Morgunblaðið - 05.12.1998, Qupperneq 8

8 LAUGARDAGUR 5. DESEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
ÞAÐ eru enn ræningjar í Kardemommubæ.
Ekki bein samskipti við Myriad
MORGUNBLAÐIÐ hefur verið
beðið að birta eftirfarandi yfírlýs-
ingu vegna umfjöllunar um
brjóstakrabbameinsrannsóknir að
undanförnu.
þar sem hann ólst upp í Vestur-
bænum, lengst af við Lágholtsveg
á Bráðræðisholtinu.
Kjartan missti föður sinn ungur,
hóf störf við verslun um fermingar-
aldur hjá Dagbjarti Sigurðssyni og
var orðinn verslunarstjóri 18 ára.
Um skeið fékkst hann einnig við
útgerð bifreiða og vann við heild-
verslun.
Arið 1947 stofnaði Kjartan versl-
unina Jason og Co. að Efstasundi
„Að gefnu tilefni vill Krabba-
meinsfélag íslands taka fram eftir-
farandi:
Rannsóknastofa Krabbameinsfé-
lagsins í sameinda- og frumulíffræði
Hann var einn af stofnendum Inn-
kaupasambands matvörukaup-
manna, sat í fulltrúaráði Sjálfstæð-
isflokksins og var félagi í Oddfell-
owreglunni.
Eftirlifandi eiginkona Kjartans
er Guðrún H. Vilhjálmsdóttir,
kennari og húsmóðir. Börn þeirra
eru sjö.
Utfór Kjartans verður gerð frá
Fossvogskirkju, föstudaginn 11.
desember.
hefur stundað rannsóknir á
brjóstakrabbameini í meira en ára-
tug. Rannsóknastofan hefur haft
samstarf við ýmsa alþjóðlega rann-
sóknahópa sem hafa unnið að hlið-
stæðum rannsóknum.
Fyrir rúmum tveim árum birtist
grein um brjóstakrabbameinsrann-
sóknir í tímaritinu Nature Genetics.
Höfundar hennar störfuðu á ellefu
rannsóknastofnunum í fjórum lönd-
um, meðal annars hjá krabbameins-
félaginu, Marie Curie-stofnuninni í
París, Alþjóða krabbameinsrann-
sóknastofnuninni í Lyon í Frakk-
landi, hjá háskólanum í Toronto í
Kanada, háskólanum í Utah í
Bandaríkjunum og hjá fyrirtækinu
Myriad Genetics í Utah, sem mun
nú hafa fengið einkaleyfi í Banda-
ríkjunum á tveimur brjóstakrabba-
meinsgenum. Starfsmenn Krabba-
meinsfélagsins voru í samvinnu við
vísindamenn háskólans í Utah en
áttu ekki nein bein samskipti við
fyrirtækið Myriad Genetics.
Pað hefur verið stefna Krabba-
meinsfélagsins að leggja sitt af
mörkum til að auka þekkingu á or-
sökum krabbameins. Þess vegna
eru niðurstöður rannsókna birtar í
vísindaritum og þannig öllum að-
gengilegar."
Reykjavík, 4. desember 1998.
Sigurður Björnsson, formaður
Krabbameinsfélags íslauds.
Guðrún Agnarsdóttir, forstjóri
Krabbameinsfélags íslands.
Helga M. Ögmundsdóttir, forstöðu-
maður Rannsóknastofu Krabba-
meinsfélagsins í sameinda- og
frumulíffræði.
Jórunn E. Eyfjörð, forstöðumaður
erfðarannsókna hjá Rannsókna-
stofu Krabbameinsfélagsins í sam-
einda- og frumulíffræði.
KJARTAN
MAGNÚSSON
KJARTAN Magnús-
son, kaupmaður í
Reykjavík, lést að
morgni fimmtudagsins
3. desember, 81 árs að
aldri.
Kjartan fæddist í
Ólafsvík 15.7. 1917,
sonur hjónanna Magn-
úsar Sigurðssonar, sjó-
manns á Hellissandi og
síðar í Reykjavík, og
Guðrúnar J óhannes-
dóttur húsmóður.
Kjartan ólst upp á
Hellissandi fyrstu árin
en flutti ungur með
foreldrum sínum til Reykjavíkur
27 í Reykjavík, í sam-
vinnu vð Jason Sig-
urðsson. Frá 1959 rak
hann sömu verslun
einn undir nafninu
Kjartansbúð fram til
1984. Starfsævinni lauk
við húsvörslu hjá
Verslunarbanka Is-
lands í Bankastræti.
Kjartan stundaði
knattspymu og fleiri
íþróttir með KR á
yngri árum, var ötull
útivistarmaður og ferð-
aðist um landið. A
stríðsárunum vai' hann
hverfisstjóri í heimavarnarliðinu.
■ jts BeUm Hmtottmi, sraAteffa
Ævisaga þorsksins
JrlSKLiKlNN
ShM
BREyrn
, , , HKIMINUM
,nark kunansky
„Það er óhætt að hvetja til lestrar þessarar bókar. Hún er feikilega vel unnin ...
Þetta er mjög skemmtileg „ævisaga"..."
- Mnrnunblaðið
„Óvenjuleg blanda bókmennta, líflegrar sögu og blaðamennsku hefur gert þessa
bók vinsæla langt umfram það sem ætla mætti af bók um þorsk,..."
- Daour
„Glæsilega samþjöppuð saga ... uppfull af alvöruhúmor."
-1 ns Anoeles Times
„Mikið er þorskurinn stórfengleg skepna. Aðferð Kurlanskys er töfrandi og
tælandi. Þessi litla bók er stórkostlegt afrek."
- Bnsiness Week
„Þessi frábæra auðlesna bók er nýtt tæki til að rannsaka mannkynssöguna."
- The Mew Ynrk Times Book Review
120 ár frá vígslu fyrsta vitans
Sjómenn vilja
halda í vitana
Tómas Sigurðsson
Siglingastofnun ís-
lands minntist
þess að 120 ár
voru liðin frá vígslu
fyrsta vitans í eigu hins
opinbera, Reykjanes-
vita, 1. desember sl. Vit-
inn var reistur á Vala-
hnjúki og endurbyggður
á Bæjarfelli á árunum
1907 til 1908.
Tómas Sigurðsson,
forstöðumaður rekstrar-
sviðs vita hjá Siglinga-
stofnun Islands, segir að
fyrstu árin eftir að
Reykjanesviti var
byggður hafi uppbygg-
ing vitanna gengið held-
ur hægt. „Annar vitinn í
eigu hins opinbera var
byggður á Garðskaga
árið 1897. Aðrir vitar
voru byggðir í Gróttu og
Skuggasundi í Reykja-
vík. Smám saman komst skrið-
ur á uppbygginguna og náðu
landsvitarnir nokkurn veginn
saman árið 1958. Nú eru lands-
vitamir 104 talsins um landið
allt.
Siglingastofnun sér um upp-
byggingu og rekstur vitanna
ásamt því að hafa umsjón og
eftirlit með uppbyggingu og
rekstri hafnarvita og innsigling-
armerkja."
- Hver var fyrsti vitavörður-
irtn?
„Fyrsti vitavörðurinn hét
Arnbjöm Ólafsson og var fædd-
ur 1849. Að gegna starfi vita-
varðar var ansi erilsamt starf á
meðan vitarnir brenndu steinol-
íu. Suma vita þurfti að trekkja
upp með lóðklukku og réð hæð-
in því hversu oft þurfti að ganga
til þess verks - stundum
tvisvar, þrisvar sinnum á sólar-
hring.
Víða sinntu vitaverðir veður-
gæslu með vitavarðarstarfinu.
Ekki var fátítt að sinna þyrfti
veðurathugunum á þriggja tíma
fresti allan sólarhringinn.
Núna höfum við sett upp
nokkrar sjálfvirkar veðurat-
hugunarstöðvar sem við rekum
í samvinnu við Veðurstofu á
einum 20 stöðum. Öldudufl
sendir okkur upplýsingar um
ölduhæð á 8 stöðum á klukku-
tíma fresti. Sjómenn geta
hringt til okkar til að fá upplýs-
ingar og hefur þjónustan verið
talsvert notuð.“
- Eru horfur á að vitar legg-
ist smám saman af?
„Nei, ég held ekki. Sjómenn
hafa viljað halda í vitana enda
um afgerandi fastan punkt að
ræða. Með ýmiss konar
tækninýjungum styður nýr
búnaður annan eldri við að vísa
sjómönnum leiðina.
Siglingastofnun rek-
ur leiðréttingabúnað
við GPS-staðsetning-
arkerfið og víða hefur
verið komið upp ljós-
duflum. Radarsvarar eru á 18
stöðum.“
- Hafa vitaverðir enn búsetu
íeða við vitana?
„Oft var nauðsynlegt að vita-
verðir hefðu búsetu í eða við
vitana á fyrstu árunum, Tækn-
inni hefur fleygt fram og núorð-
ið hefur aðeins einn vitavörður,
á Stórhöfða, fasta búsetu í vita
miðað við 20 þegar flestir
bjuggu í vitum. A hinn bóginn
eru margir vitaverðir í hluta-
► Tómas Sigurðsson, for-
stöðumaður rekstrarsviðs
vita hjá Siglingastofnun Is-
lands, er fæddur 29. apríl ár-
ið 1932 á Sauðárkróki.
Tómas gekk í gagnfræða-
skóla og fékk sumarvinnu hjá
Vitastofnun Islands árið
1944. Hann hefur starfað hjá
Vitastofnun og Siglingastofn-
un Islands eftir að Siglinga-
málastofnun rfldsins, Vita-
stofnun Islands og Hafna-
málastofnun rikisins voru
sameinaðar í eina stofnun
fyrir tveimur árum. Hann
hefur stundað nám í vélsmíði
og í tengslum við nýjungar í
búnaði vita á vegum stofnun-
arinnar.
Eiginkona Tómasar er Sig-
rún Sigurbergsdóttir kennari
og eiga þau dótturina Ásdísi
og sonarsynina Tómas, 13
ára, og Þorbjörn, 11 ára.
starfi og sinna vitunum á
ákveðnum tímum.“
- Hverjir búa í gömlu vita-
varðahúsunum?
„Siglingastofnun á víða hús-
næði í tengslum við vitana. Með
minni búsetu hefur verið reynt
að leigja eða selja húsnæðið á
almennum markaði. Eg get
nefnt að á árinu var selt hús-
næði í tengslum við að búseta
við Reykjanesvita var lögð nið-
ur um síðustu áramót."
- Hefur almenningur sýnt
húsnæðinu áhuga?
„Fólk hefur ekki sýnt húsun-
um sérstaklega mikinn áhuga
enda er húsnæðið oft afskekkt.
Engu að síður er auðvitað leið-
inlegt að sjá húsin grotna nið-
ur.“
- Hvernig eru vitarnir þjón-
ustaðir?
„Við erum svona
alla jafna með 12
manna hóp til að
sinna viðhaldi vitanna.
Hópurinn stækkar
þegar sumannennirnir bætast
við yfir háannatímann. Á vegum
stofnunarinnar er farið út í alla
vitana til að sinna viðhaldi yfir
sumartímann. Við sjáum um
fyrirbyggjandi aðgerðir enda er
oft erfitt að komast út í vitana á
veturna. Yfirleitt eru þrjár til
fjórar perur í hverjum vita. Þeg-
ar ein fer tekur önnur við og svo
framvegis. Skjót viðbrögð eru
nauðsynleg ef eitthvað bregður
út af á veturna."
Suma vita
þurfti að
trekkja upp
iin af 25 bestu bókuni ársins.” - The New York Public Library