Morgunblaðið - 07.02.1962, Blaðsíða 11

Miðvikudagur 7. febr. 1962
MORGVHBLAÐIÐ
11
UM SÍÐUSTU helgi gekk á
með hríðarbyljum um allt
land. Hér í Reykjavík lamdi
veðrið utan húsin og fólk
setti höfuðið í veðrið er það
skauzt dúðað milli húsa.
Meira að segja sendillinn
okkar lýsti því yfir að hann
væri haettur við að fara í
sendiferð upp í Þingholtin,
„því veðrið var svo vont.“ >á
var það, sem við reyndum að
ná sambandi við þrjá vita-
verði, sem vaka yfir því að
ávallt logi á vitum á yztu
annnesjum fyrir norðan, þá
Jóhann Pétursson á Horn-
bjargsvita, Óskar Aðalstein
Guðjónsson á Galtarvita og
Björn Kristjánsson á Langa-
nesvita.
Les og pikkar á ritvél.
Jóhann Pétursson hefur
Á Hornbjargsvita er Jóhann Pétursson með fjölskyldu sína og á Galtarvita er Ósk-
ar Aðalsteinn Guðjónsson með fjölskyldu.
kki einhlítt að vera á Horn-
ijargi til að skrifa góða sðgu
ÍRabbað v/ð vitaverbi á yztu annesjum
verið vitavörður við Horn-
bjargsvita í tvö ár. Hann býr
sennilega afskekktar en nokk
ur annar maður á landinu.
Næstu ágrannar í austri eru
í Reykjarfirði og þangað mun
vera 14—15 tíma gangur í
sæmilegri færð og sé haldið
í hina áttina, er ekki fólk að
hitta fyrr en í Grunnavík.
Jóhann bar fram fyrstu
spurninguna, þegar við náðum
loftskeytasambandi við hann
gegnum símstöðina á Siglu-
firði. — Hefur komið út nokk
ur góð bók í Reykjavík ný-
lega?
Þar sem ekki þurfti langt
svar við þessu, komumst við
fljótlega að með okkar spurn-
ingu.
— Jú, það er mikið vetrar-
ríki hér, látlausar hríðar,
svaraði Jóhann. Þíðviðrið
sem komið hefur á milli ann-
ars staðar á landinu hefur yf-
irleitt ekki náð hingað. Horn-
víkin er hlaðin snjó, en Látra
víkin er snjólétt. í suðaust-
anátt skefur af hér, en snjón-
um hleður niður í Hornvík-
inni.
— Er langt síðan þú hefur
getað náð í bækur?
— Eg fékk ferð eftir ára-
mótin. Eitt varðskipanna kom
til að sækja strákinn í skóla.
Þeir komu á bát í land. I
norðaustan áttinni stendur
hann upp á, hér og bátinn
fyllti. Það mátti ekki tæpara
standa. Það sem bjargaði var
að þetta var gúmmíbátur.
Þetta er í rauninni illfært.
Það þarf að fara á milli kletta
og ef nokkuð er að veðri geng
ur yfir bátinn. En þetta fór
semsagt allt vel.
— Koma varðskipin við hjá
yfckur ef nauðsyn krefur.
— Já, en maður fer nú
helzt ekki fram á það.
— Hvernig líkar þér að vera
svona úti á hala veraldar?
— Fyrir þá sem vilja vera
einhvern tíma út af fyrir sig,
er þetta alveg ágætt. Hér er
hlýtt og gott hús og flest þæg-
indi. Vitinn er áfastur við
húsið og sjálfvirkur. En ég
held að það þurfi sterk bein
til að vera á svona stað mjög
lengi. Það er alkunna af frá-
sögnum heimskautafaranna
að slíkt getur farið í skapið.
— Jæ-ja, er það?
— Ástandið er ekki ennþá
orðið alvarlegt hér á heim-
ilinu, segir Jóhann og hlær.
Annars höfum við það ágætt.
Maður hefur nóg að géra, les
og pikkar á ritvél.
— Fórstu norður á Horn-
bjarg til að skrifa skáldsögu?
Hvers konar saga er það?
— Guðrún frá Lundi og
Jón Leifs geta kannski sagt
þér fyrirfram hvað þau eru
að semja, en ég get það ekki.
Jú, það er skáldsaga. Annars
skal ég trúa þér fyrir því, að
það er ekki einhlítt að fara
norður á Hornbjargsvita til
að skrifa góða bók. Þetta er
þó að mörgu leyti góður stað-
ur. Hér berst ekkert með loft-
inu milli manna, ef þú veizt
hvað ég á við. Þú kannast við
hvernig andrúmsloftið er í
margmenninu. Nei, hér er
ekki um nein áhrif frá nein-
um að ræða. Kannski heldur
mikið af því góða.
Við óskum Jóhanni góðs
gengis. Sennilega fær hann
blaðið með þessu viðtali um
sumarmálin.
Les framhaldssögur í
talstöðina.
— Aðalsteinn á Galtarvita,
sagði símastúlkan á ísafirði.
Þessari tilkynningu fylgdu
drunur og hvæs. Það var
engu líkara en illvígur dreki
væri kominn í tólið. — Það
heyrist bara ekkert fyrir veðr
inu, tilkynnti loks sama stúlku
röddin. Og við ákváðúm að
reyna seinnna.
í annað skipti tókst að ná
slitróttu samtali við Óskar
Aðalstein, með undirleik af
hvæsi og hvissi. — Hann er
á vestan hjá okkur og þá
stendur svona upp á, sagði
hann. Þetta hefur verið æði
harður vetur og veður slæm.
Það er kominn mikill snjór,
sér varla í dökkan díl hér í
víkinni.
Óskar Aðalsteinn er búinn
að vera vitavörður á Galtar-
vita 8 ár. — Okkur líður
Framh. á bls. 12.
Björn Kristjánsson býr í
Skoruvík og gætir Langa-
nesvita.
Loftur Bjarnason
Togaraútgeröin 1961
LOFTUR Bjarnason skrifar grein
um tögaraútgerðina 1961 í ný-
útkomninn Ægi og birtir Mbl.
hana að venju í heild. Fer grein-
in hér á eftir:
„Á tímum uppbóta- og báta-
gjaldeyriskerfisins, sem var við
lýði meira og minna í 1 Vi áratug,
bjó togaraútgerðin við hið mesta
misrétti í gjaldeyrismálum, sem
leiddi til þess að fiskur — sem
nflaðist á togara, — var sum
érin greiddur með allt að 30%
lægra verði upp úr skipi, en
fiskur, sem veiddist á báta, þótt
sama verð fengist fyrir afurðirn-
ar á erlendum markaði. — Á
árunum 1951—1958 nam þessi
mismunur um 700 þúsund krón-
nm að meðaltali á ári á skip,
eða á þessum 8 árum 5,6 milljón-
um króna á hvern togara. í
febrúarmánuði 1960 var uppbóta
fcerfið loks afnumið og skráð eitt
gengi fyrir alla útflutningsfram-
ieiðslu landsins.
Hins vegat hefur tjón togara-
útgerðarinnar af völdum misrétt-
is við skráningu gjaldeyris fyrir
útflutningsa.furðimar fram á ár-
Bö 1958 enn ekki verið bætt
henni. Nam þetta tap togaraút-
gerðarinnar síðustiu 8 árin, sem
það varaði, »45 millj. króna og
ieiddi af því stórfellda skulda-
söfnun.
Árið 1960 voru aflabrögð og af-
koma togaraútgerðarinnar lakari
en áður voru dæmi til. Á sl. ári
hefur afkcma togaranna þó enn
farið versnandi, fyrst og fremst
vegna vaxandi aflabrests, bæði
á heimamiðum og fjarlægum mið
um.
Á árinu 1961 stunduðu 40 ný-
sköpunartogarar veiðar, en þar
af 6 aðeins stuttan tíma. 7 tog-
arar lágu í hófn allt árið. Heild-
arafli togarunna á árinu er tal-
inn 81 þúsund tonn á mótá 120
þúsund tonnum 1960 Og 162 þús-
und tonnum 1959 — miðað við
slægðan fisk með haus, nema
karfa, sem er veginn óslægður.
Af aflanum 1961 voru um 25 þús-
und tonn karfi og er það lægra
hlutfall en árið áður. Heildar-
aflinn í tonnum, þegar síldveiði
er ekki talin með, var síðastlið-
in 4 ár sem hér segir:
Hjá togurum Hjá bátum
Ár tonn tonn
1961 31.000 Áætl. 234.000
1960 120 000 255.000
1959 162.000 227.000
1958 207.000 200.000
Afli togaranna hefur þannig
minnkað um 61% síðan 1958.
Talið er, að af heildaraflanum
1961 muni um 23.500 lestir hafa
fengizt á íjarlægum miðum og
meginhluti þess magns á Vest-
ur-Grænlandsmiðum, en tiltölu-
lega mjög lítið af miðunum við
Austur-Grænland og á Nýfundna
landsmiðum.
Árið 1960 fengust um 46.500
lestir af íjarlægum miðum, þami
ig að afU íslenzku togaranna á
þeim hefur mmnkað um nálega
helming áeða 23.000 lestir fr
fyna ári.
Á heimamiðum öfluðust um
57.900 lestir en 1960 um 73,240
'esbir og hefur aflinn því minnk-
að um rúmlega 15.300 lestir.
Á árinu 1961 fóru togararnir
samtals 222 söluferðir til Eng-
lands og Þýzkalands. Seldur afli
nam að verðmæti um 242,8 millj.
Loftur Bjarnason
kr. — en þar frá dragast tollar
og löndunorkostnaður.
Til Þýzkalands voru farnar
143 söluferðir og námu sölurnar
139,5 millj. kr. og til Bretlands
79 söluferðir og námu sölumar
þar 103,3 millj. kr. — Var hér
að nokkru, en þó litlu leyti, um
að ræða afla úr öðrum togurum
og allmargar söluferðir voru
farnar með síld. ýmist sem viðbót
við eigin fiskafla eða eingöngu
fsfiskmarkaðurinn var mjög hár,
bæði í Þýzkalandi og Bretlandi
og stafaði það af aflabresti hjá
mnlendum og erlendum togur-
um. — Auk þessa fóru togarar
10 söluferðir á erlendan markað
með saltfiskafla.
Eftir langvarandi samningsum-
'leitanir og þóf tókst ríkisstjórn-
inni sl. voi að fá Breta til að
viðurkenna 12 mílna landhelgina,
eins og Xiún hafði verið ákveðin
með auglýsingu sumarið 1958 og
að auki með nýjum, mjög þýð-
ingarmikhim útfærslum grunn-
línunnar á fjórum stöðum gegn
því, að þeir fengju heimild til
veiða á takmörkuðum svæðum
frá 9—24 mánuði samtals á næstu
3 árum.
Samningur þessi vakti mikla
gremju í Bretlandi. Var það álit
brezkra sjómanna og útgerðar-
manna, að Bretar hefðu verið
hlunnfarnir í þessum samning-
um. Yfirmeim á togurum, sem
gerðir vora út frá Grimsby og
Hull, hófu fyrirvaralaust verk-
fall til að mótmæla þessum samn
ingum Og kváðust ekki hefja veið
ar, nema stöðvaðar yrðu landanir
af íslenzkum togurum í brezkum
höfnum. Verkfallið fór fljótt út
um þúfur i Hull, en stóð á ann-
an mánuð í Grimsby. í Grimsby
var harkan í verkfallsmönnum
svo mikil, að umboðsmaður ís-
ienzku togaranna, Þórarinn
Olgeirsson, ræðismaður, varð
vikum saman að landa aflanum
undir lögregluvernd. Fyrir lagni
og dugnað Þórarins tókst verk-
fallsmönnum ekki að fá hafn-
arverkamenn í Grimsby út í
petta óióglega verkfall, sem
Framh. á ' s. 12.