Morgunblaðið - 23.12.1984, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. DESEMBER 1984
ÞINGBRÉF
eftir STEFÁN FRIÐBJARNARSON
Erlendur sparnaður —
íslenzk sláttumennska
Úttekt á krítarkort framtíðarinnar
FJÁRFESTINGAR- og lánsfjáráætlun fyrir árið 1985 var lögð
fram á Aiþingi fyrir fáum dögum. Þar kennir margra grasa.
Hæst rís e.t.v. skuldaskógurinn, sem við höfum ræktað um-
hverfis okkur, næstum því hvarvetna sem sparnaður eða
eiginfjármyndun hefur griðland í veröldinni. Þegar við lyftum
glasi til að fagna nýju ári á miðnætti á gamlárskveldi standa
löng erlend lán í 42.600 milljónum króna, á meðalgengi
ársins. Mæld sem hlutfall af þjóðarframleiðslu spannar
skuldasúpan 60—63%. Þannig höfum við sem þjóð og heild
lifað út á krítarkort framtíðarinnar, við yl óðaverðbólgu, á
„áratug hinn glötuðu tækifæra“.
Erlend lán og
greiðslujöfnuður
Afborganir og vextir, þ.e.
greiðslubyrði erlendra lána, tóku
til sín 12,9% af útflutningstekjum
þjóðarinnar árið 1979, fyrir aðeins
fimm árum, og þótti ærinn baggi
að bera. En síðan hefur margur
dalurinn, margt sterlingspundið,
mörg mörkin og jenin, sem útlend-
ir lögðu til hliðar sem sparnað,
Iagt leið sína til íslands — á ljá
hinna slungnu sláttumanna. Á því
ári, sem senn er liðið í aldanna
skaut, hurfu 23 krónur af hverjum
100, sem við fengum fyrir útflutn-
ingsframleiðslu okkar, i skulda-
hítina.
Ekki er ætlunin að láta deigan
síga. Samkvæmt fyrrnefndri
lánsfjáráætlun verða erlendar
lántökur íslendinga á „gleðilegu
nýári“, annó 1985, 8.500 milljónir
króna, þ.e. 7.300 m.kr. langtímalán
og 1.200 m.kr. skammtímalán. Af-
borganir af erlendum lánum taka
síðan til sín 4.700 m.kr., þannig að
hrein aukning langtímalána, svo-
kallaðra, verður 2.600 m.kr. Það
samsvarar 6% af útflutningstekj-
um og 3% af áætlaðri þjóðar-
framleiðslu. „Þrátt fyrir þetta,"
segir í lánsfjáráætlun, „eru horfur
á að greiðslujöfnuður verði
óhagstæður um allt að 1.000 m.kr.
sem jafnframt rýrir gjaldeyris-
stöðuna."
Viðskiptajöfnuður okkar verður
óhagstæður um 3.900 m.kr. 1984,
sem svarar til 5,8% af áætlaðri
þjóðarframleiðslu, var óhagstæð-
ur um 2,4% árið áður, um 10%
1982 og 5% 1981.
Erlend lán þurfa alls ekki að
vera af hinu illa, jafnvel hyggileg,
ef þeim er varið til fjárfestingar
sem rís undir lánakostnaði og skil-
ar arði til að bera uppi batnandi
lífskjör, sem allir krefjast.
Eyðslulán eru hinsvegar vafasam-
ari. Lán til fjárfestingarmistaka
eru þó sýnu verst. Erlend skulda-
söfnun og fjárfestingarmistök
rýra kaupmátt þjóðartekna og
gera lífskjör á íslandi lakari en
þau þyrftu að vera.
Innlendur sparnaður
og eiginfjármyndun
Gluggum eilítið betur í láns-
fjáráætlun 1985. Það segir að
„heildarlánsfjáröflun til opin-
berra aðila, framkvæmdasjóðs og
annarra lánastofnana, auk at-
vinnuvega, nemi alls 9.868 m.kr.“.
Af þessum tæpum tíu milljörðum,
sem lánsfjárþörfin spannar, á að
sækja 7.300 m.kr. til erlendra
sparenda en aðeins 2.568 til inn-
lendra.
Innlend lánsfjáröflun er þó tal-
in sýnd veiði en ekki gefin. „Inn-
lend lánsfjáröflun er einkar
ótrygg á næsta ári,“ segir í þessu
sameiginlega plaggi Fjárlaga- og
hagsýslustofnunar, Fram-
kvæmdastofnunar, Seðlabanka og
Þjóðhagsstofnunar. „Skuldabréfa-
og spariskírteinamarkaðurinn
hefur reynzt einkar óviss á þessu
ári og ráða þar fjölbreytileg
ávöxtunarkjör mestu. Markviss
stefna og framkvæmd er því skil-
yrði þess að innanlands aflist til-
tækt lánsfé."
„Veigamesti þáttur innlendu
lánsfjáröflunarinnar eru kaup líf-
eyrissjóða á skuldabréfum Fram-
kvæmdasjóðs og húsbyggingar-
sjóða," segir ennfremur í þessu
plaggi, þ.e. þvinguð fjáröflun.
Greiðslubyrði erlendra skulda
er í raun fjármagnstilfærsla frá
íslandi. Hún rýrir útflutnings-
tekjur okkar langleiðina um fjórð-
ung og kaupmátt þjóðartekna um
ca. 10—12%. Þar að auki nálgast
skuldasúpan það mark, að ýmissa
dómi að vera efnahagslegu sjálf-
stæði okkar hættuleg. Það er því
eitt stærsta hagsmunamál íslend-
inga á líðandi stund að efla sparn-
að og eiginfjármyndun fólks og
fyrirtækja, þann veg að hægt sé að
fjármagna framkvæmdir og at-
vinnurekstur hér á landi með inn-
lendum sparnaði I mun ríkari
mæli en nú er gert eða hægt.
Innlendur sparnaður verður því
aðeins efldur að hann njóti eðli-
legrar ávöxtunar í bankakerfinu,
sambærilegrar raunávöxtunar og
með öðrum þjóðum. Önnur megin-
forsenda hans er að ráðdeild sæti
ekki skattalegum refsingum.
Þriðja forsendan er að ná niður
verðbólgu og tryggja stöðugleika í
efnahagslífinu.
Fjármunir eru vinnutæki, sem
öllu atvinnulífi eru nauðsynleg.
Þessi vinnutæki þurfa að verða til
í landinu sjálfu, í ríkari mæli en
nú er.
Fjárfesting 1985
Svo segir í lánsfjáráætlun að
fjármunamyndun 1985 muni auk-
ast um 2% frá líðandi ári og nema
24,3% af þjóðarframleiðslu. Fjár-
festing atvinnuveganna er talin
aukazt um 10%, fjárfesting í íbúð-
arhúsnæði verður hin sama, en
samdráttur i byggingum og
mannvirkjum hins opinbera um
7,6%.
Fjármunamyndun í landbúnaði
er talin verða 3% minni 1985 en í
ár, enda þótt fjárfesting í fiskeld-
isstöðvum, sem er nokkur, teljist
til landbúnaðar. Fjárfesting í fisk-
veiðum er talin dragast saman um
42%. Ekki er gert ráð fyrir nein-
um innflutningi fiskiskipa né
heldur endurbótum erlendis 1985.
Hinsvegar er gert ráð fyrir 10%
aukningu í fjárfestingu fisk-
vinnslufyrirtækja.
„Ekki hefur enn verið tekin
ákvörðun um framkvæmdir við
kísilmálmverksmiðju á Reyðar-
firði,“ segir í áætluninni, „og því
er ekki reiknað með útgjöldum til
þeirra á árinu 1985.“ í öðrum iðn-
aði er gert ráð fyrir 10% aukningu
framkvæmda, m.a. í steinullar-
verksmiðju á Sauðárkróki og
mjólkurstöð í Reykjavík.
Fjármunamyndun í farmskip-
um og flugvélum eykst um helm-
ing frá 1984, en 1985 bætast þrjú
farmskip í flotann.
Reiknað er með kaupum Flug-
leiða hf. á hljóðdeyfum á tvær
DC-8 vélar, en ekki meiriháttar
flugvélakaupum. Landhelgisgæsl-
an fær nýja þyrlu.
Framkvæmdir við verzlunar-,
skrifstofu- og gistihúsnæði verða
þær sömu 1985 og 1984.
Raforkuframkvæmdir dragast
saman um 2% á heildina litið, en
framkvæmdir Landsvirkjunar
aukast um 6%. Stærstu verkefni
Landsvirkjunar verða Blöndu-
virkjun og Kvíslaveitur.
Samdráttur verður í bygg-
ingastarfsemi og mannvirkjagerð
1985, sem nemur 2—3%, og heild-
aratvinna í þeirri starfsemi getur
orðið heldur minni, en ekki að
ráði.
— sf.
Verzlunarmannaféiag Reykjavíkur heldur jóla-
trésskemmtun ad Hótel Sögu, Súlnasal, fimmtu-
daginn 3. janúar 1985 kl. 15.
Aðgöngumiðar veröa sekfir á skrífetofu fétagsins á & hæö í Húsi
Verzlunarinnar við Kringlumýrarbraut. Miðaverö kr. 200 fyrir
börn og kr. 130 lyrir fullorðna.
Mtoer verða ekki afhentv við innganginn.
Verzlunannannatétag Reykjavíkur
skemmtun
Óskum öllum viðskiptavinum
og landsmönnum
gleðilegra jóla.
Morgunblaðið/RAX
Innpakk, nýtt límbandafyrirtæki

* ■
■

tlw
•« VA*tí#3
•i \-%aet «i tsák' v
'rííf *,**n,*U>i»Ss*er#'****
vAmt' ***«?# .'.'.V.' * *l,ílrtar»«ur v .
4*1*.%njfejímMs,, ***
NÝLEGA urðu eigendaskipti í lim-
bandafyrirtækinu Impak sf. í Hafn-
arfirði og var nafni fyrirtækisins
breytt í Innpakk sf.
Nýir eigendur eru Guðmundur
Hilmarsson og Gísli Hermanns-
son, en fyrirtækið er nú til húsa í
Vagnhöfða 12 í Reykjavík. Inn-
pakk selur bæði áprentuð og
óáprentuð límbönd, en vélakostur
Innpakk er nýr og fullkominn.
M.a. prentar fyrirtækið límbönd
með fyrirtækjanöfnum og auglýs-
ingum. Myndin var tekin í húsa-
kynnum Innpakk. Frá vinstri:
Höskuldur Ólafsson, Guðmundur
Hilmarsson og Gísli Hermanns-
son.