Morgunblaðið - 24.01.1965, Blaðsíða 12

12
MORGU N BLADIÐ
Sunnudagur 24. jan. 196!>
AÐ UNDANFÖRNU
hafa skólamálin verið til
umræðu hérlendis, og er
svo raunar víða erlendis
líka. Bent hefur verið á
ýmislegt í fræðslulöggjöf'
inni, sem betur mætti
fara og mikið rætt og rit-
að um nauðsyn á auk-
inni tæknimenntun, val-
frelsi í framhaldsskólum
milli námsgreina, hvort
hefja beri kennslu í er-
lendum málum þegar í
barnaskólum og þá með
hvaða aðferðum, próf,
Iengd árlegs skólatíma og
sitthvað fleira.
Morgunblaðið hefur
rætt við þrjá merka skóla
menn og leitað álits
þeirra á núgildandi skóla-
kerfi. Einnig hefur blað-
ið leitað álits nokkurra
framhaldsskólanemenda.
B'aðið raeddi við Heiga
Eliasson, fræðslumálastjóra
og spurði, hvort hann teldi
áðurnefndar breytingar æski
legar og hvort hægt væri að
hrinda þeim í framkvæmd
innan ramma núgildandi
skólakerfis.
Hann sagði:
— Núgildandi skólalöggjöf
var sett á árunum 1946 og
1947 og er því senn ■ 20 ára.
ísland varð þannig fyrst af
Norðurlöndunuim til þess að
koma á samræmdu skóla-
kerfi í landinu. Með hinni
öru þróun og breytingum,
sem orðíð hafa á flestum
9viðum hér á landi, síðan
þessi lög voru sett, hefur
þurft að aðlaga stanfsemi
skólannta hinum breyttu við
horfutm. En ég tel, að það
hafi ekki verið hægt að gera
9em skyldi. Til þess hetfði
einkum þurft meira kennslu
húsrými, fleiri kennara með
sérmenntun og þá einkum
í framhaldsskólunum, betri
kennslutæki og aukinn bóka-
k)ost.
■k RANNSÓKNAR-
STOFUN
SKÓLAMÁLA
Hins vegar vil ég taka það
fram, hélt Helgi áfram, að
endurbætur á þeim atriðum,
sem að framan greinir mun
vera hægt að framkvæma
að mjög útlu leyti innan
ramrna þeirra laga, sem nú
eru í gildi. Enda þótt lög-
gjöfin sé rúm og hægt sé
með reglugerðum og náms-
skrám að beina störfum skól
anna inn á þær br^-utir, sem
æskilegar eða nauðsynlegar
kunna að þykja á hverjum
tíma, tel ég tímabært, að
komið verðí upp rannsóknar
stofnun skólamála, sem stöð
ugt vinni að athugunium og
tilraunum á sviði kennslu og
uppeldismála. Niðurstöð'Ur af
siíkum rannsóknum yrðu
svo látnar skera úr um það,
bverju þyrfti að breyta í
gildandi sikólalögigjötf.
— Hvað segið þér um
tæknilega menntun og kjör-
greinar?
— Nauðsynlegt er að auka
stórlega kennslu í stærð-
fræði og eðiisfræði í fram-
haldsskólum og jafnvel að
einhverju leyti í barnaskól-
unum. Ekki verði þó ölluim
nemendum gert að skyldu
að fara yfir sama námsefni í
ö lum greinum, heldaiir verði
þeim getfinn kostur á að
velja milli rokkurra náms-
greina eftir áhuga þeirra og
hætfni. Móðurmálskennsiu
verður að ætla mikinn tíma
í námi ailra nemenda. Hins
vegar megi velja uim t.d.
stærðfræði og eðlisfræði,
sögu og landafræði og er-
lend mál.
— Hvað viljið þér segja
í sambandi við kennsilu í er-
lendum má. um. Finnst yður,
að hún ætti að hefjast þeg-
ar í barnaskólanum?
— Erlendis byrjar kennsla
í öðrum tumgumáilum um 10
eða 11 ára aldur og jafnveil
fyrr. Élg er þeirrar skoðunar,
að jafnskjótt og völ sé á
kenmurum í bamaskólum
víðsvegar um landið til þess
að kenna erlend miál, ætti
að byrja a m.k. á einu er-
lendu máli, t.d. dönsku um
11 eða 12 ára aldur.
— En hvaða kenns'uað-
ferðir teljið þér, að helzt
ætti að nota við mála-
kennslu?
— Hin svonefnda beina
aðtferð, þ.e. að tala erlenda
málið við nemerídurna hefur
mjög rutt sér til rúrns víða
uim heim á síðustu árum.
Hetfur þessi aðtferð verið not
uð lítilsháttar hér á landi
með þeim árangri að full
ásitæða er til þess að greiða
fyrir því eftir föngum að
sem flestir málliakennarar
geti kynmzt þeirri aðferð og
ilært hana svo að þeir verði
færir um að nota hana. Hygg
ég, að þetta gæti orðið til
hagræðis fyrir nemendur,
hvort heldur þeir fara í
langskólanám eða ekki.
— En hvað viljið þér svo
sagja um prófin?
— í stuittu máli það, að
við fslendingar erum orðnir
of próf-fastir. Það er nauð-
synlegt að athuga aðrar leið
ir til þess að kanna þekk-
ingu nemenda og verða þeim
til leiðbeiningar um fram-
haldsnám eða störf og það
virðist mér tilvalið verkefni
fyrir rannsóknastofnun þá í
skálamiáúuim, sem áður get-
ur, að kanha leið í þessum
efnium.
★ SKÓLANÁM
EK STARF
— Eruð þér hlyntur því,
að árlegur skólatími sé lengd
ur frá því sem nú er?
— Um lengingu skólatím
ans á hverjum stað verður
að taka tillit til staðhátta,
atvininuhátta og ánnarra
þjóðfélagslegra aðstæðna. Á
hinum síðari árum hefur
reynzt mjög erfitt að koma
börnum úr kaupstöðum tiil
starfa eða dvala í * sveit.
Þessia hefur ekki hvað sízt
orðið vart í kaupstöðum í
landnámi Ingóufs. í kaup-
stöðunum hefur verið um
fábreytt störf að ræða fyrir
börn og unglinga nema
helzt um hásumarið. Það er
því af sem áður var, að kaup
staðabörnin höfðu verk að
vinna í sveitum fram á
haust. Hvað á þá að gera fyr
ir börn og unglinga í sept-
emiber, sem ekki batfa ákveðn
um störtfum að gegna?
Skóilanám er starí og virð
ist því rnjög eðlilegt og
reyndar sjálfsagt, að sikólarn
ir sjái börnum og ungling-
um fyrir námsstarfi, bæði
til þess að forða þeim frá
iðjuleysi og ýmsum vandræð
um, sem af því geta hlotzt
og til þess að auka þekkingu
sína og búa sig undir lífið.
En þó skal tekið fram, að
ég tel varða meiru, að nem-
endur njóti leiðsagnar góðs
kennara heldur en hvað ár-
legur skólatími sé langur.
— En hvað teljið þér mik-
ilvæigast við kennsiluna?
— Því at fljót svarað: Það
þarf áð skapa ’kennurum
góða aðstöðu til menntunar
og starfa.
VIÐ HITTUM að máli
Sigrúnu Kvaran, nemanda í
landsprófsdeild Gagnfræða-
skólans við Vonarstræti. Hún
hafði sínar skoðanir og var
ófeimin við að láta þær í
Ijós. Við ræddum fyrst um
kennslu í cinstökum náms-
greinum, og bar móðurmáf.s-
kennsluna þá á góma.
— Þar mætti margt betur
fara, sagði Sigrún. Fyrst og
fremst finnst mér að þurfi
að kenna fólki að tala ís-
lenzku. Það á að kenna fall-
legan framburð íslenzkrar
tungu, hinn s vokal 1 afa harða
framburð og jafnvel hv-hljóð
in. Þegar nemendur eru látn-
ir lesa, er ekkert um það
hugsað, hvernig lesið er. Ef
nemandi er hraðlæs, getur
rutt úr úr sér orðunium, þá er
lestrarkunnátta hans álitin
til fyrirmyndar. Endursagn-
ir eru mjög æskilegar, því
að þá gefst kennairanum tæki
færi til að gagnrýna fraim-
burð og málfar nemandans.
En það er því miður ekki
gert, haldur er nóg að sögu-
þráðurinn Bomist til skila.
Annars finnst mér íslenziku
kennslan vera einn sífelldur
eltmgaileikur við z-ur og
kommur. Það er nú svo kom
ið, að fó.ik er vart talið sen'di
bréfsfært, nema það kunni
að setja z-ur og kicmimur á
réttum stöðum. Mestur tími
íslenzkukennsl'Unnar fer í
málfræðistagl: setningar eru
bútaðar í sundur og greindar
eftir setningarhlutum og þá
er alveg bráðnauðsynlegt að
kunna orðréttar formúlur
fyrir frumlag ,andlag, viður-
lag oig fleira. íslenzkuim bók-
menntum er ætlaður einn
tími í viku af íslenzkukennsl
unni og íinnst mér hlutur
þeirra mjög fyrir borð bor-
inn.
— Hvað snertir kennslu er
lendra tungumála, sagði Sig-
rún, væri kjörgreinafyrir-
komuiliagið auðvitað æsikileg-
ast, þar sem nemendur gætu
valið um þau tungumá!, sem
þeir kysu sér helzt að læra.
Yrði að sjálfsögðu að tak-
marka þetta við nokkur mál,
t.d. dönsku,, ensku, þýzku og
frönsku. í ensku betfur hin
svonefnda „beina aðtferð“
Verið tekin upp við kénnsil-
una hjá okkur, þannig að
kennarinn malar á ensku adl
an tímann, en við svörum
spurnimgium hans á ensku —
etftir beztu getu. Um þessa
aðferð er vissulega margt
goitt að segja, en þó er á
henni einn ailvarlegur galli:
stíilagerð er svo að segja eng-
in. Við skrifum að vísu eina
og eina 9etningu í tímunum,
en það er fckki nóg, því að
á prófinu er Jaigður fyrir okk
ur þumgur stíll. Þess vegna
þætti okikur skiljanlega vænt
um að fá að spreyta okkur
á verkefnuim, sem eru í svip
uðum dúr og vænta má, að
verði lögð fyrir okkur á próf
inu.
— Um kennsil'Una í nátrtúru
fræði, landafræði og sögu er
það að seigja, að alTbtf hraitt
er farið yfir námsetfnið Það
'mætti líka orða það þannig,
\að niámsefnið er alltotf mikið
*á svo skömmuim tíma. Af-
leiðingin er sú, að kennarar
í þessum gTeinum eru í ei-
lífu kapphlauipi við tímann.
Ég netfni sem dœmi
náttúrutfræðina, en þar eru
k'enndar þrjár bæikur, dýra-
fræði, grasafræði og heiiisu-
fræði. Yfir allt þetta náms-
efni er bókstaflega flogið og
enginn tími til að staldra við
einstök atriði og útsikýra
rækilega, en þó er þess kraf-
izt atf okkur á pr'ófinu.
Kenns'luáhöld eru svo að
segja engin. í gra®afræði
eru okkar sýrndar myndir af
blómunum, en engum dett-
nr í hug að fcoma með þurrk
uð blóm — eða heimsækja
gróðurhús. í mannkynssögu
eru lesnar tvær bækiur, all
yfirgripsmiklar. En hvernig í
ósköpunnm eiga nemendur
að haga lestrinum þeigar þeir
geta átt von á spumingu
eins og þessari, sem kpm í
fyrra: Hvaða álit hatfið þér
á flugsamgönguim í framtíð-
inni? Er það ekki hálf bros-
legt að getfa einkunnir fyrir
álit manna?
— Hvað snertir fyrirkomu
lag prófanna, mætti skipu-
leggja þau á annan og betri
veg en hingað til hetfur verið
gert. í stað þess eð getfa nem
enidum rúman mánuð til upp
lestrar fyrir prófin og látia
þau svo rigna yfir þá dag-
lega að loknu upplestrarleyf-
inu, væri mun skynsiamilegra
að sameina þann tíma sem
fer í upplestrarleyfi og próf
og raða protfunum síðan nið-
ur með hæfilegu miilibili.
Það vill oft verða svo, að
það námsefni, sem lesið er
í byrjun upplestrairleyfisins,
er að mestu leyti gieymt, þeg
ar að prófinu sjálfu kemur.
Með því að raða próíunum
niður í samræmi við yfir-
ferð í námsgreinunum, væri
þungu fargi létt atf nemend-
um landsprófsdeilda, sem
kvíða hinu langa upplestrar-
leyfi allan veturinn, sagði
Sigrún að lofcum.
FÆSTIR MUNDU ætla,
að skólahús Gagnfræðaskól-
ans við Lindargötu væri
kirrð svo mjög til ára sinna,
sem raun er á. Skólahúsið
er hið reisulegasta í sínum
gamla stíl — en þó verður
þess vart, • að endurbætur
hafa verið gerðar á þvi.
Þær fóru fram fyrir nokkr
um árum, að því er skóla-
stjórinn sagði okkur, en það
er einkum andlit skó.ians,
sem veit að Lindargötunni,
sem hefur breytt um svip:
þar er nú inngangiur. Á
efstu hæð var innréttaður
vistlegur samkomusalur. Þar
koma nemendiur saman öðru
hverju til þess að dansa eða
hlusta á hljómplö'tuir og þar
hafa kennararnir sín skyndi
próf, því að salurinn er víð
áttumikill.
í Gagnfræðaskólanum við
Lindargötu eru nú um 260
nemendur í 3. og 4. bekk.
Deildarskipting er þar fjöl-
breyttari en almenmt tíðkazt
í gagnfræðasikió'lum borgar-
innar. í skólanum eru tvenns
konar bóknámsdeijdir: al-
menn bóknámsdeild og verzl
unardeild og þrjár verknáms
deildir: saumadeilld, hús-
stjó'rnardeild og sjóvinnu-
deild.
Verknámsdeildir gefa góða
raun.
Jón Á. Gissurason, skóla-
stjóri, sagði, að verknáms-
deildimar hefðu mælzt sér-
staklega vel fyrir.
— Við viorum annars í
fyrstu hiálf smeykir um að
þetta yrðu „tossabekkir“, en
sú hetfur ekki orðið raunin.
Hér í skólanum höfum við
byggt upp eina deiid, sjó-
vinnudeildina, og það hefur
komið í ljós, að piltar í
þeirri d-ei'ld eru eftirsóttir á
skip, enda eru þeim kennd
mörg handbrögð, sem að
gagni koma um borð í skipi.
Nám verður þessuim piltuim
síðan auðveldara, etf þeir
fara í Sjómannaskólann og
munu fá nokkurn afsilátt á
námi þar, hafi þeir náð lág-
marksieinkunin í siglinga-
fræði. — Það hefur gengið
prýðilega að fá kemnara í
verknámsdeildirnar, — í sjó
vinnudeild kennir t.d. lærð
ur kennari.
Hvað snertir bóknáms-
deildir, sagði Jón, vantar
víða mikið ‘ af sérmenntuð-
um kennurum. Sú hefur orð
ið raunin, ef gagnfræðaskól-
ar hafa náð i gióða kenn-
Framhald á bls. 21.