Morgunblaðið - 23.12.1984, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. DESEMBER 1984
Það er sennilega ekki nema eitt orð í
tungunni, móðir, sem hefur vonbjartari
hljóm en jólin. Það er líka svo, að sterk
hugrenningartengsl eru milli þessara orða
befjfya, og í ljóðinu er það oftar en ekki, að
það er barnið í skáldinu sem talar í þeirri
andrá:
Fullvel man ég fimmtíu ára sól,
fullvel meir en hálfrar aldar jól,
man það fyrst, er sviptur allri sút
sat ég barn með rauðan vasaklút.
segir Matthías Jochumsson. Þá er hann að
lýsa jólaborðhaldinu í bernsku sinni, held-
ur en ekki rogginn með rauða vasaklútinn
sinn. En í minningunni ber þó hæst, að
mamma settist sjálf við okkar borð;
sjáið, ennþá man ég hennar orð.
Já, hún gaf sér tíma til þess að tala við
börnin sín og sópaði öllu annríki og dag-
legu amstri til hliðar. Og jólastundin há
var um leið heilög orðin, svo að hún lifir í
ljóðinu enn í dag. Þessi mynd er auðvitað
gjörólík því, sem nú er upplifað hér á
landi, ef einungis er horft á ytra borðið.
En jólin sjálf, aðdragandi þeirra og undir-
búningur, halda sínum sessi frekar en
kannski allt annað í umrótinu. Það sjáum
við ekki síst á vitnisburði skáldanna, sem
tekið hafa viö lárviðarsveignum af þeim
gömlu. Ég gef Hannesi Péturssyni orðið:
Jólatréð okkar, stirðlegur
stautur af dökkum viði
sem bíður síns tíma
í tómlátu myrkri háaloftsins...
Þannig byrjar jólaminningin í hans
huga, því að auðvitað var ekki hlaupið til
fyrir hálfri öld nú og keypt lifandi greni,
heldur kom það í hlut barnanna að ná í
stautinn upp á háaloft og gæða hann iífi,
— sem yfirleitt tókst vegna sköpunargleði
barnsins, sem var eini dómarinn í því máli.
Hannes segir frá því, að þau systkin hafi
farið upp í hlíðina gömlu:
Til að reyta berjalyng
handa blásnauðu trénu.
Hjálmar Jónsson
í Bólu:
Jólasöngur 1862
Hér eru birt þrjú fyrstu erindin af tólf.
Held ég nú loks mín hinstu jól
hörmunga klæddur skugga,
fýkur í gjörvöll frelsisskjól,
fjöll hylja sól,
fátt má öreigann hugga.
Ég á þig eftir, Jesús minn,
jörðin þó öll mér hafni,
í þér huggun og frelsi finn,
fróun hvert sinn
flýtur af þínu nafni.
Allt er tapað, ef tapa ég þér,
tryggðavinurinn blíði,
aldrei brugðist í heimi hér
hefur þú mér,
hjálpar snauðum í stríði.
Jólin koma — og lyngið
er loðið af mjöll.
Vongleði
vængjar skóhælinn okkar!
Þeir Matthías og Hannes eru menn
ólíkra tíma og ólíkir sjálfir, en skynja þó
og skilja jólin eins. Öðru vísi en Jóhannes
úr Kötlum stundum, en hann er eins og
menn vita mikið jólaskáld og óútreiknan-
legt. Barnagælurnar hans kunna hér um
bil öll börn á íslandi. Þannig lýkur jóla-
kveðju hans:
Og þegar að lífi lýkur hér
við leitum í sama skjól.
Þá verð ég þá hjá þér og þú hjá mér,
og þá — verða alltaf jól.
Þetta er upphafserindi að Jólanóttu:
Kerti loga, gul og græn og blá,
— gleðin kemur eins og skip að landi,
fullt af því, sem allir elska og þrá,
— enginn maður vill að skipið strandi.
Laufabrauðið, lítil jólastjarna,
lýsir hugskot gamalmenna og barna.
Jólin gefa ljós, von og innri gleði. Þess
vegna hlakka allir til þeirra, eða hérumbil
allir. Ekki þó Bólu-Hjálmar. Karlinn lætur
að minnsti kosti svo, þegar hann yrkir „Út
úr leiðindum" hinnn 1. desember 1872:
Leiðast tekur mér langa nóttin,
líkams og sálar fjarar þróttinn,
hér er lítið um Ijós og yl.
Næðir gegnum minn kauna kjólinn,
kvíði ég fyrir að lifa um jólin
en — máski þurfi ekki til.
Halldór Laxness á hinn bóginn víkur að
jólunum til að leggja áherslu á umkomu-
leysið:
Sumir fóru fyrir jól
— fluttu burt úr landi,
heillum snauðir heims um ból
hús þeir byggja á sandi.
í útlöndum er ekkert skjól,
— eilífur stormbeljandi.
Ég óska lesendum og landsmönnum öll-
um gleðilegra jóla og farsæls nýs árs.
Halldór Blöndal
JÓLABINGO
D
G
I TONABÆ
í KVÖLD KL. 19.30
HÚSIÐ OPNAÐ KL. 18.30
HÆSTI VINNINGUR AÐ VERÐM/ETI
kr. 25.000,00
HEILDARVERÐMÆTI VINNINGA
kr. 100.000,00
Bæjarins
besta
BINGO
STJÓRNIN.
Dómkirkjan:
Þýsk jólaguðsþjónusta
AÐ VENJU gengst þýska sendi-
ráðið fyrir þýskri jólaguðsþjón-
ustu í Dómkirkjunni á aðfanga-
dag kl. 14.00.
Sigríður Gröndal sópran-
söngkona syngur einsöng, frú
Krieg, eiginkona þýska sendi-
herrans, les jólaguðspjallið,
Marteinn H. Friðriksson leikur
á orgelið og sr. Þórir Stephen-
sen prédikar og þjónar fyrir
altari.
(Frá Oómkirkjunni)