Óðinn - 01.01.1930, Blaðsíða 18

18
ÓÐINN
um og safnaðarmönnum, sem við gátum nokkuð
kynst — hverjar væri trúarhugsanir og tilfinn-
ingar þeirra, og þar með þá líka heimsskoðun
þeirra, lífshugsjón og starf. —
Mjer virtist ekki þurfa að kynnasl þessum
mönnum mjög mikið eða lengi til þess, að
ganga úr skugga um, að þeir eru yfirleitt há-
lúterskir, og innilega og heittrúaðir á svo nefnda
»gamla eða eldri« visu, og sjerlega alvörumiklir
og áhugasamir um viðhald og eflingu kristilegrar
trúar og siðgæða i Lúthers anda — náttúrlega
misstrangir og umburðarlyndir, en allir hjartan-
lega einlægir í sömu áttina —. Eru þeir þó
engir aular eða gamaldagsgaurar dönsku klerk-
arnir, sem við kyntumst, heldur nettustu og
prúðustu nútímamenn og sumir þeirra þjóð-
frægir menn og skörungar. — En innilega við-
kvæmir virtust þeir flestir, og iðandi af ótta
fyrir illum áhrifum og afdrifum alls, sem í
bága riður við þeirra kristilegu trú og kenn-
ing og siðfræði, þar á meðal svo nefnda »ný-
guðfræði«, »guðspeki«, »spiritisma« o. fl., að
minsta kosti eins og þessar andastefnur koma
nú fram hið ytra, með oflæti og frekju, að því
er þeim finst. Leyndi það sjer eigi, að sumir
þeirra voru hjartanlega og án allrar uppgerðar
angistarfullir um örlög þeirra manna, sem gefa
sig þessum andastefnum algerlega á vald, eða
svo, að þeir höfnuðu og hyrfu frá kjarna kristin-
dómsins. Þó voru þeir til, og sjer í lagi einn
þeirra, sem gátu litið nokkru mildara á, og
vildu, eftir því sem mjer skildist, að nokkru
leyti skoða þessar nýstefnur sem örþrifaleit að
sannleikanum og lífinu af hendi þeirra, sem
vilst hefðu af rjettum vegi; og höfðu þá von,
að sú villuleit mundi þó að lokum sannfæra þá
um villuna og leiða aftur á rjetta leið fyrir
handleiðslu Guðs. Þessi fanst og skildist mjer
vera andinn og þetta hljóðið í þeim dönskum
kennimönnum, sem jeg heyrði og sá til um
þessi efni. Og að svo miklu leyti, sem jeg gat
sjeð og heyrt til safnaðarfólks þeirra, þá fanst
mjer andinn þar og ytri táknin vera hin sömu
eða mjög svipuð.
Um kirkjurækni og sókn hjá Dönum yfirleitt
get jeg auðvitað ekki dæmt; en ekkert fanst
mjer frábært um þessa hluti, þar sem jeg kynt-
ist og var í kirkju. Að sjálfsögðu ber að taka til-
lit til þess, að við vorum nú staddir þarna
meðal Dana á þeim árstima, hásumrinu, er úti-
og ferðalíf er sem mest og geisileg gestaaðsókn
og allskyns stórfundahöld taka upp tíma og
krafta fjölda heimila og einstaklinga. Jeg var við
4 kirkjur alls, eina í Vemmetofte í Suður-Sjá-
landi og 3 í Kaupmannahöfn, og þótti mjer
hvergi tiltakanlega vel sótt, heldur jafnvel þvert
á móti, eftir atvikum. Við Vemmetofte-klaustur-
kirkju þjónar vafalaust einn hinn mikilhæfasti,
glæsilegasti og vinsælasti prestur, islensk-danski
lslandsvinurinn sjera Þórður Tómasson, elsk-
aður og virtur af sóknarfólki sínu; og þó var
ekki full kirkjan hans, er við vorum þar við
messu 23. júní, eða 4. sunnud. eftir Trinitatis,
og það þrátt fyrir það, að vitanlegt var, að
þennan dag hafði hann fengið til að prjedika
fyrir sig einn hinn lærðasta og mælskasta guð-
fræðing og prjedikara meðal Dana, sjera Skov-
gaard Petersen, eins og líka varð, og að í kirkju
yrðu auk þess 3 íslenskir prófastar.
Næsta sunnudag vorum við aftur við Simeons-
kirkju í Kaupmannahöfn, þar sem sjera Friðrik
Hallgrímsson, ferðafjelagi okkar, öllum fyrirfram
vitanlega, prjeöikaði — og það gerði hann líka
vel og skörulega — og prestur safnaðarins er
mjög virðulegur og vinsæll prestur, og þó var
ekki nærri full kirkjan, og því siður í Hólms-
kirkju, sem við gengum í til guðsþjónustu siðar
sama dag. Er þó sú kirkja frábærlega fögur og
yndislegt þar að sitja eina stund; og við hana
þjónar prestur prýðilega mælskur, hjartanlega
trúaður, vel að sjer og vinsæll og fyrirtaks
maður.
En nokkuð var og líkt jafnvel um aðsóknina
að dómkirkju borgarinnar í þau skiftin, sem
við vorum þar. Hún tekur að vísu ógrynni
fólks og var nokkurnveginn alskipuð niðri, en
fáskipuð var hún uppi á svölunum og í há-
stúkum þar. Voru þar þó óvenjuleg og fágæt
tækifæri og ástæður til fylstu kirkjusóknar, þar
eð margra þjóða merkustu menn stigu í stól og
fluttu ræður af tilefni kirkjulegs heimsfundar í
borginni. Þykist jeg viss um, að víðast hvar, og
líklega hvar sem væri á íslandi, yrðu kirkjur
yfirfyltar, svo að margir yrðu frá að hverfa, ef
önnur eins eða svipuð tækifæri biðust, á besta
og blíðasta árstíma vorum. En svipað þessu
heyrði jeg einnig sagt um kirkjusókn víða þar
í Höfn um þessar mundir.
Við fyrsta og fljótlegt álit furðaði jeg mig tals-
vert á þessu, og það því fremur sem jeg hafði