Morgunblaðið - 30.12.1998, Blaðsíða 53

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
MIÐVIKUDAGUR 30. DESEMBER 1998 58
að vissulega tæki hún lífinu alvar-
lega. Megi Guð blessa hana.
Kristján Karlsson.
Fyrirboði, ekki skal ég segja um
það, það var eitthvað sem sótti á
huga minn í sumar og nú í vetur en
það var hugmynd að tónsmíð fyrir
fíðlu og píanó sem ég var að ljúka við
að tónsetja nú fyrir nokkrum kvöld-
um, ég hafði þá þegar valið því nafn,
Amorita. Þetta áðurnefnda kvöld
kom konan mín inn til mín þar sem
ég sat við tölvuna mína og var að
fullgera útfærslu mína á ofangreindu
verki, þegar hún segir við mig: „Eg
hef mikil sorgtíðindi að segja þér,
Mai-ta Thors er látin.“ Mér féllust
hendur og vai’ð algjörlega orðfall,
það má segja að það hafi dregið úr
mér allan mátt við þessa válegu
frétt. Síðan þegar ég að lokum var
búinn að jafna mig gerði ég mér
fyrst grein fyrir að þai-na hafði ég
misst annan af mínum kærustu vin-
um sem ég hef verið svo lánsamur að
eignast á lífsleiðinni, hinn fyrri var
Jón Leifs og þó að ólík væru, veittu
þau mér ómetanlegan styrk, hvort á
sinn hátt. Jón með hvatningarorðum
um að halda ótrauður áfram á þeirri
braut sem ég hafði þegar markað
mér, þó svo að margir hefðu álitið
fremur neikvæða. Marta Thors hin-
vegar með kærleik og ástúð sem
aldrei verður gleymd né grafin.
Marta Thors var einstæður per-
sónuleiki, frá henni var svo mikil út-
geislun. Eg er ennþá undrandi yfir
þeirri umhyggju og hlýju sem hún
sýndi mér, þá bráðókunnugum.
Sennilega var það samvinna okkar á
tónlistardeild Ríkisútvarpsins sem
aldrei bai- skugga á. Hún sem píanó-
leikari með háþróaða tónlistar-
menntun og fluggáfuð, heimsborgari
í fyllstu merkingu þess orðs. Þar fyr-
ir utan var hún fagurkeri jafnt á list-
ir og umhverfi eins og heimili hennar
bar óskorað vitni, þai’ sem fegurð og
listfengi voru alls ráðandi.
Eg minnist með söknuði, en jafn-
framt þakklæti, þeirra stunda sem
við oft sátum saman í góðra vina
hópi, hvort sem var í Landmanna-
laugum eða sumarhúsi útvarpsins í
Munaðarnesi. Þær samverustundir
vóru ógleymanlegar. I mínum huga
tel ég mig hafa notið mikillar gæfu
fyi-ir að hafa orðið aðnjótandi þeirra
forréttinda, svo ekki sé minnst á þær
kvöldstundir heima hjá henni í Vest-
urbrún, þar sem ég lék oft á flygilinn
hennar og þá venjulega af fingrum
fram, allt eftir því hvernig mér leið.
Stundum fannst mér ég alveg eins
geta verið í París, Vínarborg, Lund-
únum eða New York. Þannig bar
heimili hennar vott um alþjóðlega
list og menningu, svo var einnig um
menningu og listir sem íslenskai-
voru.
Þó að jólin séu hátíð ljóssins þá
ber þó skugga á þau að þessu sinni,
skugga sem þó mildast í minningu
um yndislega manneskju sem hafði
til að bera fegurð og göfgi jafnt innri
sem ytri.
Um leið og ég sendi fjölskyldu
hennar minar innilegustu samúðar-
kveðjur vil ég um leið þakka forsjón-
inni fyrir þá gæfu sem mér hlotnað-
ist með því að njóta vináttu hennar
sem var hrein og fölskvalaus. Vin-
áttu sem varðveittist í minningunni
og mun aldrei gleymast.
Vertu kært kvödd með þakklæti
og vii-ðingu.
Magnús Blöndal Jóhannsson.
Mai-ta Thors var einstök kona.
Hún var höfðingleg i fasi og stór í
lund. Hún var fróð og víðsýn og það
var skemmtilegt að heyra hana segja
frá, enda hafði hún víða farið. Þótt
ókunnugum virtist Marta fjarlæg bjó
undir mikil mannleg hlýja. Hún hafði
geislandi sjarma þegar vel lá á henni
og var hlátur hennar smitandi.
Það var á slíkri stundu sem hún
heillaði litla stúlku fyrir næstum
þrjátíu árum. Hún var ásamt fjöl-
skylduvininum Ólafi Þórðarsyni í
heimsókn hjá foreldrum mínum í bú-
stað fyrir austan fjall - og gott ef
Citroén-inn stóð ekki fyrir utan með
húsvagninn hans Ólafs aftaní. Eg
laðaðist strax að Mörtu og þegar ég
uppgötvaði að hún bjó skammt frá
foreldrum mínum var það fastmæl-
um bundið að ég kæmi í heimsókn
við fyi-sta tækifæri.
Upp frá þessu fór ég að venja
komur mínar á Vesturbrún 18.
Marta tók mér ævinlega með mikilli
ástúð. Hún talaði við mig eins og
jafningja og bauð upp á te með
sítrónuspeið að frönskum sið. Syst-
urnar Ólöf og Guðrún tóku litlu
stúlkunni einnig opnum örmum sem
brátt leið eins einni af fjöskyldunni.
Heimili Mörtu var rótgróið menn-
ingarheimili og bar sterk merki
áhugamála þeh'ra Péturs og þess
hve víða þau höfðu dvalið erlendis.
Þegar ég kynntist Mörtu var
skammt frá láti Péturs Benedikts-
sonar. Mikil og náin vinátta hafði
verið milli foreldra minna og þeirra
Péturs og Mörtu um langt skeið.
Virðingin við minningu Péturs var
slík, bæði á heimili mínu og hjá
Mörtu, að mér varð fljótlega Ijóst
hve mikið hún hafði misst við fráfall
hans.
Er ég lít til baka til uppvaxtai'ái'-
anna finnst mér það hafa verið mitt
stærsta lán að kynnast á unga aldri
mörgum einstökum manneskjum af
þeirri kynslóð sem nú er að hverfa.
Ein þeirra var Mai'ta Thors. Henni
og fjölskyldu hennai- bast ég vináttu-
böndum sem hafa haldist alla tíð síð-
an og nú á kveðjustundu minnist ég
hennar með mikilli virðingu og þakk-
læti.
Salvör Nordal.
Það fór undireins vel á með okkur.
Að forgöngu Kristjáns Karlssonar
hafði ég verið fenginn til þess að
skrifa æviþátt um eiginmann henn-
ar, Pétur Benediktsson, í Andvara.
Þetta var vorið 1988. Marta tók mér
eins og hún ætti í mér hvert bein.
Þessa vor- og sumardaga kynntist ég
meðfæddri gestrisni hennai’ og fyrh'-
mennsku, smitandi glaðværð hennar
og skarpri greind.
Það mæltist svo með okkur að ég
skrifaði bók um ævi Péturs og störf
þegar ég kæmi heim frá námi í út-
löndum. Við gerð ævisögunnar
kynntist ég Mörtu betur - og ekki
síst í ýmsum skyndimyndum frá lið-
inni tíð. Hún kom mér fyrir sjónir
sem einstaklega lífsglöð kona og
hugrökk, búin fjölþættum gáfum.
Marta varð snemma ritari föður
síns, Ólafs Thors, og var honum alla
tíð mjög náin. Hún hafði mikinn
áhuga á stjórnmálum og fylgdist
með þeim frá fyrstu hendi allt frá
æskuárum fram yfli' miðjan aldur.
Hún var einbeitt í skoðunum og stóð
fast með sínum mönnum, föður sín-
um og eiginmanni.
Hún vai' listfeng eins og hún átti
kyn til og stundaði nám í píanóleik í
Vínai’borg. Henni var létt um að
læra tungumál og talaði, auk Norð-
urlandamála, ensku, þýsku og
frönsku reiprennandi. Hún vann fyr-
ir sér sem ritari um skeið og gat
hraðritað jöfnum höndum á íslensku
og ensku.
Fyrstu árin eftir að hún gekk að
eiga mann sinn, reyndi mjög á hana,
en þá voru þau Pétur á linnulausum
ferðalögum um stríðshrjáða Austur-
Evrópu. Marta var úrræðagóð, ekki
síður en Pétur, kom bílum í gang,
saug úr þeim bensínstíflur, skaut
fugla sér og öðrum til matar - ekkert
óx henni í augum. Hún vai' ham-
ingjusöm, hafði fundið mann sem
hún gat elskað og var henni samboð-
inn.
I París og á Vesturbrún bjó Marta
fjölskyldu sinni fagurt heimili - án
alls íburðar. Gestrisni þeirra hjóna
og greiðvikni var annáluð. „Hlýrra
heimili var ekki til,“ sagði Kristján
Albertsson. „Við, námsfólkið í París
'á sínum tíma, dáðum þau hjónin
Mörtu og Pétur Benediktsson,"
sagði Valtýr Pétursson.
En þrátt fyrir glaðvært yfirbragð
voru miklar andstæður í skapgerð
hennar. Hún var ýmist rómantísk
eða raunsæ, skilningsrík og dómhörð
á víxl, mild og ströng. Hún gat verið
hrókur alls fagnaðar, en naut þess
jafnframt að vera ein með sjálfri sér,
stundum langtímum saman, ekki síst
úti í íslenskri náttúru.
Sorgir og vonbrigði lífsins gengu
oft nærri henni en unnu aldrei á lífs-
gleði hennar, þegar upp er staðið.
Fáh’ sögðu skemmtilegar frá. Og
þannig mun hún ævinlega lifa í hug-
skoti mínu - hlæjandi dátt, augun
geislandi, með hái’beitta athugasemd
á vörum.
Jakob F. Ásgeirsson.
+ Magmis Guð-
laugsson var
fæddur á Búðum í
Hlöðuvík á Horn-
ströndum 29. janú-
ar 1924. Hann lést á
heimili sínu 22. des-
ember síðastliðinn.
Foreldrar hans
voru Guðlaugur
Hallvarðsson frá
Skjaldarbjarnarvík,
búndi á Búðum frá
1916 til dánardags
1941, og kona hans
Ingibjörg Guðna-
dúttir frá Hælavík.
Magnús giftist Ingibjörgu
Magnúsdúttur frá Húlum í
Reykhúlahreppi, Barðastrand-
arsýslu, árið 1951. Þau eiga
fiinm börn: 1) Orn B. Magnús-
son vélgæslumaður, f. 11.10.
1951, kona hans er Guðlaug
Guðsteinsdúttir, kennari. 2)
Svanhvít Ingibjörg Magnús-
dúttir, f. 13.8. 1953, maður
hennar er Skúli Júnsson, sím-
smiður. 3) Hrafnhildur Magnús-
dúttir, f. 8.9. 1955, maður henn-
Kæri frændi! Ekki bjóst ég við því
að þinn tími væri kominn. Það var
svo margt sem ég átti eftir að ræða
við þig um Hornstrandir og Indriða
draug í Hlöðuvík og sýna þér mynd-
ir úr síðustu Hornstrandaferðum
mínum. Eftir samtal okkar í sumar í
síma hafði ég alla vega reiknað með
því, að við ættum eftir að lyfta glös-
um í Búðabæ í Hlöðuvík einu sinni
enn Indriða til heiðurs. En enginn
veit ævi sína fyrr en öll er.
Leiðir okkar Magga frænda hafa
lengi legið saman. Kynni okkar byrj-
uðu árið 1956 þegar ég flutti ásamt
foreldrum mínum og ömmu úr móð-
urætt úr Hafnarfirði í Kópavoginn.
Faðir minn Hallvarður Guðlaugsson
og Maggi frændi höfðu þá byggt
myndarlega húseign að Hófgerði 1,
hæð og ris. Við bjuggum á neðri
hæðinni, en Maggi frændi, Ingibjörg
kona hans og börnin Örn, Svanhvít
og Hrafnhildur á þeirri efri. Síðar
áttu eftir að bætast í barnahópinn
Magnús og Kristín.
Þegar við fluttum í Kópavoginn
var ég 9 ára gamall. Mér er ennþá
minnisstætt tímabilið í Hófgerðinu.
Það var gott tímabil. Kópavogurinn
sem bæjarfélag var í frummótun.
Kársnesskólinn var að hefja göngu
sína, kirkjan var á byggingai’stigi og
holtið í kringum hana tilvalið leik-
svæði fyrir bófahasar af ýmissi gerð.
Rútstúnið var einnig ósnortið leik-
svæði að ógleymdum fótboltavellin-
um við Vallargerði, þar sem ýmsir
fengu að reyna frumraun sína. Þetta
var umhvei’fí okkar krakkanna í
Hófgerðinu og nálægum götum.
Þetta var gott umhverfi, tiltölulega
frjálst og lítt mótað.
A þessum árum lékum við okkur
talsvert saman ég og Örn sonur
Magga frænda ásamt öðrum krökk-
um úr hverfinu. Maggi frændi var
alla tíð mjög geðgóður maður og
léttur í lund. Óllum strákapörum
okkar sýndi hann skilning, en reyndi
samt að vanda um við okkur alvar-
legur á svip, „við værum meiri bölv-
aðir asnarnir að láta svona“. En
aldrei var langt í glettnina og stráks-
skapinn og ekki er ég grunlaus um,
að hann hefði sjálfur viljað vera
þátttakandi í prakkaraskapnum.
A unglingsárum mínum skilja
leiðir að nokkru. Þá flyt ég með for-
eldrum mínum í austurbæinn í
Kópavogi. Auðbrekku 21. Samt hitti
ég Magga frænda alltaf annað slag-
ið. Gamlársdagur var alla vega
nokkuð fastur liður í þeim endur-
fundum. Þannig var mál með vexti,
að faðir minn, Maggi frændi og þrír
aðrir trésmiðir, þeir Hannes Helga-
son, Finnbogi Jónasson og Benedikt
Davíðsson, en þeir höfðu lengi starf-
að saman, tóku upp þann sið að
„visitera" hver annan á gamlársdag
og lyfta glösum í tilefni dagsins. Sá
siður helst enn þann dag í dag. Þá
voru auðvitað ýmsar krásir á borð-
um s.s. gosdrykkir, hákarl og harð-
ar er Svavar Bald-
ursson, smiður. 4)
Magnús Magnússon
stýrimaður, f. 29.1.
1961, sambýliskona
hans er Ingibjörg
Sigurðardúttir,
matráðskona. 5)
Kristín Magnús-
dúttir kennari, f.
24.2. 1963, maður
hennar er Jún
Kristúfer Arnars-
son, garðyrkjumað-
ur.
Magnús úlst upp
á Búðum í Hlöðuvík
til 19 ára aldurs, en fluttist þá
til Súðavíkur og stundaði sjú-
mennsku um tíma. Þá fluttist
hann til Reykjavíkur og húf
nám í húsasmíði árið 1946.
Magnús stundaði síðan iðngrein
sína í 30 ár, en gerðist þá eftir-
litsmaður og húsvörður hjá
Landsvirkjun og vann þar til
sjötugs.
Utför Magnúsar fer fram frá
Grafarvogskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 15.
fiskui’, að ógleymdum sterkari veig-
um. Ég man hversu spenntur maður
var að bíða eftir því að hersingin
kæmi til okkar. Og auðvitað fékk
maður nokkra _ mola af þessu
allsnægtarborði. I slíkum „selskap"
vai’ Maggi frændi hrókur alls fagn-
aðar. Þá var auðvitað margt látið
fjúka og ýmis skot látin vaða, en allt
í gamni gert.
Leiðir okkar Magga frænda liggja
síðan saman í meir en áratug hjá
Byggingarsamvinnufélagi atvinnu-
bifreiðarstjóra (BSAB). Hann vann
þar sem trésmiður, en ég sem hand-
langari trésmiða. Þess má næni
geta, að margt óþvegið var oft látið
vaða í slíkum samskiptum, þó að allt
hafi auðvitað verið í góðu. Árin hjá
BSAB voru skemmtilegt tímabil.
Þetta vai’ góður vinnustaður, góður
vinnuandi og margar litríkar persón-
ur sem komu við sögu. Menn eins og
Maggi frædi áttu líka sinn þátt í því
að gera þetta að góðum vinnustað.
Maggi frændi hafði róttækar þjóð-
félagsskoðanir og skipaði sér í fylk-
ingar vinstra megin í íslenskum
stjórnmálum. Þegar ég var sem
mest upptekinn við „bjarga“ heimin-
um um og upp úr 1968, þá leitaði ég
oft til Magga frænda með pólitísk
hugðarefni mín og fékk þar ævinlega
góðar viðtökm-. Maggi frændi fylgd-
ist vel með starfi okkar í Fylking-
unni og vai- áskrifandi að málgagni
okkar Neista. Auðvitað gat hann
sett ofaní við mig, ef honum þótti, að
við í Fylkingunni værum að gera
einvher asnastrik, einhver „taktísk“
mistök, en alltaf var það með góðum
huga sagt, því að „vinur er sá sem til
vamms segir“.
Á árunum 1977 og 1978 hófu faðir
minn og Maggi frændi byggingu á
bústað í Hlöðuvík á Hornströndum.
Þetta vai’ gamall draumur, sem þeh-
bræður höfðu lengi alið með sér.
Sumarið 1978 var bústaðurinn fok-
heldur og sumarið eftir var hafist
handa við að klæða hann að innan og
innrétta. Fyrst í stað taldi ég þessar
framkvæmdir hið mesta óráð, eða
„rómantískt“ rugl, eða sorglegt
dæmi um gamla menn, sem væru að
leita til átthaganna á nýjan leik. 1982
lét ég svo fyi-st verða af því að fara
til Hornstranda og þá átti ég svo
sannarlega eftir að skipta um skoð-
un. Strax þá varð ég svo heltekinn af
svæðinu, að þaðan hef ég síðan ekki
átt afturkvæmt. Síðan 1982 hef ég
nánast verið þarna hvert einasta
sumar með örfáum undantekning-
um. Við Maggi frændi höfum átt
saman margar dýrðlegar stundir í
Búðabæ í Hlöðuvík. Þegar hann er
annarsvegar, þá er andi Indriða
alltaf nálægur, enda var Maggi
frændi óspar á að skenkja Indriða
dýrustu veigar til að þóknast duttl-
ungum hans.
Maggi frændi var afar bókhneigð-
ur maður. Hann hafði mikið yndi af
ljóðum og gerði talsvert af því að
MAGNUS
GUÐLA UGSSON
setja saman tækifærisvísur. Bókleg-
an áhuga Magga frænda má e.t.v.
skoða í tengslum við það umhverfi
sem hann elst upp við norður við
dumbshaf. Myrkrið og norðaiw__________
hraglandinn hefur eflaust líka ýtt
undh’ bókhneigð manna.
I þjóðfélagi okkar í dag krydda
menn á borð við Magga frænda til-
veruna. Án slíkra manna væri lífíð
fátæklegra. Kæri frændi! Einhvern
tíma á óræðum stað og óræðum tíma
munum við tveir hittast ásamt Ind-
riða sjálfum og lyfta glösum með
veigum sem eru Indriða þóknanleg-
ar. Ég vil þakka þér samfylgdina,
kæri frændi, og óska þér góðs geng-
is á nýju tilverustigi.
Guðmundur J. Hallvarðsson.
Þegar ég fékk þá frétt núna fyrir
jólin, að félagi minn og vinur, Magn-
ús Guðlaugsson, hefði bm’t sofnað þá
um morguninn, komu margar minn-
ingar upp í hugann. Minningar fi’á
ýmsum tímum.
Frá fyrstu árum okkar kynna fyr-
ir um fimmtíu árum, þegar við vor-
um báðir rétt að ljúka okkar starfs-
námi og samtímis að stofna okkar
heimili og fjölskyldui’. Þau höfðu
þekkst í æsku á sínum uppeldisslóð-
um á Hornströndum, kona mín Guð-
ný Stígsdóttir og Magnús og rifjuð-
ust oft upp mörg skemmtileg atvik
frá þeim dögum, þegar fundum okk-
ar bar saman.
Við fregnina um fráfall Magnúsar*"
rifjuðust ekki síður upp margar
minningar frá þeim árum þegai’ við
Magnús tókum báðir, ásamt mörg-
um öðrum eftirminnilegum félögum,
þátt í að breyta Trésmiðafélaginu úr
hinu gamla iðngildaformi í það að
verða virkt iðnsveina- og verkalýðs-
félag. En á þeim árum fengum við
félagar Magnúsar margt gott ráð frá
honum, bæði í óbundnu og bundnu
máli, enda var hann alla tíð einn af
hinum virkustu í „Liðinu“ svokall-
aða.
Hann var líka oft fulltrúi þess í
ýmsum nefndum og ráðum félagsins.
Og á seinni stigum þegar við bárum
orðið ábyrgð á rekstri félagsins,
bæði skipulagi baráttunnar, tóm-
stunda og menningarstarfinu, þá
kom það fyrir nokkrum sinnum að
Magnús orti heilu bragina í léttum
dúr, um menn og málefni, sem
sungnir voru á árshátíðum félagsins
og gerðu þar mikla lukku.
Meðan við Magnús vorum svo líka
vinnufélagar úti á hinum almenna
vinnumarkaði, ásamt þeim Hallvarði
bróður hans, Finnboga Jónassyni og
Hannesi Helgasyni, urðu samvisth-
okkar allra ennþá meiri. Við unnum
saman, fórum út að skemmta okkur
saman og í ferðalög saman, bæði ein-
h’ sér „fimmkallai-nir“ og í fjöl-
skylduferðir. Öll eigum við góðar
minningar frá þeim fjölmörgu sam-
verustundum sem við rifjum upp og
þökkum.
Magnús Guðlaugsson var mikið
snyrtimenni í öllum sínum athöfnum
og smiður góður í þess orðs íyllstu
merkingu. Hann horfði líka stundum
svolítið sposkur á okkur félaga sína
ef við vorum að „gösla“ einhverju af
í miklum flýti og vönduðum ekki nóg
til verksins að hans mati. Það var
gott að eiga Magnús að félaga og
vini og er nú skarð fyrir skildi í
„fimmkalla“ hópnum.
En um leið og við hinir þökkum
góða samfylgd og reynum að halda’
merkinu á lofti í hans anda, þá fær-
um við konu hans, Ingibjörgu Magn-
úsdóttur, sem einnig er góður félagi
okkar, og börnum þeirra innilegustu
samúðarkveðju frá okkur félögum.
Benedikt Davíðsson.
Sérfræðingar
í blómaskrevtingum
við öll tækifæri
I Wl blómaverkstæði 1
IBinna I
Skólavörðustíg 12,
á horni Bergstaðastrætis,
simi 551 9090