda í skól-
anum. Fjárveitingu þarf annars
vegar til að byggja upp lágmarks
safnkost miðað við nemendafjölda
og hins vegar til árlegrar aukningar
og viðhalds á safnkosti. Vekja má
EKKI PRÍLA!
NOTAÐU BELDRAY
Álstigarnir og tröppurnar frá
Beidray eru viðurkennd bresk
gæðavara - öryggisprófuð og
samþykkt af þarlendum yfir-
völdum.
Beldray er rétta svarið við vinnuna,
í sumarbústaðnum og á heimilinu.
Verðið er ótrúlega hagstætt -
gerðu hiklaust samanburð.
Beldray fæst í byggingavöruverslunum og kaupfélögum um land allt.
EINKAUMBOÐ I.GUÐMUNDSSON & CO HF. SÍMI 24020
64,5cm 87,Ocm 109,5cm 132,Ocm 154,5cm 177,Ocm