Morgunblaðið - 24.01.1965, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐID
Sunnudagur 24. jan. 1965
Þjóðleikhúsið — Lilla sviðið:
.Nöldur' eítir Gustav Wied - ,SkölI-
ótta söngkonan' eftir lonesco
Skrifstofuhúsreæði
til leigu neðarlega við Skólavörðustíg. — Tilboð,
merkt: „Skrifstofuhúsnæði — 100“ sendist afgr.
Mbl. fyrir 26. jan.
Stúlka
óskast til afgreiðslustarfa í skóverzlun. Umsóknir, er
greini aldur, menntun og fyrri störf, sendist afgr.
Mbl. fyrir 28. janúar nk. merkt: „Skóverzlun —
6624“.
Þýðandi: Bjarni Benediktsson frá Hof-
teigi — Leikstjóri: Benedikt Arnason
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ frumsýndi á
fimmtudagskvöld tvo einþátt-
unga á litla sviðinu í Lindarbæ.
Annar þeirra, „Nöldur", er alda-
mótaverk eftir danska höfundinn
Gustav Wied; hinn er eitt af sí-
gildum verkum fjarstæðu-leik-
hússins svonefnda, „Sköllótta
söngkonan" eftir rúmensk-
franska höfundinn Eugene Ion-
esco.
Það var vel til fundið að færa
þessa tvo einþáttunga upp sam-
an, bæði vegna þess að þeir
eru efnislega skyldir, og þó eink-
um vegna hins að þeir sýna með
^ftirminnilegum hætti, hvílíkum
stökkbreytingum leiklistin hefur
tekið á liðnum sex áratugum.
„Nöldur“ Gustavs Wieds er góð
látleg, gamansöm svipmynd úr
lífi tveggja pipraðra systra.
Verkið er fullkomlega raunsætt
og ber að sjálfsögðu mörg ein-
kenni þeirra tíma, þegar það
var samið, ekki sízt að því er
varðar umræðuefni persónanna.
Með hlutverk systranna fóru
þær Guðbjörg Þorbjarnardóttir
og Nína Sveinsdóttir. Guðbjörg
bjó til heilsteypta mynd af hinni
harðlyndu, ráðríku og nöldur-
sömu eldri systur, Klöru, sem
lumar á hjartagæzku innst inni
og er veik fyrir þeim ytri hé-
góma sem löngum hefur verið
tengdur veika kyninu. Nína lék
hina góðfúsu, hjartahlýju og und
irgefnu yngri systur, Hertu, og
dró upp einkar kímilega og hjart-
næma mynd af henni, þó deila
megi um túlkun hennar. Eg held
hún fái staðizt, en hins vegar
hefði persónan orðið hugtækari
ef lögð hefði verið meiri alvara
í túlkunina og hjartahlýja Hertu
tengd lífsreynslu hennar og ríku
brjóstviti, en ekki einberri ein-
feldni eins og hér átti sér stað.
Nínu hættir til að ýkja svip-
brigði sín, sem getur verið ágætt
í försum og revíum, en skaðar
hana í hlutverkum eins og þessu.
það er leikrænt og ákaflega fynd-
ið. Hvaða meiningu eða meining-
arleysi sem menn kunna að
leggja í það, fer ekki milli mála
að það heldur athygli áhorfenda
óskiptri og veitir þeim mikla
skemmtun.
Þetta stafar vitanlega fyrst og
fremst af því, að leikritið höfðar
til algildrar reynslu, sem áhorf-
endum er kunnug, þó það sé fjar-
stæðukennt á yfirborðinu. „Sköll
ótta söngkonan“ var fyrsta leik-
rit Ionescos, samið 1950. Ionesco
var um þær mundir að læra
ensku eftir tajmálsaðferðinni, og
það varð til þess að „hann fór
að velta fyrir sér hinu fáránlega
og spaugilega í innantómum slag
orðum og samtalsaðferðum- dag-
legs lífs“, eins og segir í leik-
skrá. Þetta er kjarni málsins.
Leikritið er stórkostlegt samsafn
af þeim merkingarlausu glósum
og yfirlýsingum sem einkenna
borgaralegt samkvæmislíf. Það
úir og grúir af gamalkunnum
fjarstæðum, kurteislegri furðu
yfir hversdagslegustu hlutum,
stuttum og löngum sögum með
öllu innihaldslausum og kátlegri
viðleitni persónanna við að ná
yfirmáta skýrar og skemmtilegar
týpur, sem voru í senn sundur-
leitar og samstæðar. Kristbjörg
Kjeld lék Frú Martin og átti
góða spretti, einkanlega í sam-
tali þeirra hjónanna, en henni
var ekki lagið að leysa skopið
úr læðingi *— hún var of hátíð-
leg og framsögnin helzti einhæf.
Brynja Benediktsdóttir lék
vinnukonuna, Mary, og var rösk-
leg í framgöngu, en hafði engan
veginn 'nægilegt vald á túlkun-
inni — Mary varð hvorki fugl
né fiskur. Árni Tryggvason lék
slökkviliðsvarðstjórann og fór
víða bráðskemmtilega með text-
ann enda vakti hann oft hlátur, en
honum tókst samt ekki að lyfta
túlkun sinni upp úr hinu venju-
lega íslenzka gamanleikjaraun-
sæi — og þess vegna varð hann
að nokkru leyti utangátta við
verkið.
Ég hef þegar sagt, að sviðsetn-
ingin hafi verið hugkvæm, en
tæknilega voru á henni nokkrir
megingallar. Hljóðlíkingar
(klukkuslögin) voru mjög léleg-
ar og náðu engan veginn tilætl-
uðum áhrifum. Á bls. 12 í ís-
lenzka textanum er gert ráð fyrir
afarhvellu höggi, svo hvellu að
áhorfendur ættu að hrökkva við,
en þetta atriði fór algerlega í
handaskolum eins og klukku-
slögin yfirleitt. í leikslok verður
leiðinlegur antíklímax vegna
þess að ekki er nægilega vandað
til umskiptanna, hléið verður of
langt og lokaatriðið kemur eins
og skollinn úr sauðarleggnum í
stað þess að vera partur af heild
leiksins.
Bjarni Benediktsson frá Hof-
teigi hefur þýtt báða einþáttung-
ana á gott og lipurt mál, sem
varðveitir skop frumtextans frá-
bærlega vel.
Sigurður A Magnússon.
Atriði úr „Nöldri". Frá vinstri: Nína Sveinsdóttir (Herta), Guðbjörg Þorbjarnardóttir (Klara),
Gunnar Eyjólfsson (prófessorinn) og Brynja Benediktsdóttir (Ellen).
Persónumótun höfundarins er
einföld og skýr; hann hefur
glöggt auga fyrir mannlegum
hégóma og breyskleika, en fer
um hann mildum höndum með
hlýlegu brosi. Víða í leikritinu
gerir hann sér góðan mat úr
smámunum, og satt að segja er
verkið allt heldur rislítið, þó ekki
leyni sér góð kunnátta höfund-
arins og tilfinning fyrir leiksvið-
inu.
Sviðsetning Benedikts Árna-
sonar á þessu gamla verki ber
vitni natni og raunsærri ná-
kvæmni. Sýningin var í öllu til-
liti vönduð, leikmynd og bún-
ingar Lárusar Ingólfssonar mjög
vel við hæfi.
PARÍS, 22. jan. NTB. — Haft
er eftir góðum heimildum, að
de Gaulle, forseti B iakklands
muni fara til Japans í sumar
og þá e.t.v. heimsækja fleiri
Asíuríki.
GENF, 22. jan. NTB. — Fjár-
málaörðugleikar Breta verða
ræddir á fundi ráðgjafa nefnd
ar EFTA — Fríverzlunarsvæð-
isins sem hefst í dag í Genf.
Brynja Benediktsdóttir lék
Ellen, systurdóttur og fósturbarn
þeirra Klöru og Hertu. Var leik-
ur hennar frísklegur og oft nær-
færinn, en hitt kom stundum
fullskýrt fram, að gáskinn var
leikkonunni ekki fullkomlega
eðlilegur og fyrir bragðið óþarf-
lega hástemmdur. Raddbeiting
leikkonunnar hefði mátt vera
agaðri og blæbrigðaríkari, en
margt var vel gert í túlkun henn-
ar, ekki sízt látbragðsleikurinn.
Gunnar Eyjólfsson lék prófess-
orinn og dró upp geðfellda mynd
af hinum ræktaða heimsmanni og
klóka lækni, sem hefur unnið
hjörtu systranna. Framganga
hans öll var settleg og látbragð
yfirvegað, túlkun sem er mjög
í anda verksins.
Ljósabeiting var í góðu lagi.
„Sköllótta söngkonan" hafði
lítinn stuðning í leiktjöldum eða
ljósum; leikmyndin var eins ein-
föld og verða mátti, enda er hér
um fullkomlega „óraunsætt" leik
húsverk að ræða, þ.e.a.s. verk
sem „gerist" á sjálfu leiksvið-
inu, þó það skírskoti að sjálf-
sögðu til veruleikans. Sem leik-
húsverk hefur „Skölíótta söng-
kohan“ margt til síns ágætis —
sambandi hver við aðra — án
árangurs. Það eina sem virðist
hafa einhverja eiginlega merk-
ingu í lífi þessa fólks er hin dul-
arfulla sköllótta söngkona, en
þegar varðstjórinn spyr um líð-
an hennar, slær þögn á mann-
skapinn og það er strax breytt
um umræðuefni.
Sviðsetning Benedikts Árna-
sonar á þessu skemmtilega verki
var hugkvæm. Hún var stílfærð
en samt í nauðsynlegum tengsl-
um við hinn hversdagslega veru-
leik sem verkið er sprottið úr.
Ionesco fæst ekki við persónu-
sköpun, enda eru persónur hans
yfirleitt leikbrúður eða týpur.
Þær heimta djarfa stílfærslu til
að öðlast það líf á sviðinu sem
geri þær áhorfendum kunnugleg
ar. Þessi stílfærsla tókst svo vel
á sýningunni í Lindarbæ, að á-
stæða er til að veita því sérstaka
athygli. Hún byggist á leik-
tækni, en ekki innlifun, og reyn-
ir mjög á faiglega kunnáttu lei*k-
enda. Að mínu viti unnu þrír
leikarar fræg afrek að þessu
leyti: Herdís Þorvaldsdóttir, Val-
ur Gíslason og Gunnar Eyjólfs-
son. Tvö hin fyrrnefndu léku
Smith-hjónin, en Gunnar lék
Herra Martin. Þau sköpuðu þrjár
Smith-hjónin í „Sköllóttu
og Valur Gislason.
söngkonunni“. Ilerdis Þorvaldsdóttir
«
VERZLUNARSTARF
Afgreiðslustiilka óskast
Viljum ráða vana afgreiðslustúlku í búð.
Nánari upplýsingar gefur
Starfsmannahald S.Í.S.
Sambandshúsinu.
STARFSMAN NAHALD
i