Morgunblaðið - 09.09.1984, Blaðsíða 42

122
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. SEPTEMBER 1984
Að fara og vera —
eða vera og farast?
— eftir Helga Má
Arthursson
Litlir lúnir
hagfræðingar
Krefjist verkalýðshreyfingin
30% launahækkunar hrökkva
ráðherrar og VSÍ-rekendur í kút.
Mennirnir eru vitlausir. Þeir
stofna efnahagslegu sjálfstæði
þjóðarinnar í voða — heitir það á
máli þessa kompanís. Og strax
stökkva fram á hinn opinbera
vettvang litlir, lúnir hagfræð-
ingar. Þeirra boðskapur er: „Verði
farið að kröfum launþegahreyf-
ingarinnar má gera ráð fyrir því,
að meðaltalsverðbólga, reiknuð yf-
ir heilt ár, verði á bilinu 40—60%.
Útlit er fyrir að skuldastaða ríkis-
sjóðs versni. Erlendar skuldir fara
yfir 61%“ og bingó! Verkalýðs-
hreyfingin hefur tapað áróð-
ursstríðinu.
Ríkisfjölmiðlarnir fara að segja
fréttir af lækkandi álverði úti í
hinum stóra heimi. Útgerðin fer
að ganga verr. Meðalfrystihús er
rekið með 2% halla (á ársgrund-
velli). Svigrúmið fyrir launahækk-
anir minnkar og minnkar, og verð-
ur að lokum ekki neitt. Og þá er
samið. Félagslegum átökum —
stéttarbaráttu — er breytt í pró-
sentureikning. í stað pólitískrar
baráttu ræða menn forsendur
Helgi Mir Arthursson.
fyrir þríliðuútreikningi. Að leiks-
lokum fara litlu, lúnu hagfræð-
ingarnir hver til síns heima og
þegar formaður VSÍ-rekendanna
er að lokum spurður um það í
sjónvarpi, hvernig atvinnuvegirn-
ir ætli sér að greiða út þessar
„miklu" launahækkanir, þá er
svarið: „Að okkar áliti hefur verið
samið umfram greiðslugetu fyrir-
tækjanna í landinu." Og Þorsteinn
Pálsson segir við sjónvarpið — í
garðinum á bak við Alþingishúsið:
„Það veröa alltaf til
litlir, lúnir hagfræð-
ingar, sem telja okkur
trú um að tvær sneiðar í
dag þýði ein sneið á
morgun. Og alltaf verð-
ur til vald, sem telur
okkur trú um, að það sé
dýrt að vera Islending-
ur. Kostirnir okkar eru
tveir: Að trúa því, að það
sé svona dýrt að vera ís-
lendingur — að lifa á
þjóðrembu og hreinu
lofti. Eða, leggja til at-
lögu við hitt þjóðfélagið
— og sigra!“
„Við eyðum meira, en við öflum.
Það er mikið áhyggjuefni."
Á dæminu er önnur hlið
Á þessu raunveruleikadæmi er
önnur hlið. Hugsum okkur, að
verkalýðshreyfingin krefjist ekki
30% almennrar launahækkunar,
Hemlar og hemlakerfi er mikilvægasti öryggisþátturinn í öllum
akstri og meöferð ökutækja og vinnuvéla. Þetta vita allir.
í því sambandi skiftir mestu, sé fyllsta öryggis gætt; aö vel sé séð
fyrir viðhaldi og umhirðu allri. Þetta vita líka allir.
Við erum sérfræðingar í allskyns hemlum og hemlakerfum.
Orginal hemlahlutir í allartegundir bifreiða
ÓTRÚLEGA HAGSTÆTT VERÐ.
NOTtt) ÞJÓNUSTO FAGMANNA, ÞAÐ TRYGGIR ÖRYGGtt).
LLINGr
Sérverslun með hemlahluti.
Skeifunni 11 Sími: 31340,82740,
heldur 5% hækkunar. Þá verða
viðbrögðin allt önnur. Þá eru
menn samfélagslega ábyrgir. Eru
tilbúnir til að axla þann mikla
vanda sem er framundan.
Þannig gengur það til. En hugs-
um þetta dæmi ögn lengra.
Hugsum okkur, að þegar gengið
hefur verið frá samningum fari
menn, einstaklingsbundið eða í
hópum, að leita eftir því við ein-
stöku atvinnurekendur, að fá
greidd hærri laun fyrir vinnu sína.
Hugsum okkur svo, að það verði
launaskrið á hinum almenna
vinnumarkaði uppá svona 25%.
Og hugsum okkur, að útkoman úr
þessu dæmi verið svipuð því sem
gerst hefði, ef upphaflega krafan
hefði verið 30% . Hvernig bregð-
ast ráðherrarnir og VSÍ-rekend-
urnir þá við? Þeir bregðast alls
ekki við. Þeir steinhalda kjafti. Og
engir litlir, lúnir hagfræðingar
stökkva fram til að vitna um verð-
bólguhraðann „á ársgrundvelli".
Líklegt er að Steingrímur Her-
mannsson missi það útúr sér, „að
hann harmi launaskriðið", en þar
við situr. Verðbólgan hreyfist
ekki! Hún verður sú sama og hún
átti að vera, eða hvað? Valda
launahækkanir verðbólgu, en
launaskrið ekki? Af hverju svara
litlu hagfræðingarnir því ekki?
Á dæminu er ein
hlið enn
Launahækkanir og verðbólga
eru ekki séríslenskt fyrirbæri.
Hvoru tveggja þekkist meðal t.d.
Evrópuþjóða. Þar er það víða svo,
að laun eru eitt hundrað prósent
hærri, en á íslandi. Ekki er vitað
til þess, að þessi háu laun valdi
umtalsverðri verðbólgu í þeim
löndum. Fréttum um 10% hækkun
á 40.000 kr. laun sænskra skrif-
stofumanna fylgja ekki spár um
gríðarlega verðbólgu, gengis-
fellingu eða óáran í því landi. Þar
gengur hvunndagurinn sinn gang
og verðbólgan heldur sig innan
segjum sjö-prósentamarksins. Á
íslandi þýddi þetta mikla verð-
bólgu á „ársgrundvelli".
Vogi maðurinn á gólfinu sér að
gera athugasemdir, eða jafnvel ef-
ast um, að íslensku útreikningarn-
ir standist, svo einfaldlega sem
þeim er stillt upp, þá er hann um-
svifalaust kveðinn i kútinn með
því að sagt er: „Skattbyrðin á hin-
um Norðurlöndunum er langtum
meiri en hér!“ Ef þessi sami, armi
maður bendir á, að skattbyrðin sé
sú sama, þegar öllu gríni er sleppt,
þá stendur ekki á svörunum:
„Kæri vin, íslenska þjóðin hefur
háð sjálfstæðisbaráttu í þúsund
ár. Það er dýrt að vera íslending-
ur.“ Og við það situr. Maðurinn á
gólfinu er mát. Hann er stoltur.
Hann leggur sitt af mörkum til að
vera þjóð.
Að nærast á þjóðar-
stoltinu
En hann nærist ekki á stoltinu
— þjóðrembunni. Og hreina loft-
inu. Hann vill hærri laun. Hann
vill lifa sómasamlegu lífi. Hann
vill vera frjáls. I raunveruleikan-
um er hann hnepptur í fjötra.
Fjötra fátæktarinnar. Og það er
dýrt að vera íslendingur. Svei! Og
aftur svei!
Fátæktin er ekki fögur. Hún er
vond. Hún fer illa með menn. En
það kemur hvorki Steingrími Her-
mannssyni, né Þorsteini Pálssyni
við. Og allra síst Albert Guð-
mundssyni.
Þeir segja að það sé dýrt að vera
íslendingur. Það kann að vera rétt
að hlusta. Og vissulega er borg-
andi fyrir að vera þessa kynstofns!
En prísinn — prísinn fyrir miða í
þessu Guðsútvalda landi er hár —
hann er það hár, að það borgar sig
að flytjast burt. Það er skynsam-
legasta leið mannsins á gólfinu.
Að fara til Frans í stað Alberts —
og láta hann greiða fyrir að vera
íslendingur. Fyrir hreina loftið,
þjóðrembuna og fjallkonuna. Mað-
urinn á gólfinu getur komið til ís-
lands á hverju sumri — sem túr-
isti með Air France — og séð
hvernig þeir pluma sig, Steingrím-
ur, Þorsteinn og Albert. Eða eig-
um við kannski frekar að leggja
þetta gengi að velli? Öðru vísi
verður hlutunum ekki breytt.
Það verða alltaf til litlir, lúnir
hagfræðingar, sem telja okkur trú
um að tvær sneiðar í dag þýði ein
sneið á morgun. Og alltaf verður
til vald, sem telur okkur trú um,
að það sé dýrt að vera íslendingur.
Kostirnir okkar eru tveir: Að trúa
því, að það sé svona dýrt að vera
Islendingur — og lifa á þjóðrembu
og hreinu lofti. Eða, að leggja til
atlögu við hitt þjóðfélagið — og
sigra!
Helgi Már Artbúrson rnr ritstjórn-
arfulltrúi i Alþýðublaðinu, annar
ritstjóra Nýs lands, og er nú starfs-
maður Bandalags starfsmanna
ríkis og bæja.
Metsölukiad ú hverjum degi!